Illi victor ego, et Tyrio conspectus in ostro, Centum quadrijugos agitabo ad flumina currus. Cuncta mihi, Alpheum linquens lucosque Molorchi, Cursibus et crudo decernet-Græcia cæstu. Ipse, caput tonsæ foliis ornatus olivæ,
Dona feram. Jam nune-solemnes ducere pompas Ad delubra juvat, cæsosque videre juvencos: Vel scena ut versis disced at frontibus, utque Purpurea intexti tollant aulæa Britanni.
In foribus pugnam ex auro solidoque elephanto Gangaridum faciam, victorisque arma Quirini; Atque hîc undantem bello magnùmque fluentem Nilum, ac navali-surgentes ære columnas. Addam urbes Asiæ domitas, pulsumque Niphaten, Fidentemque fugâ Parthum versisque sagittis, Et duo rapta manu diverso ex hoste trophæa, Bisque triumphatas utroque ab littore gentes. Stabunt et Parii lapides, spirantia signa, Assaraci proles, demissæque ab Jove gentis Nomina, Trosque parens, et Troja Cynthius auctor. Invidia infelix Furias amnemque severum
Cocyti metuet, tortosque Ixionis angues
Immanemque rotam, et non exsuperabile saxum. Interea Dryadum silvas saltusque sequamur Intactos; tua, Mæcenas, haud mollia jussa. Te sine nil altum mens inchoat. En age, segnes Rumpe moras; vocat ingenti clamore Citharon, Taygetique canes, domitrixque Epidaurus equorum; Et vox-assensu nemorum-ingeminata remugit. Mox tamen ardentes accingar dicere pugnas Cæsaris, et nomen famâ tot ferre per annos Tithoni primâ quot abest ab origine Cæsar.
Seu quis, Olympiace miratus præmia palmæ, Pascit equos, seu quis fortes ad aratra juvencos, Corpora præcipuè matrum-legat. Optima torvæ Forma bovis, cui turpe caput, cui plurima cervix, Et crurum tenus a mento palearia pendent; Tum longo nullus lateri-modus; omnia magna, Pes etiam; et camuris-hirtæ sub cornibus aures. Nec mihi displiceat maculis insignis et albo, Aut juga detrectans, interdumque aspera cornu, Et faciem tauro propior; quæque ardua tota, Et gradiens imâ verrit vestigia cauda. ...tas Lucinam justosque pati hymenaeos
Desinit ante decem, post quatuor incipit, annos : Cætera nec fœturæ habilis, nec fortis aratris. Interea, superat gregibus dum læta juventas, Solve mares; mitte in Venerem pecuaria primus, Atque aliam ex aliâ generando suffice prolem. Optima quæque dies miseris mortalibus ævi Prima fugit: subeunt morbi, tristisque senectus, Et labor, et duræ rapit inclementia mortis. Semper erunt quarum mutari corpora malis; Semper enim refice: ac, ne pòst amissa requiras, Anteveni, et sobolem armento sortire quotannis.
Nec non et pecori est idem delectus equino. Tu modò, quos in spem statues submittere gentis, Præcipuum jam inde a teneris impende laborem. Continuò pecoris generosi pullus in arvis Altiùs ingreditur, et mollia crura reponit: Primus et ire viam et fluvios tentare minaces Audet, et ignoto sese committere ponti : Nec vanos horret strepitus. Illi ardua cervix, Argutumque caput, brevis alvus, obesaque terga; Luxuriatque toris animosum pectus. Honesti Spadices, glaucique; color deterrimus albis,
Et gilvo. Tum, si qua sonum procul arma dedêre, Stare loco nescit, micat auribus, et tremit artus, Collectumque premens volvit sub naribus ignem. Densa juba, et dextro jactata recumbit in armo. At duplex agitur per lumbos spina: cavatque Tellurem, et solido graviter sonat ungula cornu. Talis Amyclæi domitus Pollucis habenis Cyllarus, et, quorum Graii meminêre poëtæ, Martis equi bijuges, et magni currus Achilli: Talis et ipse jubam cervice effudit equinâ Conjugis adventu pernix Saturnus, et altum Pelion hinnitu fugiens implevit acuto.
Hunc quoque, ubi aut morbo gravis, aut jam segnior annis, 95 Deficit, abde domo; nec turpi ignosce senectæ. Frigidus in Venerem senior, frustraque laborem
Ingratum trahit; et, si quando ad prælia ventum est, Ut quondam in stipulis magnus sine viribus ignis, Incassum furit. Ergo animos ævumque notabis Præcipuè; hinc alias artes, prolemque parentum, Et quis cuique dolor victo, quæ gloria palmæ. Nonne vides, quum præcipiti certamine campum Corripuêre, ruuntque effusi carcere currus;
Quum spes-arrectæ juvenum, exsultantiaque haurit Corda pavor pulsans? illi instant verbere torto, Et proni dant lora; -volat vi fervidus axis : Jamque humiles, jamque elati sublimè videntur Aëra per vacuum ferri, atque assurgere in auras. Nec mora, nec requies; at fulvæ nimbus-arenæ Tollitur; humescunt-spumis flatuque-sequentûm; Tantus amor laudum, tantæ est victoria curæ ! Primus Erichthonius currus et quatuor ausus Jungere equos, rapidusque rotis insistere victor. Fræna Pelethronii Lapitha gyrosque dedêre, Impositi dorso; atque equitem docuêre sub armis Insultare solo, et gressus glomerare superbos. Equus uterque labor: æquè juvenemque magistri Exquirunt, calidumque animis et cursibus acrem; Quamvis sæpè fugâ versos ille egerit hostes, Et patriam Epirum referat, fortesque Mycenas, Neptunique ipsâ deducat origine gentem. + His animadversis, instant sub tempus, et omnes -Impendunt curas denso distendere pingui
Quem legêre ducem et pecori dixêre maritum.
Rursus cura patrum cadere, et succedere matrum Incipit. Exactis gravidæ quum mensibus errant, Non-illas gravibus quisquam juga ducere plaustris, Non saltu superare viam sit-passus, et acri Carpere prata fugâ, fluviosque innare rapaces. Saltibus in vacuis pascant, et plena secundum Flumina, muscus ubi, et viridissima gramine ripa, Speluncæque tegant, et saxea procubet umbra.
Est lucos Silari circa ilicibusque virentem Plurimus Alburnum volitans, cui nomen asilo Romanum est, œstrum Graii vertêre vocantes; Asper, acerba sonans; quo tota exterrita silvis Diffugiunt armenta; furit mugitibus æther Concussus, silvæque, et sicci ripa Tanagri. Hoc quondam monstro horribiles exercuit iras Inachiæ Juno pestem meditata juvencæ. Hunc quoque, nam mediis fervoribus acrior instat, Arcebis gravido pecori, armentaque pasces Sole recens orto, aut noctem ducentibus astris. Post partum, cura in vitulos traducitur omnis; Continuòque notas et nomina gentis inurunt; Et quos, aut pecori malint submittere habendo,
Aut aris servare sacros, aut scindere terram, Et-campum horrentem fractis invertere glebis: Cætera pascuntur virides armenta per herbas. Tu quos ad studium atque usum formabis agrestem, Jam vitulos hortare, viamque insiste domandi, Dum faciles animi juvenum, dum mobilis ætas. Ac primùm laxos tenui de vimine circlos Cervici subnecte; dehinc, ubi libera colla Servitio assuêrint, ipsis e torquibus aptos Junge pares, et coge gradum conferre juvencos; Atque illis jam sæpè rotæ ducantur inanes Per terram, et summo vestigia pulvere signent. Post valido nitens sub pondere faginus axis Instrepat, et junctos temo trahat æreus orbes. Interea pubi indomitæ non gramina tantùm, Nec vescas salicum frondes, ulvamque palustrem, Sed frumenta manu earpes sata: nec tibi fœtæ, More patrum, nivea implebunt mulctraria vaccæ; Sed tota in dulces consument ubera natos.
Sin ad bella magis studium, turmasque feroces, Aut Alphea-rotis prælabi flumina Pisa, Et-Jovis in luco currus agitare volantes; Primus equi labor est animos atque arma videre Bellantûm, lituosque pati, tractuque gementem- Ferre rotam, et stabulo frænos audire sonantes, Tum magis atque magìs blandis gaudere magistri Laudibus, et plausæ sonitum cervicis amare. Atque hæc jam primo depulsus ab ubere matris Audeat, inque vicem det mollibus ora eapistris Invalidus, etiamque tremens, etiam inscius ævi. At, tribus exactis, ubi quarta accesserit æstas, Carpere mox gyrum incipiat, gradibusque sonare Compositis, sinuetque alterna volumina crurum, Sitque laboranti similis; tum cursibus auras Tum vocet; ac per aperta volans, ceù liber habenis, Equora, vix summâ vestigia ponat arenâ.
Qualis Hyperboreis Aquilo quum densus ab oris- Incubuit, Scythiæque hiemes atque arida differt→ Nubila tum segetes altæ campique natantes Lenibus horrescunt flabris, summæque sonorem Dant silvæ, longique urgent ad littora fluctus: Ille volat, simul arva fugâ, simul æquora verrens. Hic vel ad Elei-metas et maxima campi Sudabit spatia, et spumas aget ore cruentas ;
Belgica-vel molli meliùs feret esseda collo.
Tum demum-erassa magnum farragine corpus Crescere jam domitis-sinito; namque ante domandum Ingentes tollent animos; prensique negabunt Verbera lenta pati, et duris parere lupatis. Sed non ulla magis vires industria firmat,
Quàm Venerem et cæci stimulos avertere amoris, Sive boum, sive est cui gratior usus equorum. Atque ideo tauros procul atque in sola relegant
Pascua, post montem oppositum, et trans flumina lata; Aut intus clausos satura ad præsepia servant. Carpit enim vires paulatim, uritque videndo,
Fœmina, nec nemorum patitur meminisse nec herbæ.
Dulcibus illa quidem illecebris et sæpè superbos
Cornibus inter se subigit decernere amantes. Pascitur in magnâ silvâ formosa juvenca: Illi alternantes multâ vi prælia miscent
Vulneribus crebris; lavit ater corpora sanguis,
Versaque in obnixos urgentur cornua vasto
Cum gemitu: reboant silvæque et longus Olympus.
Nec mos bellantes unâ stabulare; sed alter
Victus abit, longèque ignotis exulat oris, Multa gemens ignominiam, plagasque superbi Victoris, tum quos amisit inultus amores; Et stabula adspectans regnis excessit avitis. Ergo omni curâ vires exercet, et inter Dura jacet pernox instrato-saxa eubili, Frondibus hirsutis et carice pastus acutâ: Et tentat sese, atque irasci in cornua discit, Arboris obnixus trunco; ventosque lacessit Ictibus, et sparsâ ad pugnam proludit arenâ. Pòst, ubi collectum robur viresque refectæ, Signa movet, præcepsque oblitum fertur in hostem : Fluctus utì medio cœpit quum albescere ponto, Longiùs ex altoque sinum trahit; utque, volutus Ad terras, immanè sonat per saxa, neque ipso Monte minor procumbit; at ima exæstuat unda Verticibus, nigramque altè subjectat arenam.
Omne adeò genus in terris hominumque, ferarumque,
Et genus æquoreum, pecudes, pictæque volucres, In furias ignemque ruunt: amor omnibus idem. Tempore non alio catulorum oblita leæna Sævior erravit campis: nee funera vulgò Tam multa informes ursi stragemque dedêre
« AnteriorContinuar » |