Imagens das páginas
PDF
ePub

Illi victor ego, et Tyrio conspectus in ostro,
Centum quadrijugos agitabo ad flumina currus.
Cuncta mihi, Alpheum linquens lucosque Molorchi,
Cursibus et crudo decernet-Græcia cæstu.
Ipse, caput tonsæ foliis ornatus olivæ,

Dona feram. Jam nune-solemnes ducere pompas
Ad delubra juvat, cæsosque videre juvencos:
Vel scena ut versis disced at frontibus, utque
Purpurea intexti tollant aulæa Britanni.

In foribus pugnam ex auro solidoque elephanto
Gangaridum faciam, victorisque arma Quirini;
Atque hîc undantem bello magnùmque fluentem
Nilum, ac navali-surgentes ære columnas.
Addam urbes Asiæ domitas, pulsumque Niphaten,
Fidentemque fugâ Parthum versisque sagittis,
Et duo rapta manu diverso ex hoste trophæa,
Bisque triumphatas utroque ab littore gentes.
Stabunt et Parii lapides, spirantia signa,
Assaraci proles, demissæque ab Jove gentis
Nomina, Trosque parens, et Troja Cynthius auctor.
Invidia infelix Furias amnemque severum

Cocyti metuet, tortosque Ixionis angues

Immanemque rotam, et non exsuperabile saxum.
Interea Dryadum silvas saltusque sequamur
Intactos; tua, Mæcenas, haud mollia jussa.
Te sine nil altum mens inchoat. En age, segnes
Rumpe moras; vocat ingenti clamore Citharon,
Taygetique canes, domitrixque Epidaurus equorum;
Et vox-assensu nemorum-ingeminata remugit.
Mox tamen ardentes accingar dicere pugnas
Cæsaris, et nomen famâ tot ferre per annos
Tithoni primâ quot abest ab origine Cæsar.

Seu quis, Olympiace miratus præmia palmæ,
Pascit equos, seu quis fortes ad aratra juvencos,
Corpora præcipuè matrum-legat. Optima torvæ
Forma bovis, cui turpe caput, cui plurima cervix,
Et crurum tenus a mento palearia pendent;
Tum longo nullus lateri-modus; omnia magna,
Pes etiam; et camuris-hirtæ sub cornibus aures.
Nec mihi displiceat maculis insignis et albo,
Aut juga detrectans, interdumque aspera cornu,
Et faciem tauro propior; quæque ardua tota,
Et gradiens imâ verrit vestigia cauda.
...tas Lucinam justosque pati hymenaeos

[blocks in formation]

Desinit ante decem, post quatuor incipit, annos :
Cætera nec fœturæ habilis, nec fortis aratris.
Interea, superat gregibus dum læta juventas,
Solve mares; mitte in Venerem pecuaria primus,
Atque aliam ex aliâ generando suffice prolem.
Optima quæque dies miseris mortalibus ævi
Prima fugit: subeunt morbi, tristisque senectus,
Et labor, et duræ rapit inclementia mortis.
Semper erunt quarum mutari corpora malis;
Semper enim refice: ac, ne pòst amissa requiras,
Anteveni, et sobolem armento sortire quotannis.

Nec non et pecori est idem delectus equino.
Tu modò, quos in spem statues submittere gentis,
Præcipuum jam inde a teneris impende laborem.
Continuò pecoris generosi pullus in arvis
Altiùs ingreditur, et mollia crura reponit:
Primus et ire viam et fluvios tentare minaces
Audet, et ignoto sese committere ponti :
Nec vanos horret strepitus. Illi ardua cervix,
Argutumque caput, brevis alvus, obesaque terga;
Luxuriatque toris animosum pectus. Honesti
Spadices, glaucique; color deterrimus albis,

Et gilvo. Tum, si qua sonum procul arma dedêre,
Stare loco nescit, micat auribus, et tremit artus,
Collectumque premens volvit sub naribus ignem.
Densa juba, et dextro jactata recumbit in armo.
At duplex agitur per lumbos spina: cavatque
Tellurem, et solido graviter sonat ungula cornu.
Talis Amyclæi domitus Pollucis habenis
Cyllarus, et, quorum Graii meminêre poëtæ,
Martis equi bijuges, et magni currus Achilli:
Talis et ipse jubam cervice effudit equinâ
Conjugis adventu pernix Saturnus, et altum
Pelion hinnitu fugiens implevit acuto.

65

70

75

80

85

90

Hunc quoque, ubi aut morbo gravis, aut jam segnior annis, 95
Deficit, abde domo; nec turpi ignosce senectæ.
Frigidus in Venerem senior, frustraque laborem

Ingratum trahit; et, si quando ad prælia ventum est,
Ut quondam in stipulis magnus sine viribus ignis,
Incassum furit. Ergo animos ævumque notabis
Præcipuè; hinc alias artes, prolemque parentum,
Et quis cuique dolor victo, quæ gloria palmæ.
Nonne vides, quum præcipiti certamine campum
Corripuêre, ruuntque effusi carcere currus;

100

Quum spes-arrectæ juvenum, exsultantiaque haurit
Corda pavor pulsans? illi instant verbere torto,
Et proni dant lora; -volat vi fervidus axis :
Jamque humiles, jamque elati sublimè videntur
Aëra per vacuum ferri, atque assurgere in auras.
Nec mora, nec requies; at fulvæ nimbus-arenæ
Tollitur; humescunt-spumis flatuque-sequentûm;
Tantus amor laudum, tantæ est victoria curæ !
Primus Erichthonius currus et quatuor ausus
Jungere equos, rapidusque rotis insistere victor.
Fræna Pelethronii Lapitha gyrosque dedêre,
Impositi dorso; atque equitem docuêre sub armis
Insultare solo, et gressus glomerare superbos.
Equus uterque labor: æquè juvenemque magistri
Exquirunt, calidumque animis et cursibus acrem;
Quamvis sæpè fugâ versos ille egerit hostes,
Et patriam Epirum referat, fortesque Mycenas,
Neptunique ipsâ deducat origine gentem.
+ His animadversis, instant sub tempus, et omnes
-Impendunt curas denso distendere pingui

Quem legêre ducem et pecori dixêre maritum.

[blocks in formation]

105

110

115

120

125

*

Rursus cura patrum cadere, et succedere matrum
Incipit. Exactis gravidæ quum mensibus errant,
Non-illas gravibus quisquam juga ducere plaustris,
Non saltu superare viam sit-passus, et acri
Carpere prata fugâ, fluviosque innare rapaces.
Saltibus in vacuis pascant, et plena secundum
Flumina, muscus ubi, et viridissima gramine ripa,
Speluncæque tegant, et saxea procubet umbra.

Est lucos Silari circa ilicibusque virentem
Plurimus Alburnum volitans, cui nomen asilo
Romanum est, œstrum Graii vertêre vocantes;
Asper, acerba sonans; quo tota exterrita silvis
Diffugiunt armenta; furit mugitibus æther
Concussus, silvæque, et sicci ripa Tanagri.
Hoc quondam monstro horribiles exercuit iras
Inachiæ Juno pestem meditata juvencæ.
Hunc quoque, nam mediis fervoribus acrior instat,
Arcebis gravido pecori, armentaque pasces
Sole recens orto, aut noctem ducentibus astris.
Post partum, cura in vitulos traducitur omnis;
Continuòque notas et nomina gentis inurunt;
Et quos, aut pecori malint submittere habendo,

140

145

150

155

Aut aris servare sacros, aut scindere terram,
Et-campum horrentem fractis invertere glebis:
Cætera pascuntur virides armenta per herbas.
Tu quos ad studium atque usum formabis agrestem,
Jam vitulos hortare, viamque insiste domandi,
Dum faciles animi juvenum, dum mobilis ætas.
Ac primùm laxos tenui de vimine circlos
Cervici subnecte; dehinc, ubi libera colla
Servitio assuêrint, ipsis e torquibus aptos
Junge pares, et coge gradum conferre juvencos;
Atque illis jam sæpè rotæ ducantur inanes
Per terram, et summo vestigia pulvere signent.
Post valido nitens sub pondere faginus axis
Instrepat, et junctos temo trahat æreus orbes.
Interea pubi indomitæ non gramina tantùm,
Nec vescas salicum frondes, ulvamque palustrem,
Sed frumenta manu earpes sata: nec tibi fœtæ,
More patrum, nivea implebunt mulctraria vaccæ;
Sed tota in dulces consument ubera natos.

Sin ad bella magis studium, turmasque feroces,
Aut Alphea-rotis prælabi flumina Pisa,
Et-Jovis in luco currus agitare volantes;
Primus equi labor est animos atque arma videre
Bellantûm, lituosque pati, tractuque gementem-
Ferre rotam, et stabulo frænos audire sonantes,
Tum magis atque magìs blandis gaudere magistri
Laudibus, et plausæ sonitum cervicis amare.
Atque hæc jam primo depulsus ab ubere matris
Audeat, inque vicem det mollibus ora eapistris
Invalidus, etiamque tremens, etiam inscius ævi.
At, tribus exactis, ubi quarta accesserit æstas,
Carpere mox gyrum incipiat, gradibusque sonare
Compositis, sinuetque alterna volumina crurum,
Sitque laboranti similis; tum cursibus auras
Tum vocet; ac per aperta volans, ceù liber habenis,
Equora, vix summâ vestigia ponat arenâ.

Qualis Hyperboreis Aquilo quum densus ab oris-
Incubuit, Scythiæque hiemes atque arida differt→
Nubila tum segetes altæ campique natantes
Lenibus horrescunt flabris, summæque sonorem
Dant silvæ, longique urgent ad littora fluctus:
Ille volat, simul arva fugâ, simul æquora verrens.
Hic vel ad Elei-metas et maxima campi
Sudabit spatia, et spumas aget ore cruentas ;

160

165

170

175

180

185

190

195

200

Belgica-vel molli meliùs feret esseda collo.

Tum demum-erassa magnum farragine corpus
Crescere jam domitis-sinito; namque ante domandum
Ingentes tollent animos; prensique negabunt
Verbera lenta pati, et duris parere lupatis.
Sed non ulla magis vires industria firmat,

205

Quàm Venerem et cæci stimulos avertere amoris,
Sive boum, sive est cui gratior usus equorum.
Atque ideo tauros procul atque in sola relegant

210

Pascua, post montem oppositum, et trans flumina lata;
Aut intus clausos satura ad præsepia servant.
Carpit enim vires paulatim, uritque videndo,

215

Fœmina, nec nemorum patitur meminisse nec herbæ.

Dulcibus illa quidem illecebris et sæpè superbos

Cornibus inter se subigit decernere amantes.
Pascitur in magnâ silvâ formosa juvenca:
Illi alternantes multâ vi prælia miscent

220

Vulneribus crebris; lavit ater corpora sanguis,

Versaque in obnixos urgentur cornua vasto

Cum gemitu: reboant silvæque et longus Olympus.

Nec mos bellantes unâ stabulare; sed alter

225

Victus abit, longèque ignotis exulat oris,
Multa gemens ignominiam, plagasque superbi
Victoris, tum quos amisit inultus amores;
Et stabula adspectans regnis excessit avitis.
Ergo omni curâ vires exercet, et inter
Dura jacet pernox instrato-saxa eubili,
Frondibus hirsutis et carice pastus acutâ:
Et tentat sese, atque irasci in cornua discit,
Arboris obnixus trunco; ventosque lacessit
Ictibus, et sparsâ ad pugnam proludit arenâ.
Pòst, ubi collectum robur viresque refectæ,
Signa movet, præcepsque oblitum fertur in hostem :
Fluctus utì medio cœpit quum albescere ponto,
Longiùs ex altoque sinum trahit; utque, volutus
Ad terras, immanè sonat per saxa, neque ipso
Monte minor procumbit; at ima exæstuat unda
Verticibus, nigramque altè subjectat arenam.

Omne adeò genus in terris hominumque, ferarumque,

Et genus æquoreum, pecudes, pictæque volucres,
In furias ignemque ruunt: amor omnibus idem.
Tempore non alio catulorum oblita leæna
Sævior erravit campis: nee funera vulgò
Tam multa informes ursi stragemque dedêre

230

235

240

245

« AnteriorContinuar »