sic habetur. Hoc est translatum bene et fideliter translatatum XVII kalendas maii anno domini MCCXL octavo à quodam instrumento quod sic habetur. In nomine Patris et filio et Spiritus Sancti Amen. Hoc est translatum fideliter translatatum. Hoc est firmamentum quod firmavit Raimundus Berengarii comes Barchinonensis et princeps regni Aragonensis salvet illum Deus cum alguaziris et alfachis et alchovis et cum alios homines de Tortoxa custodiat illum Deus. In ora quando placuit domino Deo magno affidiant eos in lure animas et in lures filios et in lures averes et in totas lures causas in directa fide salva sua fidelitate de Raimundus Berengarii comes honorificet, illum Deus quomodo illis demandaverint tales firmamentos quales affirmavit rex Adefonsus cui sit regnies ad mauros de Çaragoça et tales fueros quales illis abent qui sunt suptus scriptos illos naturales qui sunt de Tortoxa et illos extraneos qui ibi sunt quod teneant eos in illos fueros qui sunt scriptos in ista carta juso volente Deo ut affirmet illo alcadii in suo honore et in sua justitia et suo filio salvet illum Deus in suo honore et in suo mandamento et totos illos alguçiros et alfachis et maiorales quod teneant eos in suos fueros et totos illos alios moros quod stent in lures casas intra in illa civitate de isto uno anuo completo de término de ista carta et infer tantum quod faciant et indre çent casas in illos arrabales de foras et quod remaneat illa metzchida majore in lure manus noque ad isto anno complito

quod levent illos in lur fuero de lures hereditates que habent in Tortoxa et in suas villas per directo et per justitia sic est fuero in lure lege id est quod donent decima ad comes Raimundus Berengarii de totos lures fructos et totos lures alçatas, et qui voluerit ex eis sua alode vendere qui non illi devetet aliquis et vendat ubi potuerit, et qui voluerit ex illis exire de Tortoxa per ad alias terras aut per terra vel per aqua vadat volutus cum suo toto avere et cum filios et mulieres qua hora voluerit prope vel tarde et vadat ad salvetate si voluerit sine concilio de nullo homine. Et totos illos mauros quod stent in lures fueros et in lures justitias, et non inde illos dissolvat nullus homo et stet super illos lure judice cum suos castigamentos sicut est in lure lege et in via de jure juditio, et si venerit podia vel baralga infer mauro et christiano quod judicet et castiguet eos lur judice de mauros ad illo moro et de judice de christianos ad illo christiano et non exeat nullus de juditio de sua lege et si habuerit aliquo mauro suspita de furto vel de fornicio vel de alia mala facta quod tangad illi juditio vel castigamentum quod sedeat ipso per testamentum de fideles et verdaderos mauros, et non credant christiano super illo mauro. Et si suspectaverit aliquo moro quod eum compariat moro vel mora captivo in sua casa sine testimonio de mauro vel de christiano non cerchet sua casa Et si habuerit testimonium quod cerchet sua casa sola et non de suo vicino, et quod non habeat mandamentum nec bailia

super illos mauros nisi fideles christianos et bonos homines, qui levent illos per directum et quod non sedeat forçato nullo mauro per andare ad expugnandos alios mauros, et quod non moret nullo christiano per força in sua casa vel in suo orto. Et si cadigit jura super mauro circa christiano quod juret sicut est in sua lege et non illos forcet per alia jura facere. Et qui voluerit habitare de illis in sua almunia vel in suo horto foras illa civitate quod non ei devetet aliquis. Et non faciant illos de Tortoxa nulla asofra, nec illos homines nec suas bestias. Et non ponant super illos judicem in nulla bajulia nec in ullas suas faciendas et quod non demandent nullam occasionem super nullo servitiale qui antea tenuit aliquod servitium regale et sedeant comendatas totas causas de homines de Tortoxa, ad alguazir vel quem ei elegerit. Et quod levent ad illos alcaides de illos moros super lures usaticos et suos fueros in quantum tenent in manus, et quod sedeant honoratos in lures usaticos sicut fuerunt in tempus de suos alios reges, et non inde illos tragat nullus. Et quod posent lures mercatos ubi fuit suo fuero in illos alfondechs saputos de posare et veniant illas arrafachas de totas terras ad fidelitate et non illas sachet nec tragat nullus de suos fueros. Et cuantas maluras fuerint facta inter nos usque ad isto tempus quod totas sedeant finitas. Et affidiavit comes ad alguaciles, et alcadis et alfachis in lures animas, et in lures hereditates et illos quod sedeant suos fideles vasallos sicut illos alios

homines de Tortoxa. Et nullo judeo comparet moro nec moro qui fuerit captivo et nullo judeo non denostet ad mauros, et si fecerit quod faciat. inde directum. Et si almoravites fecerint aliquod malum ad illos cristianos qui fuerint inter illos vel in suas terras, non prendant per inde nullo malo homines de Tortoxa, et illos moros qui modo sunt foras de Tortoxa et se tornaverint de isto termino ad III menses quod habeant totas suas hereditates et vadant et paschant toto lure ganato de illos mauros ubi voluerint in terras de comes et illos metipsos vadant similiter per totas suas terras de comes sine ullo resguardo quod donent sua azadaga directa de suas oves sic est lure fuero et lure lege. Et quando steterint illos moros in illos arraballes post isto anno completo et voluerint ire per ad lures honores et ad lures labores quod vadant per illa civitate et per illo navio sine dubitatione et mittant ad uno quoque pirata uno mauro cum illos porteros de comes qui sedeant fideles super illos nec non eos deshonoret aliquis et non tollat ad nullo mauro suas armas. Et qui habeat de illis aliqua bestia qui fuerit de cristianis usque ad diem quod intravit comes in Tortoxa non eant tangat nullus, et qui habet captivo vel captiva non eos perdat sine redemptione et stent suos homines de comes salvet illum Deus in illa Azuda. Et adfidicidiant illos mauros quod sedeant fideles in lures firmamentos qui stant super suo ligamento. Et juraverunt super hoc totum superius scriptum

Hoc est translatum bene et fideliter translatatum XII kalendas novembris anno Domini M.° CC.° quingentesimo quinto à quodam instrumento quod sic habetur.-Presentibus atque futuris sic manifestum qualiter ego Ildefonsus Dei gratia rex Aragonensium comes Barchinone et Marchio Provincie atque Raimundus de Montecateno facimus conventionem cum omni populo sarracenorum Dertuse. Conventio vero talis est quod omnis aljema id est populus sarracenorum qui modo habitatores sunt Dertuse donent nobis annuatim in perpetuum CCCC macomutinas boni auri rectique ponderis per quatuor tempora anni. Nos vero propter hoc facimus eis talem conventionem et donationem ut amplius ab is presentibus calendis mensis julii primi modo

inchoantis non donet omnis aljema Dertuse qui ibi in presenti est neque faciat operam aliquo modo nobis neque successoribus nostris in Dertuse neque deforis neque in castris neque in castris nec in aliquibus locis per nos neque per bajulos nostros sed sint sani et quieti ab omni opere. Si vero crescerit populus sarracenorum super hoc populo qui in presentia habitant in Dertusa crescant mazmuzine secundum hanc prenominatam rationem secundum sensum et visum de Nage zahalmedine et de Mafomet alchadi et secundum cognitionem poborum hominum de aljema. Si vero quod absit minuerit minuant mazemuzine secundum rationem et secundum cognitionem eorum. Si quis hanc cartam violare voluerit non liceat sed in

duplo componat et post hoc ratum semper permaneat. Actum est hoc XIIII kalendas julii ab incarnato Dei filio MCLXXIIII. Signum Ildefonsis regis Aragonensis et comitis Barchinone et Marchionis Provincie. Signum † Raimundi de Montecateno. Signum Arnaldi de Tornamiso. Signum Petri Stephani.-Signum Moronis.-Sig† num Raimundi de Sancto Saturnino.Signum Bonefacii.-Sig + num Crispiani qui hanc cartam jussus die

et anno prenotato scripsit.-Sig † num Exemeni notarii Dertuse hujus translati testis.-Sig † num Johannis de Colonia capellani de Castilione et notariis testis. Signum Luce subscribentis proteste. - Signum Bernardi de Linerola ecclesiæ sancti Nicholai capellani qui hoc translatum bene ed fideliter translatavit cum originali eum comprovabit et eum fidele invenit die et anno quo supra.

Nullus maurus habeat mandamentum super christianum in Toleto, aut in circuitu ejus. ›—‹‹ Qui vero de occisione Christiani vel Mauri, seu judei per suspicionem accusatus fuerit, nec fuerint super eum veras et

fideles testimonias, iudicent eum per librum iudicum. Mauris vel iudeis, si habuerint iudicium cum christiano, quod ad iudicem christianorum veniant ad iudicium. ›

Nos Jacobus Dei gratia Rex Aragonum, et regni Majoricarum, Comes Barchinonæ et Urgelli, et Do

minus Montispesulani promittimus vobis Zayen Regi, neto Regis Lupi, et filio de Modef, quod vos et omnes

mauri, tam viri quam mulieres, qui exire voluerint de Valentia, vadant et exeant salvi et securi cum suis armis et cum tota sua ropa mobili, quam ducere voluerint, et portare secum in nostra fide et in nostro guidatico, et ab hac die presenti, quod sint extra civitatem usque ad viginti dies elapsos continuè. »

Praeterea volumus et concedimus quod omnes illi mauri, qui remaneri voluerint, in termino Valentiæ remaneant in nostra fide salvi et securi, et quod componant cum Dominis, qui haereditates tenuerint. »

Item, assecuramus et damus vobis firmas treguas per Nos et omnes nostros vasallos, quod hinc ad septem annos damnum, malum vel guerram, non faciemus per terram, nec per mare, nec fieri permittemus, in Deniam, nec in Culleram, nec in suis terminis. Et si faceret fortè aliquis de vasallis et hominibus nostris, faciemus illud emmendari integrè secundum quantitatem ejusdem maleficii..

Et pro his omnibus firmiter attendentis, complendis et observandis. Nos in propia persona juramus et facimus jurare Dominum Infantem Ferrandum, Infantem Aragonum patruum nostrum, et Dommum Nunonem Sancii consanguineum nostrum, et Dommum Petrum Cornelii Majordomum, Aragonum, et Dommum Petrum Ferrandi de Azagra, et Dom

mum Garciam Romei, et Dommum Rodericum de Lizana, et Dommum Artallum de Luna, et Dommum Berengarium de Entenza, et Dommum Acorella, et Dommum Assalitum de Gudal, et Dommum Sancium Aznarez, et Dommum Blaschum Maza, et Rogerium Comitem Pallariensem, et Guillermum de Montecateno, et Raymundum Berengarium de Ager, et Guillermum de Cervillione, et Berengarium de Eril, et Raymundum Guillermum de Odena, et Petrum de Queralt, et Guillermum de Sancto Vincentio. »

«Item, Nos Petrus Dei Gratia Narbonensis, et Petrus Tarraconensis Archiepiscopi, et Nos Berengarius Barchinonensis, Bernardus Cesaraugustanus, Vitalis Oscensis, Garcia Tirassonensis, Eximinus Segrobicensis, Pontuis Dertusensis, et Bernardus Vicensis Episcopi promittimus quod hæc omnia supradicta faciemus attendi, et attendemus quantum in nobis fuerit, et poterimus bona fide..

Et ego Çayen Rex praedictus promitto vobis Jacobo Dei gratia Regi Aragonum quod tradam et reddam vobis omnia castra et villas, quæ sunt et teneo citra Xucarum infra praedictos viginti dies abstractis et retentis mihi illis duobus castris, Denia, scilicet, et Cullera. Datis in Ruzaffa, in obsidione Valentiæ, quarto kalendas octobris, era millesima ducentesima septuagesima sexta.>