runt; et vocavit eum Calixtum. Qui statim venit ad A.D. 1245. regem prædictum, a quo honorifice susceptus est; et cum aliquandiu stetisset in Francia, et idem rex multum laborasset ad pacem inter ipsum et imperatorem prædictum, nec tamen profecisset, tandem subvicarius 1 ipsius regis Remis perveniens celebravit ibi concilium, et excommunicavit imperatorem prædictum. Ex quo secuta est magna guerra. Sed in omnibus his prædictus Gelasius et Calixtus nullum gravamen intulisse leguntur ecclesiæ Gallicanæ. Postea etiam [cum] ejusdem regis tempore, decedente summo pontifice, Calixto 2 secundo, orto in ecclesia periculoso [s]cismate super electione duorum, videlicet Gregorii diaconi Sancti Angeli et Petri Leonis presbyteri cardinalis tituli Sancti Marci, pars ejusdem Petri prævaluisset in urbem, idem Gregorius, qui mutato nomine dictus est Innocentius, venit in Franciam confugiens ad regem prædictum, qui eum benigne suscepit, et ejus exemplo rex Angliæ Henricus et omnes magnates regni, sed et tota cismontana ecclesia, eum in summum pontificem honoraverunt. Ipse diu stetit in Francia et tandem filium ejusdem regis, Lodowicum patrem regis Philippi, Remis coronavit in regem. Nullum tamen gravamen intulit ecclesiæ Gallicanæ. Postmodum, tempore ejusdem regis, qui et Octovianus vocatus,3 idem venerabilis Papa venit in Franciam et a dicto rege L[odowico] et exemplo ejus ab omnibus principibus et ecclesiis occidentalium regionum honorifice susceptus est; et moram ibi fecit diu; tamen nec ipse nec alii sancti viri summi pontifices superius nominati, qui ad regnum Franciæ, compellente magna persecutionis rabie, confugerunt, in aliquo gravaverunt ecclesiam Gallicanam, nec dando beneficia nec petendo subsidium pecuniæ vel armorum; sed spiritualibus armis, scilicet lacrimis

'

A.D. 1245. et orationibus, quæ sunt arma ministrorum Christi, maluerunt esse contenti quam violata pace ecclesiæ miscere se in strages hominum et in mortes, quod facere non licet sacerdotibus et ministris Christi, juxta verbum beati Gregorii qui dicit, "Si in mortem Lon"gobardorum me voluissem miscere, regem nec ducem " modo haberent," etc. Sed forte dicet aliquis mihi, Isti summi pontifices, de quibus mentionem fecistis, potestatem habuerunt conferendi præbendas et fa"ciendi omnia quæ nunc fiunt, sed non fecerunt quia « noluerunt.” Respondeo, "Domine, possetis et vos "sicut et ipsi potuerunt, dum tamen non faciatis sicut "nec illi fecerunt." Restringenda sunt sub ratione potestatis, quia certe non est modo magis tempus oportunum ad faciendum talia quam tunc erat; immo longe pejora sunt tempora quam tunc erant, et longe magis turbata est Christianitas tota. Pro Deo non turbetur magis; sanguinem enim elicit qui nimis emungit. Nunc itaque veniamus ad propositum nostrum. Dominus rex, cujus antecessores fundaverunt ecclesias regni et de bonis suis eas dotaverunt, specialiter pro divini cultus obsequio, idem honorifice faciendo, hoc proprium et speciale sibi et hæredibus suis retinuerunt, et semper habuerunt in eisdem ecclesiis quæ tenent de ipsis temporalia sua bona, quando temporalia ecclesiarum jure humano,1 id est, jure regio possidentur, quod præter spiritualia quæ tam [multa] et magna servitia [habent] ad quæ domino regi tenentur, istud etiam juris habet, quod omnes ecclesiarum thesauros et omnia temporalia ipsorum pro sua et pro sui regni necessitate potest accipere sicut sua. Quid si obiciat aliquis principem sæcularem vel laicum servitia canonica non posse sibi vendicare jus istud in rebus ecclesiarum, respondemus quod longe magis et majus speciale fuit illud, quod Karolus Magnus et multi reges Francorum post ipsum optinuerunt, sicut expresse dicunt canones, videlicet

1 humano] MS. habendo, see above, p. 101, 1. 5.

potestatem eligendi summum pontificem et ordinandi A.D. 1245.
sedem Apostolicam, et ut omnes archiepiscopi et epi-
scopi investituram acciperent per eandem; et non est
multum temporis quod reges Franciæ conferebant omnes
episcopatus in camera sua quibus [voluerunt,] et si qui ad
quædam renuntiaverunt propter Deum, tamen non renun-
tiaverunt reges Franciæ multis aliis quæ nunc non
habent in ecclesiis, sicut principes et alii ecclesiarum
patroni, et quæ eis ecclesiæ consensus contulit, sed et
longævus usus et prisca consuetudo concessit. In hoc
ergo quod taliter et ita intolerabiliter modo de novo
gravantur ecclesiæ, videmus dampnum magnum et
multiplex præjudicium fieri sibi et regno suo, et mag-
num etiam incom[m]odum parari posteritati suæ post-
modum hoc, quod bona ecclesiarum convertuntur in
alios usus quam illos pro quibus data fuerunt ecclesiis.
Item per hoc jam diminutus est, et magis timet di-
minui et perire, cultus divini servitii in ecclesiis regni,
quod non vult dominus rex diebus suis minui sed
augeri. Item quod in depauperatione ecclesiarum de-
pauperatur regnum, quia dum bona ecclesiarum sic as-
portantur de regno, spoliatur regnum et de spoliis ejus
extranei ditantur. Item quod novus est iste modus
exigendi pecuniam usque ad tempora ista, unde quia
posset trahi ad consequentiam et converti in consue-
tudinem valde perniciosam, non vult quod ista servitus
temporibus suis imponatur ecclesiis regni et per con-
sequens regno suo. Item et per hujusmodi onera sic
possunt1 ex toto gravari ecclesiæ, quæ jam valde gra-
vatæ sunt et solito pauperiores effectæ, quod non pos-
sunt reddere eis servitia ad quæ sibi tenentur, quæ
multa sunt et magna. Item quia sicut dum tolluntur
ecclesiarum temporalia, non minus læditur regnum
quam si de proprio thesauro domini regis tollerentur ;
cum in casu necessario thesauri ecclesiarum sui sint et
in casu illo possit uti illis ut suis. Præterea quia

1 possunt] possent in the margin.

{

A.D. 1245. dominus rex crucesignatus est et in Terram Sanctam profecturus est, vult, sicut et velle debet, quod ecclesiæ regni large subveniant ei sicut patrono suo in peregrinationem, et, nihilominus habeant unde ipsi possint in defensione regni sui, si necesse fuerit, sumptus facere sicut debet. Item significat vobis dominus rex de quo indubitanter sciatis, quod ipse vos sincera affectione diligit et multum compatitur necessitatibus vestris; sed quantumcunque vos diligat, non potest sibi deesse quin pro posse suo servet statum, libertates, et consuetudines regni sibi a Domino Deo commissi, ubi in magna nobilitate et magna libertate et pace fuit ecclesia usque ad tempus suum et tempore suo et usque ad tempus modernum.

Propter præmissas causas et quasdam alias, quas exprimere modo nolumus, rogat vos affectuosissime dominus rex, sicut patrem in Christo carissimum, et attente requirit propter honorem Dei et vestri et ecclesiæ Romanæ, pro tollendo scandalo de cordibus multorum et servanda et retinenda devotione ecclesiæ Gallicanæ et regni, et propter amorem domini regis, ut præmissis gravaminibus quæ ipse nullo modo potest æquo animo sustinere, quia in his videt exhæredationem suam et intolerabile periculum imminere, de cætero parcatis ecclesiis, et ab hujusmodi cessare velitis et quæ de novo facta sunt revocare; nam infiniti propter hoc excommunicati sunt et suspensi.

Hæ literæ multos moverunt, sed commotio nondum pervenit ad effectum.

61.

f. 89.

Decree of

Frederick

Litere terribiles nimis.

Frethericus statuit contra ecclesiam et in civitatibus

II. against ditioni suæ subjectis, et acclamari fecit quod quicunque cujuscunque professionis vel dignitatis vel

those who obey the

communi

ordinis de clero et populo interdicto vel excommuni- Papal excationi domini Papæ parere præsumpserit, omni honore, cation. beneficio, et officio, vel ministerio privaretur et omni- A.D. 1245. bus rebus spoliaretur, turpiterque mitteretur in exilium; et qui ei obsecundare contempserit, imperiali munere ditatus ab omni exactione eximeretur. Promisit etiam quod nunquam cum ecclesia componeret, nisi prius de contemptoribus pacis tractatus firmare

tur.

Ordinatio.

of the

decem brought to decem Andrew, a Lyons by

Dominationes autem ipsorum sic ordinantur, quod Account quilibet dominium habens usque ad regem habeat Tartars sub se decem, videlicet quod decurio habeat milites cum suis militaribus sub se, centurio decuriones, millenarius decem centuriones, et sic usque Dominican. ad ipsum regem ascendendo, ut si quando opus habuerit exercitum inire ad expugnandum aliquod castrum, potestates illorum vocentur per decennarium numerum ut eligant ut eligant et nominent illic destinandos. Præterea frater Andreas et alius Prædicator nuper venerunt Lugdunum; quorum unus missus fuit elapso biennio a domino Papa ad regem Tartarorum. Frater autem ille ultra Acon ad quadraginta quinque dietas invenit unam aciem Tartarorum in qua erant circiter trecenta milia equitum ex ipsis Tartaris præter tributarios captivos multarum nationum. Et ista acies

1 exercitum magni regis itinere quinque mensium. Provenerat autem in illa acie quidam actu et habitu et fide religiosus 2 et catholicus quem vocant monachum, qui a rege talem accepit potestatem, quod antequam regnum aliquod sit expugnandum, rogat ea quæ pacis sunt et defendit ecclesias et construit et reparat destructas, viris religiosis præstat patrocinium et om