Subsidunt undæ, tumidumque sub axe tonanti Sternitur æquor aquis; fugiunt vasto æthere nimb Tum variæ comitum facies; immania cete,
Et senior Glauci chorus, Inoüsque Palæmon, Tritonesque citi, Phorcique exercitus omnis. Læva tenent Thetis, et Melite, Panopeaque virgo, 825 Nesæe, Spioque, Thaliaque, Cymodoceque.
Hic patris Æneæ suspensam blanda vicissim Gaudia pertentant mentem: jubet ocyus omnes Attolli malos, intendi brachia velis.
Una omnes fecêre pedem; pariterque sinistros, Nunc dextros, solvêre sinus; unà ardua torquent Cornua, detorquentque: ferunt sua flamina classem. Princeps ante omnes densum Palinurus agebat Agmen: ad hunc alii cursum contendere jussi. Jamque ferè mediam cœli Nox humida metam Contigerat; placidâ laxârant membra quiete Sub remis fusi per dura sedilia nautæ ; Cùm levis æthereis delapsus Somnus ab astris Aëra dimovit tenebrosum, et dispulit umbras, Te, Palinure, petens; tibi tristia somnia portans 840 Insonti; puppique Deus consedit in alta,
Phorbanti similis, fuditque has ore loquelas :
Iaside Palinure, ferunt ipsa æquora classem ; Equatæ spirant auræ; datur hora quieti: Pone caput, fessosque oculos furare labori. Ipse ego paulisper pro te tua munera inibo.” Cui vix attollens Palinurus lumina fatur:— "Mene salis placidi vultum fluctusque quietos Ignorare jubes? mene huic confidere monstro? Enean credam quid enim fallacibus Austris, Et cœli toties deceptus fraude sereni ?" Talia dicta dabat: clavumque affixus et hærens Nusquam amittebat, oculosque sub astra tenebat. Ecce Deus ramum Lethæo rore madentem, Vique soporatum Stygiâ, super utraque quassat 853 Tempora; cunctantique natantia lumina solvit. Vix primos inopina quies laxaverat artus ;
Et super incumbens, cum puppis parte revulsâ, Cumque gubernâclo, liquidas projecit in undas Præcipitem, ac socios nequicquam sæpe vocantem. Ipse volans tenues se sustulit ales in auras. Currit iter tutum non seciùs æquore classis, Promissisque patris Neptuni interrita fertur. Jamque adeò scopulos Sirenum advecta subibat, Difficiles quondam, multorumque ossibus albos; 865 Tum rauca assiduo longè sale saxa sonabant: Cùm pater amisso fluitantem errare magistro Sensit, et ipse ratem nocturnis rexit in undis, Multa gemens, casuque animum concussus amici :— "O nimiùm cœlo et pelago confise sereno, Nudus in ignotâ, Palinure, jacebis arenâ. !"
Sic fatur lacrymans, classique immittit habenas; Et tandem Euboïcis Cumarum allabitur oris. Obvertunt pelago proras: tum dente tenaci Ancora fundabat naves, et littora curvæ Prætexunt puppes: juvenum manus emicat ardens Littus in Hesperium: quærit pars semina flammæ Abstrusa in venis silicis; pars densa ferarum Tecta rapit silvas, inventaque flumina monstrat. At pius Æneas arces, quibus altus Apollo Præsidet, horrendæque procul secreta Sibyllæ, Antrum immane, petit: magnam cui mentem ani- Delius inspirat vates, aperitque futura. [mumque Jam subeunt Trivia lucos, atque aurea tecta. Dædalus, ut fama est, fugiens Minoïa regna, Præpetibus pennis ausus se credere cœlo, Insuetum per iter gelidas enåvit ad Arctos, Chalcidicâque levis tandem superastitit arce. Redditus his primùm terris, tibi, Phoebe, sacravit
Remigium alarum, posuitque immania templa. In foribus, letum Androgei: tum pendere pœnas 20 Cecropidæ jussi (miserum!) septena quotannis Corpora natorum; stat ductis sortibus urna. Contrà, elata mari, respondet Gnossia tellus. Hic crudelis amor tauri, suppôstaque furto Pasiphaë, mixtumque genus, prolesque biformis Minotaurus inest, Veneris monumenta nefandæ. Hic labor ille domûs, et inextricabilis error: Magnum reginæ sed enim miseratus amorem Dædalus, ipse dolos tecti ambagesque resolvit, Cæca regens filo vestigia. Tu quoque magnam Partem opere in tanto, sineret dolor, Icare, haberes. Bis conatus erat casus effingere in auro : Ris patriæ cecidêre manus. Quin protinus omnia Perlegerent oculis, nî jam præmissus Achates Afforet; atque unà Phœbi Triviæque sacerdos, Deiphobe Glauci, fatur quæ talia regi :— "Non hoc ista sibi tempus spectacula poscit: Nunc grege de intacto septem mactare juvencos Præstiterit, totidem lectas de more bidentes." Talibus affata Ænean (nec sacra morantur Jussa viri) Teucros vocat alta in templa sacerdos, Excisum Euboïcæ latus ingens rupis in antrum; Quò lati ducunt aditus centum, ostia centum; Undè ruunt totidem voces, responsa Sibyllæ.
Ventum erat ad limen, cùm virgo," Poscere fata 45 Tempus," ait: "Deus, ecce! Deus." Cui talia fanti Ante fores, subitò non vultus, non color unus, Non comte mansêre comæ ; sed pectus anhelum, Et rabie fera corda tument; majorque videri, Nec mortale sonans; afflata est numine quando 50 Jam propiore Dei. "Cessas in vota precesque, Tros," ait, "Enea? cessas? neque enim antè dehiscent Attonitæ magna ora domus!" Et talia fata Conticuit: gelidus Teucris per dura cucurrit
Ossa tremor; fuditque preces rex pectore ab imo: 55 "Phoebe, graves Trojæ semper miserate labores
Dardana qui Paridis dirêxti tela manusque Corpus in Eacidæ, magnas obeuntia terras Tot maria intravi, duce te, penitusque repôstas Massylum gentes, prætentaque Syrtibus arva: Jam tandem Italiæ fugientis prendimus oras. Hac Trojana tenus fuerit fortuna secuta. Vos quoque Pergameæ jam fas est parcere genti, Dique Deæque omnes, quibus obstitit Ilium, et ingens Gloria Dardaniæ. Tuque, o sanctissima vates, Præscia venturi, da (non indebita posco Regna meis fatis) Latio considere Teucros, Errantesque Deos, agitataque numina Troja. Tum Phœbo et Trivia solido de marmore templa Instituam, festosque dies de nomine Phœbi. Te quoque magna manent regnis penetralia nostris: Hìc ego namque tuas sortes, arcanaque fata Dicta meæ genti, ponam; lectosque sacrabo, Alma, viros: foliis tantùm ne carmina manda, Ne turbata volent rapidis ludibria ventis : Ipsa canas, oro." Finem dedit ore loquendi. At, Phœbi nondum patiens, immanis in antro Bacchatur vates, magnum si pectore possit Excussisse Deum: tanto magis ille fatigat Os rabidum, fera corda domans, fingitque premendo. Ostia jamque domûs patuêre ingentia centum Sponte suâ, vatisque ferunt responsa per auras :- "O tandem magnis pelagi defuncte perîclis! Sed terrâ graviora manent. In regna Lavinî Dardanidæ venient; mitte hanc de pectore curam : Sed non et venisse volent. Bella, horrida bella, Et Tybrim multo spumantem sanguine cerno. Non Simoïs tibi, nec Xanthus, nec Dorica castra Defuerint. Alius Latio jam partus Achilles, Natus et ipse Deâ: nec Teucris addita Juno Usquam aberit. Cùm tu supplex in rebus egenis Quas gentes Italûm, aut quas non oraveris urbes ! Causa mali tanti conjux iterum hospita Teucris ; Externique iterum thalami.
Tu ne cede malis; sed contrà audentior ito, Quà tua te fortuna sinet. Via prima salutis, Quod minimè reris, Graiâ pandetur ab urbe.' Talibus ex adyto dictis Cumaa Sibylla Horrendas canit ambages, antroque remugit, Obscuris vera involvens: ea fræna furenti Concutit, et stimulos sub pectore vertit Apollo. Ut primùm cessit furor, et rabida ora quiêrunt, Incipit Æneas heros :-"Non ulla laborum, O virgo, nova mî facies inopinave surgit; Omnia præcepi, atque animo mecum antè peregi. 105 Unum oro: quando hìc inferni janua regis Dicitur, et tenebrosa palus Acheronte refuso, Ire ad conspectum cari genitoris et ora Contingat: doceas iter, et sacra ostia pandas. Illum ego per flammas et mille sequentia tela Eripui his humeris, medioque ex hoste recepi: Ille meum comitatus iter, maria omnia mecum, Atque omnes pelagique minas cœlique ferebat Invalidus, vires ultra sortemque senectæ.
Quin, ut te supplex peterem, et tua limina adirem, Idem orans mandata dabat. Natique patrisque, Alma, precor, miserere: potes namque omnia; nec te Nequicquam lucis Hecate præfecit Avernis. Si potuit manes arcessere conjugis Orpheus, Threïciâ fretus citharâ fidibusque canoris ; Si fratrem Pollux alternâ morte redemit, Itque reditque viam toties: quid Thesea, magnum Quid memorem Alciden? et mî genus ab Jove summo." Talibus orabat dictis, arasque tenebat.
Tunc sic orsa loqui vates:-"Sate sanguine Divum, 195 Tros Anchisiade, facilis descensus Averno; Noctes atque dies patet atri janua Ditis;
Sed revocare gradum, superasque evadere ad auras, Hoc opus, hic labor est. Pauci, quos æquus amavit Jupiter, aut ardens evexit ad æthera virtus, Dîs geniti, potuêre. Tenent media omnia silvæ, Cocytusque sinu labens circumvenit atro.
« AnteriorContinuar » |