LIBER V.

ARGUMENTUM.

Vs. 1 Encas, è Libyà in Italiam tendens, tempestate coactus, in Sis ciliam deflectit, ubi Acestes, trojano sanguine generatus, benevole excepit. Pius heros patri, quem illic anno superiore mors abstulerat, sacrum anniversarium celebrat; -- 84 in quo mirabile portentum oculis apparet. 104 Ludi funebres celebrantur. Cursus navalis. 286 Cursus pedestris. -- 362 Costuum pugna. --. -485 Sagittarum ejaculatio. -- 545 His Ascanius decursum equestrem insuper addit. 604 Interim trojanæ mulieres, impulsu Junonis, hortanteque Iride, tædio navigationis, classem comburunt, ut,tandem longæ peregrinationi finem faciant. -- 685 Precibus Æneæ invocatus, Jupiter, pluvià immissà, quatuor navibus exustis, cæteras servat -- 700 Nautes itaque suadet Æneæ ut, avecto secum juvenum flore, senes ac mulieres in Sicilià relinquat. Umbra patris Anchise, in somnis, illud consilium firmat. --746 Monitis paternis paret Æneas, et condità urbe Acestà, solvit in Italiam. 779 Neptuno Veneris precibus conciliato, heros deniquè tutò navigat. -- 835 In illo cursu, Palinurus navis gubernator dormiens in mare excutitur.

-

INTEREA medium Æneas jam classe tenebat
Certus iter, fluctusque atros Aquilone secabat,
Monia respiciens quæ jam infelicis Elisa
Collucent flammis. Quæ tantum accenderit ignem
Causa latet; duri magno sed amore dolores
Polluto, notumque furens quid femina possit,
Triste per augurium Teucrorum pectora ducunt.
Ut pelagus tenuêre rates, nec jam ampliùs ulla
Occurrit tellus, maria undiquè, et undiquè cœlum;
Olli cæruleus supra caput adstitit imber,

Noctem hiememque ferens, et inhorruit unda tenebris.
Ipse gubernator puppi Palinurus ab altâ :

<< Heu ! quianam tanti cinxerunt æthera nimbi? Quidve, pater Neptune, paras? » Sic deindè locutus, Colligere arma jubet, validisque incumbere remis,

Obliquatque sinus in ventum, ac talia fatur :
«Magnanime Ænea, non, si mihi Jupiter auctor
Spondeat, hoc sperem Italiam contingere cœlo.
Mutati transversa fremunt, et vespere ab atro
Consurgunt venti, atque in nubem cogitur aer.
Nec nos obniti contrà nec tendere tantùm
Sufficimus superat quoniam fortuna, sequamur;
Quoque vocat, vertamus iter. Nec littora longè
Fida reor fraterna Erycis portusque sicanos,
Si modò ritè memor servata remetior astra. >>
Tùm pius Æneas: <«< Equidem sic poscere ventos
Jamdudum et frustrà cerno te tendere contrà.
Flecte viam velis: an sit mihi gratior ulla
Quòve magis fessas optem demittere naves,
Quàm quæ dardanium tellus mihi servat Acesten,
Et patris Anchise gremio complectitur ossa? >>
Hæc ubi dicta, petunt portus, et veia secundi
Intendunt Zephyri; fertur cita gurgite classis,
Et tandem læti notæ advertuntur arena.

At procul excelso miratus vertice montis Adventum sociasque rates, occurrit Acestes, Horridus in jaculis et pelle libystidis ursæ; Troia Criniso conceptum flumine mater Quem genuit. Veterum non immemor ille parentum, Gratatur reduces, et gazâ lætus agresti Excipit, ac fessos opibus solatur amicis. Postera, quùm primo stellas oriente fugârat Clara dies, socios in cœtum littore ab omni Advocat Eneas, tumulique ex aggere fatur : « Dardanidæ magni, genus alto à sanguine Divům, Annuus exactis completur mensibus orbis, Ex quo reliquias divinique ossa parentis Condidimus terrâ, mostasque sacravimus aras. Jamque dies, ni fallor, adest, quem semper acerbum, Semper honoratum (sic Di voluistis) habebo. Hunc ego, getulis agerem si syrtibus exsul, Argolicove mari deprensus, et urbe Mycenæ, Annua vota tamen solemnesque ordini pompas Exsequerer, strueremque suis altaria donis.

« Salve, sancte parens; iterùm salvete, recepti Nequidquam cineres, animæque umbræque paternæ. Non licuit fines italos, fataliaque arva,

Nec tecum ausonium, quicumque est, quærere Tibrim.>>
Dixerat hæc, adytis quùm lubricus anguis ab imis
Septem ingens gyros, septena volumina traxit,
Amplexus placidè tumulum, lapsusque per aras:
Cæruleæ cui terga notæ, maculosus et auro
Squamam incendebat fulgor, ceu nubibus arcus
Mille trahit varios adverso sole colores.
Obstupuit visu Æneas: ille, agmine longo
Tandem inter pateras et lævia pocula serpens,
Libavitque dapes, rursùsque innoxius imo
Successit tumulo, et depasta altaria liquit. so m

Hoc magis inceptos genitori instaurat honores,
Incertus Geniumne loci, famulumne parentis
Esse putet; cædit quinas de more bidentes,
Totque sues, totidem nigrantes terga juvencos,
Vinaque fundebat pateris, animamque vocabat
Anchise magni, manesque Acheronte remissos.
Nec non et socii, quæ cuique est copia, læti
Dona ferunt, onerantque aras, mactantque juvencos
Ordine ahena locant alii, fusique per herbani
Subjiciunt verubus prunas et viscera torrent.
Exspectata dies aderat, nonamque serena
Auroram Phaetontis equi jam luce vehebant ;
Famaque finitimos et clari nomen Acesta
Excierat; læto complêrant littora cœtu
Visuri Eneadas, pars et certare parati.
Munera principiò ante oculos circoque locantur
In medio, sacri tripodes, viridesque coronæ,
Et palma, pretium victoribus, armaque, et ostro
Perfusæ vestes, argenti aurique talenta :
Et tuba commissos medio canit aggere ludos.
Prima pares ineunt gravibus certamina remis
Quattuor ex omni delecta classe carinæ.
Velocem Mnestheus agit acri remige Pristin,
Mox Italus Mnestheus, genus à quo nomine Memmi;
Ingentemque Gyas ingenti mole Chimæram,
Urbis opus, triplici pubes quam dardana versu
Impellunt, terno consurgunt ordine remi;
Sergestusque, domus tenet à quo Sergia nomen
Centauro invehitur magnâ; Scyllâque Cloanthus
Cæruleâ, genus undè tibi, Romane Cluenti.

Est procul in pelago saxum, spumantia contra
Littora, quod tumidis submersum tunditur olim
Fluctibus, hiberni condunt ubi sidera Cori;
Tranquillo silet, immotâque attollitur unda
Campus, et apricis statio gratissima mergis.
Hic viridem Eneas frondenti ex ilice metam
Constituit, signum nautis, pater; undè reverti
Scirent, et longos ubi circumflectere cursus.
Tùm loca şorte legunt, ipsique in puppibus auro

Ductores longè affulgent ostroque decori ;
Cætera populeâ velatur fronde juventus,
Nudatosque humeros oleo perfusa nitescit.
Considunt transtris, intentaque brachia remis
Intenti exspectant signum, exsultantiaque haurit
Corda pavor pulsans, laudumque arrecta cupido.
Indè, ubi clara dedit sonitum tuba, finibus omnes,
Haud mora, prosiluêre suis : ferit æthera clamor
Nauticus; adductis spumant freta versa lacertis.
Infindunt pariter sulcos, totumque dehiscit
Convulsum remis rostrisque tridentibus æquor.
Non tam præcipites bijugo certamine campum
Corripuêre, ruuntque effusi carcere currus;
Nec sic immissis aurige undantia lora

Concussére jugis, pronique in verbera pendent.
Tùm plausu fremituque virûm studiisque faventům
Consonat omne nemus, vocemque inclusa volutant
Littora; pulsati colles clamore resultant.

Effugit ante alios, primusque elabitur undis Turbam inter fremitumque Gyas;quem deindè Cloanthus Consequitur, melior remis; sed pondere pinus Tarda tenet: post hos æquo discrimine Pristis Centaurusque locum tendunt superare priorem. Et nunc Pristis habet; nunc victam præterit ingens Centaurus; nunc unà ambæ junctisque feruntur Frontibus, et longà sulcant vada salsa carina.

Jamque propinquabant scopulo metamque tenebant, Quùm princeps medioque Gyas in gurgite victor Rectorem navis compellat voce Menæten:

« Quò tantùm mihi dexter abis? huc dirige cursum ;
Littus ama, et lævas stringat sine palmula cautes;
Altum alii teneant. » Dixit; sed cæca Mencetes
Saxa timens, proram pelagi detorquet ad undas.
« Quò diversus abis? » iterùm : « Pete saxa, Mencete,
Cum clamore Gyas revocabat ; et ecce Cloanthum
Respicit instantem tergo, et propiora tenentem.
Jlle inter navemque Gyæ scopulosque sonantes
Radit iter lævum interior, subitòque priorem
Præterit, et metis tenet æquora tuta relictis.