Imagens das páginas
PDF
ePub

Berganza im 2. Bande S. 660-72 seiner Antiguedades de España.1 Charakteristisch für die spanische Latinität ist der häufige Wechsel von und (u). Oft im Inlaut z. B. perfocaberit2, abarus, abis, aborsum, captibum, sibe, parbulus. Seltener im Anlaut: z. B. bino, botiba. Die Schreibung (u) für b nur in: deuent; uonis.

Unser P. stimmt im wesentlichen überein mit dem von Wasserschleben (Die Bussordnungen der abendländischen Kirche, Halle 1851, S. 527-34) aus dem berühmten Cod. Vigilanus oder Alveldensis (Escurial 1 D2, folio max., fol. 1—421, s. x.)3 veröffentlichten Poenit. Vigil., welches aus der Grundlage der Kummeanischen, Theodorischen und fränkischen Poenit. beruht.4 Der Silenser Text ist um eine beträchtliche Anzahl von Straf bestimmungen reicher als der des Escurial, worauf jedoch näher einzugehen hier der Ort nicht sein kann.

Nur einmal werde ich in der Folge auf den Madrider Text zurückkommen.

Am Rande nun und zwischen die Zeilen unseres Poenit. hat eine Hand derselben Zeit in ziemlich kräftigen und grofsenteils deutlichen Zügen (ebenfalls westgotische Cursive) etwa 400 Worte der Volkssprache eingetragen, welche entsprechende lateinische Worte des Textes interpretiren. Unsere Glossen sind Berganza nicht entgangen, als er die Handschrift im vorigen Jahrhundert in Silos benutzte. Von den im Anhange zum 2. Bande seines Werkes gesammelten „Vocablos del idioma vulgar"5 stammt eine grofse Anzahl aus diesem Codex. Der gelehrte Benediktinermönch äussert sich nämlich auf S. 106 des 2. Bd. der Antiguedades folgendermalsen: „En un libro gótico del monasterio de Silos, en donde están los cánones penitenciales, que se ponen en el apéndice, encontré, qué un curioso, con deseo de que qualquiera los pudiese entender, traduxo á la margen algunos vocablos, propiamente latinos, á los terminos del idioma vulgar, que aora usamos, reducidos á la cadencia, y dialecto castellano. Assi se lee: que por amplecteretur traduxo braçaret, que es abrazar: por

1 Ant. de Esp., propugnadas en las noticias de sus reyes, en la coronica del real monasterio de San Pedro de Cardeña, en historias, cronicones y otros instrumentos manuscritos, que hasta aora no han visto la luz publica. Compuesta por el R. P. M. Fr. Francisco de Berganza, predicador general de la religion de San Benito. Madrid 1719-21. 2. Bd.

2

perfocare (praef.) nachklassisch

=

strangulare. Dig. 25, 3, 4.

3 S. Maassen, Bibliotheca Latina juris canonici manuscripta in Sitzber. Bd. 56, S. 159-60; eine ausführliche Beschreibung des Cod. giebt noch P. L. Blanco in einer kleinen Schrift betitelt: Noticia de las antiguas y genuinas colecciones canónicas inéditas de la iglesia española, Madrid 1798. 4s. Wasserschl. a. a. O. S. 71.

5 Vocablos del id. vulg., que se hallan en las Historias, y Escrituras antiguas, explicados segun la combinacion, que he hecho, del Fuero juzgo vulgar con el Latino, y expuestos atento á los Diccionarios antiguos de los Monasterios de Cardeña, y Silos, y del Arabigo, que escriviò el Padre Alcalá, 6 escritura gótica nennen die Spanier die toletanischen Typen. 7 vergl. glosse 122.

periuraret, trasladò mentera facierit, que es jurar con mentira: por sit usus...lex,3 explicò ayat usuale lege, que es, aya uso legal: por occiderit, puso mataret, que es matar; y otras vozes trasladò en esta conformidad."

Ich erlaube mir nun, die gröfsere Anzahl der Glossen in der Reihenfolge, in welcher sie den Text des Poenitentiale begleiten, hier zur Mitteilung zu bringen und die interessantesten von ihnen dann einzeln zu besprechen.

[blocks in formation]

fol. 311 20

25

fol. 312 ro

[blocks in formation]

IV. de periurio et falsario. in periurium3: et ficieret mentiru

ignorantem: non sapiendo

30 coactus: apretaret conpulsus uel constrictus
periuratusset: ke se periuret super so cosa
consenserit: castigatore fueret consiliu dederit
damnetur: desonoratu siegat iudicatu

V. de furtu uel incendio aut uiolato.

furatum fuerit: furtus ficieret

fol. 312v9 35 incendii: de lo incentitu (corr. incend.) uiolaberit: denudauerit rapi[naret] pre[daret] martiria: reliquias

quae extraxerit 10: quales tolliot

restituat 10: tornet

40 transmiserit: zetare

[blocks in formation]

1 infirmis i.

cabendum ne f.

3 qui ducit alium in p.

4 si innocens c. p. e.

5 qui autem c.

6 tali iudicio d.

7 secundum damnum i.

8 qui sepulcrum u.

9 si quis m. dispoliat

10 et omnia q. e. r.

11 Siquis christianus catholicum in cabtibitate duxerit aut t.

12 Si quis patrem aut matrem infamaberit quanto tempore in inpietate

steterit tanto post s. peniteat.

13 qui autem a. h. f. c.

14 qui non uolumtarie s. c. o. homine.

[blocks in formation]

Si autem mortuus erit nulla illi in oblatione conmemoratio fiat n. cum psalmis aut sale ad sepulturam cadabera eorum deducantur.

5 si... u. a demonio uisibiliter est et in hunc interitum incurrerit licet

ut c. fidelibus p. sepultura eius.

6 si qua laica aliam laicam suo infante o.

si mulier p. p. aut per qualibet artem occiderit filium uel qui denati sunt. 8 mulier quoque que p. acceperit quantosquumque concipere uel parere

d. tantorum homicidiorum ream se e. cognoscat.

9 si quis e. t. fuerit.

10 si quis quamlibet mulierem u. obinde illa necem sibi i., uiolator.

[blocks in formation]

ita tamen ut omni tempore uitae suae fletibus humiliati i.

3 qui sponte l. s.

• si quis altario ministrat et sanguinem christi t. ab omni humano sanguine etiam h. abstineat.

7 si quis ae. custos dormierit.

8

a. et mortuus fuerit aeger sine peruigile.

9 qui pro suis sceleribus p. non sunt cum psalmis et sale i. infra fidelium

sepulcra.

10 si homicidiae adulteri et fures ad eclesiam confugerint de morte sint s. c. r. f.

11 si quis morientibus penitentiam n. r. erit animarum.

12 si quis sacerdos ad egrotum dederit penitentiam sine suo consensu uel t.

13 si quis christianus observaberit diuinos incantatores sortilegos a. aruspicia uel elementa obseruari uel inspetiones scribturarum somnia aut l. uel maleficia e. adque e.

« AnteriorContinuar »