25

30

35

40

45

50

55

Fida reor fraterna Erycis portusque Sicanos,
Si modo rite memor servata remetior astra."
Tum pius Aeneas: "Equidem sic poscere ventos
Iamdudum et frustra cerno te tendere contra.
Flecte viam velis. An sit mihi gratior ulla,
Quove magis fessas optem demittere naves,
Quam quae Dardanium tellus mihi servat Acesten,
Et patris Anchisae gremio complectitur ossa?"
Haec ubi dicta, petunt portus, et vela secundi
Intendunt Zephyri; fertur cita gurgite classis,
Et tandem laeti notae advertuntur harenae.
At procul ex celso miratus vertice montis
Adventum sociasque rates occurrit Acestes,
Horridus in iaculis et pelle Libystidis ursae,
Trota Criniso conceptum flumine mater

Quem genuit. Veterum non immemor ille parentum
Gratatur reduces et gaza laetus agresti

Excipit, ac fessos opibus solatur amicis.

Postera cum primo stellas Oriente fugarat

Clara dies, socios in coetum litore ab omni

Advocat Aeneas, tumulique ex aggere fatur:
"Dardanidae magni, genus alto a sanguine divum,
Annuus exactis completur mensibus orbis,

Ex quo reliquias divinique ossa parentis

Condidimus terra maestasque sacravimus aras.

Iamque dies, nisi fallor, adest, quem semper acerbum,
Semper honoratum sic di voluistis habebo.

-

Hunc ego Gaetulis agerem si Syrtibus exsul,

Argolicove mari deprensus et urbe Mycenae,
Annua vota tamen sollemnesque ordine pompas
Exsequerer, strueremque suis altaria donis.
Nunc ultro ad cineres ipsius et ossa parentis,

(Haud equidem sine mente reor sine numine divum,)

Adsumus et portus delati intramus amicos.

Ergo agite, et laetum cuncti celebremus honorem;
Poscamus ventos, atque haec me sacra quotannis
60 Urbe velit posita templis sibi ferre dicatis.
Bina boum vobis Troia generatus Acestes
Dat numero capita in naves; adhibete Penates
Et patrios epulis et quos colit hospes Acestes.
Praeterea, si nona diem mortalibus almum
Aurora extulerit radiisque retexerit orbem,
Prima citae Teucris ponam certamina classis;
Quique pedum cursu valet, et qui viribus audax
Aut iaculo incedit melior levibusque sagittis,
Seu crudo fidit pugnam committere caestu,

65

70

75

80

Cuncti adsint, meritaeque exspectent praemia palmae.
Ore favete omnes, et cingite tempora ramis."
Sic fatus velat materna tempora myrto.
Hoc Helymus facit, hoc aevi maturus Acestes,
Hoc puer Ascanius, sequitur quos cetera pubes.
Ille e concilio multis cum milibus ibat

Ad tumulum, magna medius comitante caterva.
Hic duo rite mero libans carchesia Baccho
Fundit humi, duo lacte novo, duo sanguine sacro,
Purpureosque iacit flores, ac talia fatur:

"Salve, sancte parens, iterum; salvete, recepti
Nequiquam cineres, animaeque umbraeque paternae.
Non licuit fines Italos fataliaque arva,

Nec tecum Ausonium, quicumque est, quaerere Thybrim."

'Dixerat haec, adytis cum lubricus anguis ab imis. 85 Septem ingens gyros, septena volumina traxit, Amplexus placide tumulum lapsusque per aras, Caeruleae cui terga notae maculosus et auro Squamam incendebat fulgor, ceu nubibus arcus

90

95

100

Mille iacit varios adverso sole colores.

Obstipuit visu Aeneas. Ille agmine longo
Tandem inter pateras et levia pocula serpens
Libavitque dapes, rursusque innoxius imo.
Successit tumulo, et depasta altaria liquit.
Hoc magis inceptos genitori instaurat honores,
Incertus, Geniumine loci famulumne parentis
Esse putet; caedit binas de more bidentes,
Totque sues, totidem nigrantes terga iuvencos
Vinaque fundebat pateris, animamque vocabat
Anchisae magni Manesque Acheronte remissos.
Nec non et socii, quae cuique est copia, laeti
Dona ferunt, onerant aras, mactantque iuvencos;
Ordine aëna locant alii, fusique per herbam
Subiciunt veribus prunas et viscera torrent.

Exspectata dies aderat nonamque serena
105 Auroram Phaethontis equi iam luce vehebant,
Famaque finitimos et clari nomen Acestae
Excierat; laeto complerant litora coetu,
Visuri Aeneadas, pars et certare parati.
Munera principio ante oculos circoque locantur
In medio, sacri tripodes viridesque coronae
Et palmae, pretium victoribus, armaque et ostro
Perfusae vestes, argenti aurique talenta;
Et tuba commissos medio canit aggere ludos.
Prima pares ineunt gravibus certamina remis
115 Quattuor ex omni delectae classe carinae.

Velocem Mnestheus agit acri remige Pristim, (Mox Italus Mnestheus, genus a quo nomine Memmi) Ingentemque Gyas ingenti mole Chimaeram, Urbis opus, triplici pubes quam Dardana versu 120 Impellunt, terno consurgunt ordine remi;

Sergestusque, domus tenet a quo Sergia nomen,
Centauro invehitur magna, Scyllaque Cloanthus
Caerulea, genus unde tibi, Romane Cluenti.

Est procul in pelago saxum spumantia contra
125 Litora, quod tumidis summersum tunditur olim
Fluctibus, hiberni condunt ubi sidera Cori;
Tranquillo silet, immotaque attollitur unda
Campus et apricis statio gratissima mergis.
Hic viridem Aeneas frondenti ex ilice metam
130 Constituit signum nautis pater, unde reverti
Scirent et longos ubi circumflectere cursus.
Tum loca sorte legunt, ipsique in puppibus auro
Ductores longe effulgent ostroque decori;
Cetera populea velatur fronde iuventus
135 Nudatosque umeros oleo perfusa nitescit.

Considunt transtris, intentaque bracchia remis;
Intenti exspectant signum, exsultantiaque haurit
Corda pavor pulsans laudumque arrecta cupido.

Inde, ubi clara dedit sonitum tuba, finibus omnes, 140 Haud mora, prosiluere suis; ferit aethera clamor Nauticus, adductis spumant freta versa lacertis. Infindunt pariter sulcos, totumque dehiscit Convulsum remis rostrisque tridentibus aequor. Non tam praecipites biiugo certamine campum 145 Corripuere ruuntque effusi carcere currus, Nec sic immissis aurigae undantia lora

Concussere iugis pronique in verbera pendent. Tum plausu fremituque virum studiisque faventum Consonat omne nemus, vocemque inclusa volutant 150 Litora, pulsati colles clamore resultant.

Effugit ante alios primisque elabitur undis

Turbam inter fremitumque Gyas; quem deinde Clo

anthus

RIEZE'S AENEID- -9

Consequitur, melior remis, sed pondere pinus Tarda tenet. Post hos aequo discrimine Pristis 155 Centaurusque locum tendunt superare priorem; Et nunc Pristis habet, nunc victam praeterit ingens Centaurus, nunc una ambae iunctisque feruntur Frontibus et longa sulcant vada salsa carina.

Iamque propinquabant scopulo metamque tenebant, 160 Cum princeps medioque Gyas in gurgite victor Rectorem navis compellat voce Menoeten: "Quo tantum mihi dexter abis? huc dirige gressum; Litus ama, et laevas stringat sine palmula cautes; Altum alii teneant. Dixit; sed caeca Menoetes 165 Saxa timens proram pelagi detorquet ad undas. "Quo diversus abis?" iterum "Pete saxa, Menoete!" Cum clamore Gyas revocabat; et ecce Cloanthum Respicit instantem tergo, et propiora tenentem. Ille inter navemque Gyae scopulosque sonantes 170 Radit iter laevum interior, subitoque priorem Praeterit et metis tenet aequora tuta relictis. Tum vero exarsit iuveni dolor ossibus ingens, Nec lacrimis caruere genae, segnemque Menoeten, Oblitus decorisque sui sociumque salutis, 175 In mare praecipitem puppi deturbat ab alta; Ipse gubernaclo rector subit, ipse magister, Hortaturque viros, clavumque ad litora torquet. At gravis, ut fundo vix tandem redditus imo est, Iam senior madidaque fluens in veste, Menoetes 180 Summa petit scopuli siccaque in rupe resedit. Illum et labentem Teucri et risere natantem, Et salsos rident revomentem pectore fluctus.

Hic laeta extremis spes est accensa duobus, Sergesto Mnestheique, Gyan superare morantem. 185 Sergestus capit ante locum scopuloque propinquat,