46.

justitiam Menelai; et e contra imprudentiam Ajacis, debilitatem Priami, intemperantiam Achillis, injustitiam Paridis, honestum et utile, et his contraria, lucidius et delectabilius philosophis historiando disseruit. Sed quid in alienis moramur? Vide quo modo Sancta doceat Historia morum instituta, dum Abrahæ justitiam assignat, Moysi fortitudinem, Jacob temperantiam, Joseph prudentiam: et contra, dum Achab injustitiam, Ozia invalitudinem, Manasse intemperantiam, Roboam imprudentiam demonstrat. Præsertim, O Deus bone, quantæ humilitatis fax est, quod sanctus Moyses, Deum se protegentem et ulciscentem ut ab hostibus suis averteret, thuris odorationem cum fratre admovens, in medium periculi Numer.xvi. terribilis se injecit, et pro Maria se blasphemante Numer. xii. lachrymas effudit, et pro malevolis semper orando 13. sudavit ! Quantæ benignitatis lux est, quod David maledictis, injuriis Simei, et blasphemiis læsus, et irritatus ab eo vehementer, unum et persequentem et debilem, armatus et comitatus et fortissimus contra 1 Reg. ii. 8. feriri prohibuit; et postea, victor et regno restitutus, ultionem fieri in eum non permisit? Sic etiam in rebus gestis omnium gentium et nationum, quæ utique Dei judicia sunt, benignitas, munificentia, probitas, cautela, et his similia, et contraria, non solum spirituales ad bonum accendunt et a malo repellunt, sed et sæculares ad bona sollicitant et in malis muniunt. Historia igitur2 præterita quasi præsentia visui repræof history. sentat; futura ex præteritis imaginando dijudicat. Habet quidem et præter hæc illustres transactorum notitia dotes, quod ipsa maxime distinguat a brutis rationabiles: bruti namque homines et animalia unde sint nesciunt, genus suum nesciunt, patriæ suæ casus et gesta nesciunt, immo nec scire volunt. Quorum, homines quidem illos infeliciores judico; quia quod

The uses

and dignity

1 etiam, A. A2.

2 A. A2.; deest, Sav.

Esa. xlv. 7.

undertook

the request

of Lincoln:

his autho

bestiis ex creatione, hoc illis ex propria contingit in-
anitione; et quod bestiæ si vellent non possent, hoc
illi nolunt cum possint. Sed de his jam transeundum
est, quorum mors et vita sempiterno dotanda est si-
lentio. Hæc ergo considerans, hujus regni gesta et The author
nostræ gentis origines jussu tuo, præsul Alexander, qui the work at
flos et cacumen regni et gentis esse videris, decurrenda of the bishop
suscepi: tuo quidem consilio Bedæ venerabilis Ecclesi- statement of
asticam, qua potui, sequutus Historiam, nonnulla etiam rities.
ex aliis excerpens auctoribus, inde chronica in antiquis
reservata librariis compilans, usque nostrum ad audi-
tum et visum præterita repræsentavi. In quo scilicet
opere, sequenda et fugienda lector diligens dum inve-
nerit, ex eorum imitatione et evitatione, Deo cooper-
ante, melioratus, mihi fructum afferet exoptabilem ;
plerumque etenim ad ipsam morum puritatem juxta
callem directum historiæ resilivimus. Nihil autem
sine divina invocatione incipientes, Deo invocato inci-
piamus :

Adonai, Opifex, Pastor, Susceptio nostra,
Principium rerum, Vegetatio, Finis earum,
Hoc opus aspira, deduc finique, precamur.
Hoc opus in patribus quod es ipse Parens operatus,
Judicio grandis, et regna levansque premensque,
Judicio nunc occulto, nunc vero patenti;
His poenas dum complerent sua crimina tardans,
His poenas cum complessent sua crimina librans.
Quicquid enim reges, quicquid populi meditantur,
Ut faciant, si perficiunt, fieri facis illud,
Pacificansque malumque citans' testante propheta,
Ens solus, tantusque manens, quantus voluisti:
Ex quo, per quem sunt, in quo sunt omnia solo.
Tuque pater patriæ, princeps a rege secundus,
Præsul Alexander, si quæ perscripsimus apta,

1 creans, A. A2.

Laude tua niteant, minus apta precamur ut aptes.
Hic reges populosque vides, quos alea fati
Extulit et pressit, sed ab his metire futura.
Aspice, magne pater, quo devenere potentes:
Aspice quam nihili sit honor, lux, gloria mundi.

HENRICI HUNTENDUNENSIS

HISTORIA ANGLORUM.

Bed. i. 1.

C. 22.

Sat. X., 14.

LIB. I. DE REGNO ROMANORUM IN BRITANNIA.1

of Britain.

§ 1. BRITTANNIA igitur beatissima est insularum, foe- Description cunda frugibus et arboribus, copiosa rivis et nemoribus, jucunda volucrum et ferarum venatibus, ferax avium multi et diversi generis terra et mari, et fluviis; alendis autem mira pecoribus et jumentis, ut Hibernia.2 Unde Solinus: "Ita pabulosa in quibusdam locis est Brit

tannia, ut pecua, nisi interdum a pastibus arceantur, "ad periculum agat satietas." a Fluviis vero abundat valde piscosis, fontibus præclara copiosis: et quidem præcipue isicio redundat et anguilla; abundat et vitulis marinis; nec non et halecia et ostrea mire in ea redundant, et varia conchyliorum genera: inter quæ sunt et musculæ, quibus sæpe inclusam margaritam omnis quidem coloris optimam inveniunt, rubicundam scilicet et hyacinthinam, purpuream et prassinam, sed maxime candidam: nec desunt cochleæ, quibus tinctura coccinei coloris conficitur; cujus rubor pulcherrimus nullo unquam solis ardore, nulla valet injuria pluviarum pallescere; sed quo vetustior, eo solet esse venustior. Capiuntur et sæpe delphines et balenæ : unde Juvenalis,

Quantum Delphinis balana Britannica major." Venis etiam metallorum æris redundat, ferri scilicet, stanni, et plumbi, nec non et argenti, sed rarius. Advehitur autem argentum a proxima parte Germaniæ per Rhe

1 Titulus hic in F. reperitur. I

2 A. A.; desunt hæc verba in Sav.

a Solinus says this of Ireland, not of Britain.

num pro mira fertilitate piscium et carnium, lanæ pretiosissimæ et lactis, armentorumque absque numero; ut major ibi videatur copia argenti, quam in Germania: unde omnis moneta ejus argento puro conficitur. Gignit etiam lapidem gagatem plurimum optimumque. Est autem nigrogemmeus et ardens: igne accensus serpentes fugat, attritu calefactus adplicita detinet æque ut succinum. Fontes etiam salinarum habet: adsunt et fontes calidi, et ex eis fluvii balneorum calidorum omni ætati et sexui, per distincta loca juxta suum cuique modum, accommodi. 'Aqua Hexme"enim," ut S. Basilius dicit, "fervidam qualitatem recipit in, iv. 6. transcurrit, et fit non solum

cum per certa quædam metalla "calida sed et ardens." a

66

nobilissima, cui quondam
Brittannia, nunc autem

ron, Homil.

§ 2. Hæc autem insularum nomen Albion fuit, postea vero Anglia, inter Septentrionem et Occidentem sita est: octingentis millibus longa, et ducentis millibus lata, exceptis duntaxat prolixioribus diversorum promontoriorum tractibus, quibus efficitur ut circuitus ejus quadragies octies septuaginta quinque millia compleat. Habet autem ab Oriente Germaniam et Daciam, ab Occidente Hiberniam, a meridie Galliam Belgicam; cujus proximum littus transmeantibus aperit civitas quæ dicitur Rutubi portus, a gente Anglorum nunc corrupte Reptacester vocata, interposito mari a Gessoriaco Morinorum gentis littore proximo, trajectu millium quinquaginta, sive, ut quidam scripserunt, stadiorum quadringentorum quinquaginta. Gallia autem Belgica a Belvaci nobilissima quondam urbe Galliæ dicta est: quæ provincia nunc in duas divisa videtur; in eam scilicet quæ vocatur Pontica, et in eam quæ vocatur Normannia, ubi modo Normanni, gens nova sed validissima, degunt. Habet autem a Septentrione, unde oceano infinito patet, Orcadas insulas novem, de quarum ultima, Thule,1 dictum est: "Tibi serviat ultima Thule." Cum autem Virg. Georg. plurimas insulas habeat Brittannia, tres majores habet;

1 Tile, A.

• ἤδη δὲ και θερμοτέρας ἐκ μετάλλων ποιότητος κατὰ τὴν διέξοδον προσλαβουσα [θάλασσα], ἐκ τῆς

ἀυτῆς τοῦ κινοῦντος ἀιτίας ζέουσα
γίνεται, ὡς τὰ πολλὰ, και πυρώδης.

i. 30.