P. VIRGILII MARONIS. ENEIDOS LIBER I. ILLE ego, qui quondam, gracili modulatus avena Ut quamvis avido parerent arva colono: Littora; multum ille et terris jactatus et alto, Musa, mihi caussas memora, quo numine læso, 1. Arma, virumque] Adscribere libet exordium Odysseæ: "Ανδρα μοι ἔννεπε, Μοῦσα, πολύτροπον, ὃς μάλα πολλὰ Πλάγ χθη, ἐπεὶ Τροίης ἱερὸν πτολίεθρον ἔπερσε Πολλῶν δ ̓ ἀνθρώπων ἴδεν ἄστεα, καὶ νέον ἔγνω· Πολλὰ δ ̓ ὅγ' ἐν πόντῳ πάθεν ἄλγεα ὃν κατὰ θυμὸν, ̓Αρνύμενος ἦν τε ψυχὴν καὶ νόστον ἑταίρων. ̓Αλλ' οὐδ ̓ ὡς ἑτάρους ἐῤῥύσατο, μινός περ' Αὐτῶν γὰρ σφετέρησιν ἀτασίαλίησιν ὅλοντο· Νήπιοι, οἱ κατὰ βοῦς ὑπερίονος Ἠελίοιο Ἤσθιον· αὐτὰς τοῖσιν ἀφείλετο νόσ στιμον ἦμαρ. Τῶν ἀμόθεν γε, θεὰ, θύγατερ Διὸς, εἰπὶ καὶ ἡμῖν. 4. Memorem-iram] Æschylus Agam. 161. Μνάμων μήνις 16. Samo] Strabo Geogr. xiv. p. 637. Επ' ἀριστερᾷ προσπλέουσι πρὸς τὴν Σάμον ἐστὶ τὸ Ηραῖον, ἀρχαῖον ἱερὸν, καὶ νεώς μέσ γας, ὅς νῦν πινακοθήκη ἐστί. Cf. Herodot. iii. 60. Athenæus xiv. Ἐπὶ τοῦ νομίσματος τῶν Σαμίων ταῶς ἐστίν. Illius arma] Lycophron 614. "Ηρα όπο κοσμία.—Nota et Sabinorum Iuno Curitis; Sic autem esse (inquit Servius) etiam in sacris Tiburtibus constat, ubi sic precantur: Juno Curulis, tuo curru clypeoque tuere meos curiæ vernulas sane. Hic currus fuit: hoc regnum dea gentibus esse, Hinc populum, late regem, belloque superbum, Et genus invisum, et rapti Ganymedis honores.) 3o Troas, reliquias Danaum atque immitis Achilli, 6 • Ipsa, Jovis rapidum jaculata e nubibus ignem, Disjecitque rates, evertitque æquora ventis: Illum exspirantem transfixo pectore flammas 45 • Turbine corripuit, scopuloque infixit acuto. • Ast ego, quæ divim incedo regina, Jovisque 27. Judicium Paridis] Cf. Il. w'. 2730. Sunt tamen qui locum illum Hol mero abjudicant, et fabulam de judicio Paridis seriorum temporum commentis accensent. Ernest. ad. 1. c.-V. Meurs. ad Lycophron. p. 46. et Macrob. v. 16. 28. Genus invisum] Serv. Propter Dardanum Jovis et Electræ, Atlantis filiæ, filium. 34. et seqq.] Totum Homericis filis poëta texit; cf. Odyss. ε'. 262. Τέτρατον ἦμαρ ἔην, καὶ τῷ τετέλεστο ἅπαντα. Τῷ δ ̓ ἄρα πέμπτῳ πέμπ ̓ ἀπὸ νήσου δια Καλυψώ, Οὗρον δὲ προέηκεν ἀπήμονα σε λιαρόν Γηθόσυνος δ' οὔρῳ πέτασ ̓ ἱστία διος Οδυσσεύς. — Επταδεκαίδεκα μὲν πλέον ἤματα ποντοπορεύων, Ὀκτωκαιδεκάτῃ δ ̓ ἐφάνη ἔρεα σκιόεντα Γαίης Φαιήκων, ὅθι τ' ἄγχιστον πέλεν αὐτῷ· Εἴσατο δ', ὡς ὅτε ῥινὸν ἐν ἠεροειδεί πόντῳ. Τὸν δ' ἐξ Αιθιόπων ἀνιὼν κρείων Ενο σίχθων, Τηλόθεν ἐκ Σολύμων ορίων ἴδεν· εἴ σατο γάρ οἱ Πόντον ἐπιπλείων ὁ δ ̓ ἐχώσατο κηρόθι μᾶλλον Κινήσας δὲ κάρη προτὶ ὃν με θήσατο θυμόν. Ω πόποι, ή μάλα δὴ μετεβούλευσαν θεοὶ ἄλλως ̓Αμφ' Οδυσῆς, ἐμεῖς μετ' Αἰθιόπεσσιν ἐόντος· Καὶ δὴ Φαιήκων γαίης σχεδόν, ἔνθα οἱ αἶσα Ἐκφυγέειν μέγα πεῖρας διζύος, ἥ μιν ἱκάνει ̓Αλλ ̓ ἔτι μέν μεν φημὶ ἄδην ἐλάαν κακότητος. Ως εἶπων, σύ να γεν νεφέλας, κ. τ. λ. vid. ad lin. 8r. infra. 39. Pallasne] Eurip. Troad. 77. ΑΘ. Οὐκ οἶσθ ̓ ὑβρισθεῖσαν με καὶ ναοὺς ἐμούς ; ΠΟΣ. Οἶδ· ἡνίκ' Αἴας εἷλης Κασσάνδραν βίᾳ. - ΑΘ. Δύσνοστον αὐτοῖς νόστιν ἐμβαλεῖν θέλω, Όταν πρὸς οἴκους ναυστολῶσ ̓ ἀπ' Ιλίου· Καὶ Ζεὺς μὲν ὄμβρον καὶ χάλαζαν ἄσπετον πέμψει, γνοφώδη τ' αιθέρος φυσή ματα. Ἐμοὶ δὲ δώσειν φησὶ πῦς κεραύνιον Βάλλειν ̓Αχαιούς, ναῦς τε πιμπράναι πυρί. Cf. autem Odyss. δ'. 499. et seqq. Et soror et conjux, una cum gente tot annos Hoc metuens: molemque et montes insuper altos 6 70 Gens inimica mihi Tyrrhenum navigat æquor, 75 Exigat, et pulchra faciat te prole parentem.' 47. Soror et conjux] Ex Homerico, κασιγνήτην άλοχόντε. Π. π'. 432. 52. Eoliam venit] Homerus Odyss. κ'. 1. Αἰολίην δ' ἐς νῆσον ἀφικόμεθ ̓· ἔνθα δ' έναιεν Αίολος Ιπποτάδης, φίλος ἀθανάτοισι θεοῖσι, Πλωτῇ ἐνὶ νήσῳ πᾶσαν δέ τε μιν περὶ τείχος Χάλκεον, ἄῤῥηκτον λισσὴ δ' ἀναδέδρο με πέτρη. 55. Illi indignantes] Ita et apud Lucret.-Magno indignantur murmure, clausi Nubibus, in caveisque ferarum more minantur. 58. Maria ac terras] V. Lucret. cit. ad Geo. iii. 196. Ita perfurit acri Cum fremitu, sævitque minaci murmure pontus. Sunt igitur venti nimi 109. rum corpora cæca, Quæ mare, quæ terras, quæ denique nubila cœli Verrunt, ac subito vexantia turbine raptant. 62. Regemque dedit] Odyss. x. 21. Κεῖνον γὰρ ταμίην ἀνέμων ποίησε Κρονίων, Ημὲν πανέμεναι, ἠδ ̓ ὀρνύμεν, ὅν κ' ἐθέλῃσι, 65. Divum pater] Ennius: Tum cum corde suo Divûm pater atque hominum rex Effatur 71. Sunt mihi] Ita ad Somnum Juno, Π. ξ. 267. ̓Αλλ' ἔθ ̓, ἐγὼ δέ κέ τοι Χαρίτων μίαν ὁπλοτεράων Δώσω ὁποιέμεναι, καὶ σὴν κεκλῆσθαι ἄκοιτιν, Πασιθέην, ἧς αἶν ἐλδιαι ἤματα πάντα. 76. Tuus, o regina] Eurip. in Ione: σὸν λέγειν, τολμῶν δ' ἐμόν. 80 Nimborumque facis tempestatumque potentem.' 85 Una Eurusque Notusque ruunt creberque procellis 6 • Non potuisse, tuaque animam hanc effundere dextra! 'Sævus ubi acidæ telo jacet Hector, ubi ingens 100 Sarpedon: ubi tot Simois correpta sub undis 'Scuta virûm galeasque et fortia corpora volvit !' Talia jactanti stridens aquilone procella Velum adversa ferit, fluctusque ad sidera tollit. Franguntur remi: tum prora avertit, et undis 81. Hæc ubi ducta] Ita Neptunus, Odyss. ε'. 291. Ως εἰπὼν, σύναγεν νεφέλας, ἐτάραξε δὲ πόντον, Χερσὶ τρίαιναν ἑλών πά કે σας δ' ὀρόθυνεν ἀέλλας Παντοίων ἀνέμων σὺν δὲ νεφέεσσι κάλυψε Γαῖαν ὁμοῦ καὶ πόντον ὀρώρει δ' οὐρανόθεν νύξ. Σὺν δ' Ευρός τε Νότος τ' ἔπεσε, Ζέφυρος σε δυσαὴς, Καὶ Βορέης απ θρηγενέτης, μέγα κύμα κυλίνδων. Καὶ τότ' Ὀδυσσῆος λύτο γούνατα καὶ φίλον ἦτορ Οχ θήσας δ' ἄρα εἶπε πρὸς ὃν μεγαλήτορα θυμόν· Ω μοι ἐγὼ δειλός, τί νύ μοι μήκιστα γένηται;-Τρὶς μάκαρες Δαναοὶ καὶ τετράκις, οἵ τότ ̓ ὅλοντο Τροίη ἐν εὐρείη, χάριν Ατρείδηση φέροντες. Ως δὴ ἔγων ὄφελον θανέειν καὶ πότμον ἐπισπεῖν Ηματι τῷ, ὅτε μοι πλεῖστοι χαλκήρια δούρα Τρώες ἐπέρριψαν περὶ Πηλείων. θανόντι. Τῷ κ' ἔλαχον κτιρίων, καί μου κλέος ἦγον ̓Αχαιοί· Νῦν δέ με λευγαλέω θανάτῳ εἶμαρτο ἁλῶναι. Ως ἄρα μιν εἰπόντ' ἔλασεν μέγα κύμα κατ' ἄκρης, Δεινὸν ἐπεσ σύμενον, περὶ δὲ σχεδίην ἐλέλιξεν. Τῆλε δ' ἀπὸ σχεδίης αὐτὸς πέσε· πηδάλιον δὲ ̓Εκ χειρῶν προέηκε· μέσον δέ οἱ ἱστὸν ἔαξε Δεινὴ μισγομένων ἀνέμων ἐλθοῦσα θύελλα. Τηλοῦ δὲ σπεῖρον καὶ ἐπίκριον ἔμπεσε πόντῳ. κ. τ. λ. 87. Stridorque rudentum] Pacuvius in Teucro: Armamentûm stridor et ruden tum sibilus. 96. Danaum fortissime] De eodem Helenus apud Homer. Il. ζ'. 97. "Αγριου αἰχμητήν, κρατερὸν μήστωρα φόβοιο, Ον δὴ ἐγὼ κάρτιστον ̓Αχαιῶν φημὶ γενέσθαι. 98. Tuaque animam hanc] Scilicet Eneas cum Diomede congressus erat, v. Π. έ. 311. Και νύ κεν ἔνθ ̓ ἀπόλοιτο ἄναξ ἀνδρῶν Αἰνείας, Εἰ μὴ ἄρ ̓ ὀξὺ νόησε Διὸς θυγάτηρ Αφροδίτη, Μήτης, ἡ μιν ὑπ' ̓Αγχίση τέκε βουκολέοντι. 99. Serus ubi] Ita Nestor, Odyss. γ'. 107. ὅσα καὶ περὶ ἄστυ μέγα Πριάμοιο άνακτος Μαρναμεθ ̓· ἔνθαδ ̓ ἔπειτα κατέκταθεν ὅσσοι ἄριστοι "Ενθα μεν Αἴας κεῖται ἀρήνος, ἔνθα δ' ̓Αχιλλεὺς, Ενθα δὲ Πάτρακλος, θεόφιν μήστωρ ἀτάλαντος, "Ενθα δ' ἐμὸς φίλος υἱὸς, ἅμα κρατερὸς καὶ ἀμύμων, ̓Αντίλοχος, περὶ μὲν θείειν ταχὺς, ἠδὲ μα χητής. 100. Ubi tot Simois] 11. μ'. 22. Καὶ Σιμόεις, ὅθι πολλὰ βοάγρια καὶ τρυφάλειαι Κάππεσον ἐν κονίησι, καὶ ἡμιθέων γένος ἀνὁρῶν. 104. Prora avertit] Od. '. 7ο. Αἱ μὲν ἔπειτ' ἐφέροντ ̓ ἐπικάρσιαι· ἱστία δέ σφιν Τρι χιά τε καὶ τετραχθὰ διέσχισεν ἴ; ἀνέμοισ. 105 Dat latus. Insequitur cumulo præruptus aquæ mons. Saxa vocant Itali mediis quæ in fluctibus Aras. 115 In puppim ferit. Excutitur, pronusque magister Torquet agens circum, et rapidus vorat æquore vortex. Arma virûm, tabulæque, et Troïa gaza per undas. Dehinc talia fatur: 135 Quos ego. Sed motos præstat componere fluctus. 109. Aras] Intell. Ægimuri aras, (hodie Zimbras) ins. seu scopulos binos, qui Carthaginis sinum ab alto claudunt, (v. Liv. xxx. 24. et Plin. v. 7.) et Hermæo promont. una ex parte subjacent. 115. Excutitur] At Homerus Odyss. μ ́. 410.—ἱστὸς δ ̓ ὀπίσω πίσεν, ὅπλα τε πάντα Εἰς ἄντλον κατέχυνθ ̓· ὁ δ ̓ ἄρα πούμε τῇ ἐπὶ της Πλῆξε κυβερνήτεω κεφαλὴν, σὺν δ' ὥστε ἄραξε Πάντ' ἄμυδις κεφαλῆς· ὁ δ ̓ ἄρ ̓ ἀρνευτήρι ἐοικῶς Κάππεσ ̓ ἀπ' ἐκριόφιν, λίπε δ' ἐστία θυμὸς ἀγήνωρ Ζεὺς δ ̓ ἄμυδις βρόν τησε, καὶ ἔμβαλε νηῒ κεραυνόν· Η δ' ἐλελίχθη πᾶσα, Διὸς πληγεῖσα κεραυνῷ, Εν δὲ θεείου πλῆτον πέσον δ ̓ ἐκ νηὸς ἑταῖροι· Οἱ δὲ κορώ νησιν ἔκελοι περὶ νῆα μέλαιναν Κύμασιν ἐμφορέοντο· θεὸς δ ̓ ἀποαίνυτο νόστον. Αὐτὰρ ἐγὼ διὰ νηὸς ἐφοίτων, ὄφρ' ἀπὸ τοίχους Λῦσε κλύδων τρόπιος· τὴν δὲ ψιλὴν φέρε κῦμα. 124. Interea magno] Ita Ulyssem Minerva servat; v. Odyss. '. 383. Hra τῶν ἄλλων ἀνέμων κατέδησε κελεύθου;, Παύσασθαι δ ̓ ἐκέλευσε καὶ εὐνηθῆναι ἅπαντας· Ωρσε δ' ἐπὶ κραιπνὸν Βορέην, πρὸ δὲ κύματ' ἔαξιν. 139. Mihi sorte datum] Idem Neptunus apud Homerum II. . 190. 'HT iyv ἔλαχον πολιὴν ἅλα ναι μεν αἰτί. |