Imagens das páginas
PDF
ePub

Auxilio Beli. Genitor tum Belus opimam Vastabat Cyprum, et victor ditione tenebat. Tempore jam ex illo casus mihi cognitus urbis Trojanæ, nomenque tuum, regesque Pelasgi. 625 Ipse hostis Teucros insigni laude ferebat,

Seque ortum antiqua Teucrorum ab stirpe volebat.
'Quare agite, o tectis, juvenes, succedite nostris.
Me quoque per multos similis fortuna labores
Jactatam hac demum voluit consistere terra.
630 Non ignara mali miseris succurrere disco.'

Sic memorat. Simul Ænean in regia ducit
Tecta: simul Divôm templis indicit honorem.
Nec minus interea sociis ad littora mittit
Viginti tauros, magnorum horrentia centum
635 Terga suum, pingues centum cum matribus agnos
Munera, lætitiamque dei.

At domus interior regali splendida luxu
Instruitur, mediisque parant convivia tectis.
Arte laboratæ vestes, ostroque superbo:
640 Ingens argentum mensis, cælataque in auro
Fortia facta patrum, series longissima rerum,
Per tot ducta viros antiqua ab origine gentis.

Eneas (neque enim patrius consistere mentem
Passus amor) rapidum ad naves præmittit Achaten,
645 Ascanio ferat hæc; ipsumque ad moenia ducat.
Omnis in Ascanio cari stat cura parentis.
Munera præterea, Iliacis erepta ruinis,

Ferre jubet; pallam signis auroque rigentem,
Et circumtextum croceo velamen acantho,
650 Ornatus Argivæ Helenæ : quos illa Mycenis,
Pergama quum peteret inconcessosque Hymenæos,
Extulerat, matris Ledæ mirabile donum.

Præterea sceptrum, Ilione quod gesserat olim,

624. Reges Pelasgi] pro Achivorum ducibus, seriorum poëtarum Græcorum exemplo; nam Homero Pelasgi inter auxilia Trojanorum numerantur-puλa Πελασγῶν ἐγχεσιμώρων, Τῶν, οἱ Λάρισσαν ἐριβώλακα ναιετάασκον. Scilicet nomen eorum late fuit sparsum, sed omnes ex Thessalia oriundi, quam Homerus appellat τὸ Πελασγικόν "Αργος. Ι. β'. 681.

626. Seque ortum] Erat enim ex Hesione Laomedontis filia natus, quam Telamon ab Hercule muneris loco acceperat. Cf. Sophocl. Ajac. 1316.

633. Nec minus] In toto loco poeta ante oculos habuit Odyss. '. 59. et seqq. 634. Horrentia] V. ad. G. iv. 407.

636. Dei] Al. legunt dii et die, id est, diei: Cf. Gell. ix. 14.

637. At domus Catull. lxii. Ipsius at sedes, quacumque opulenta recessit Regia, fulgenti splendent auro atque argento: Candet ebur soliis: collucent pocula mensis: Tota domus gaudet regali splendida gaza.

639. Arte laboratæ] Cf. Od. n. 95. ubi de Alcinoi regia: Ἐν δὲ θρόνοι περὶ τοῖχον ἐρηρίδατ ̓ ἔνθα καὶ ἔνθα, Ες μυχὸν ἐξ οὐδοῖο διαμπερές· ἔνθ ̓ ἐνὶ πέπλοι Λεπτοὶ εὔνης τοι βεβλήατο, ἔργα γυναικῶν.

653. Ilione] Pacuvii et Accii tragœdiæ hoc nomine fuerunt.

Maxuma natarum Priami, colloque monile 655 Baccatum, et duplicem gemmis auroque coronam. Hæc celerans, iter ad naves tendebat Achates.

At Cytherea novas artes, nova pectore versat Consilia: ut faciem mutatus et ora Cupido Pro dulci Ascanio veniat, donisque furentem 660 Incendat reginam, atque ossibus implicet ignem. Quippe domum timet ambiguam, Tyriosque bilingues: Urit atrox Juno, et sub noctem cura recursat.

Ergo his aligerum dictis adfatur Amorem:

[ocr errors]

Nate, meæ vires, mea magna potentia, solus, 665 Nate, patris summi qui tela Typhoëa temnis; Ad te confugio, et supplex tua numina posco. Frater ut Æneas pelago tuus omnia circum 'Littora jactetur, odiis Junonis iniquæ,

6

'Nota tibi: et nostro doluisti sæpe dolore. 670 Hunc Phoenissa tenet Dido, blandisque moratur 'Vocibus: et vereor, quo se Junonia vertant 'Hospitia. Haud tanto cessabit cardine rerum. 'Quocirca capere ante dolis, et cingere flamma Reginam meditor; ne quo se numine mutet: 'Sed magno Æneæ mecum teneatur amore.

675

[ocr errors]
[ocr errors]

Qua facere id possis, nostram nunc accipe mentem: 'Regius accitu cari genitoris ad urbem

Sidoniam puer ire parat; mea maxima cura; 'Dona ferens, pelago et flammis restantia Troja. 680 Hunc ego sopitum somno, super alta Cythera, Aut super Idalium, sacrata sede recondam:

[ocr errors]
[ocr errors]

Ne qua scire dolos, mediusve occurrere possit.
Tu faciem illius noctem non amplius unamı

Falle dolo, et notos pueri puer indue vultus: 685 Ut, quum te gremio accipiet lætissima Dido, Regales inter mensas laticemque Lyæum,

Quum dabit amplexus, atque oscula dulcia figet,
Occultum inspires ignem, fallasque veneno.'
Paret Amor dictis cara genetricis, et alas

690 Exuit, et gressu gaudens incedit Iüli.

At Venus Ascanio placidam per membra quietem
Irrigat, et fotum gremio dea tollit in altos
Idaliæ lucos: ubi mollis amaracus illum

657. et seqq. Hæc de Apollonio Rhod. ex lib. iii. princip. expressa sunt.

675. Mecum, per meos amores, me adnitente. Serv.

691. Quietem irrigat] Furius Antias apud Macrob. vi. i.—Mitemque rigat per pectora somnum.

Et Lucret. iv. Nunc quibus ille modis

somnus per membra quietem Irriget—— Sed omnia ex Homericis,iriyda κὸν ὕπνον ἔχευεν.—περὶ δ ̓ ἀμβροσιος κιν χυθ ̓ ὕπνος.

Unde et ὑγρὸς ὕπνος : et Pindari αἰετὸς, —κνώσσων, ὑγρὸν νῶτον αἰωρεῖ. Cf. et Miltoni P. A. iv. 414.

Floribus et dulci adspirans complectitur umbra.
695 Jamque ibat dicto parens, et dona Cupido
Regia portabat Tyriis, duce lætus Achate.
Quum venit, aulæis jam se regina superbis
Aurea composuit sponda, mediamque locavit.
Jam pater Æneas, et jam Trojana juventus
700 Conveniunt, stratoque super discumbitur ostro.
Dant famuli manibus lymphas, Cereremque canistris
Expediunt, tonsisque ferunt mantelia villis.

Quinquaginta intus famulæ : quibus ordine longo
Cura penum struere, et flammis adolere penates.
705 Centum aliæ, totidemque pares ætate ministri,
Qui dapibus mensas onerent, et pocula ponant.
Nec non et Tyrii per limina læta frequentes
Convenere, toris jussi discumbere pictis.
Mirantur dona Æneæ ;, mirantur fülum,
710 Flagrantesque dei vultus, simulataque verba,
Pallamque, et pictum croceo velamen acantho.
Præcipue infelix, pesti devota futuræ,

Expleri mentem nequit, ardescitque tuendo
Phoenissa, et pariter puero donisque movetur.
715 Ille, ubi complexu Æneæ colloque pependit,
Et magnum falsi implevit genitoris amorem;
Reginam petit. Hæc oculis, hæc pectore toto
Hæret et interdum gremio fovet, inscia Dido,
Insidat quantus miseræ deus. At memor ille
720 Matris Ácidaliæ, paullatim abolere Sychæum
Incipit, et vivo tentat prævertere amore

Jam pridem resides animos desuetaque corda.
Postquam prima quies epulis, mensæque remotæ ;
Crateras magnos statuunt, et vina coronant.

725 Fit strepitus tectis, vocemque per ampla volutant
Atria: dependent lychni laquearibus aureis
Incensi, et noctem flammis funalia vincunt.
Hîc regina gravem gemmis auroque poposcit

701. Dant famuli] Comparetur locus Homeri, Od. n. 172. et seqq. necnon Od. . 51. v. supra ad Geo. iv. 363. 8.

720. Acidalia Venus dicitur a fonte Acidalio, qui est in Orchomeni Bootiæ civitate, in quo se Gratiæ abluunt, quas Veneri constat esse sacratas. Serv.

723. Postquam] Homerus: Auràg izsì πέσιος καὶ ἰδητύος ἐξ ἔρον ἕντο, Κοῦροι μὲν κρητῆρας ἐπιστέψαντο ποτοῖο.

724. Vina coronant] Si Homeri xgnτῆρας ἐπιστεφέας οἴνοιο, expressum est, de corollis intelligi nequit; id enim recentius. Cf. Athenæum i. 2. 'ErioríQovrai di

ποτοῖο οἱ κρατῆρες, ἤτοι ὑπερχειλεῖς οἱ κρα τῆρες ποιοῦνται, ὥστε διὰ τοῦ ποτοῦ ἐπιστε φανοῦσθαι. Et ibid. xv. 5. τὸ δὲ στέφειν πλήρωσίν τινα σημαίνει.—V. Potteri Ant. i. 213.-Attamen et cf. Æn. iii. 525.

726. Dependent lychni] Odyss. n'. 100. de regia Alcinoi : Χρύσειοι δ' ἄρα κοῦροι ἐϋδμήτων ἐπὶ βωμῶν Εστασαν, αιθομένας δαΐδας μετὰ χερσὶν ἔχοντες, Φαίνοντες νύκτας κατὰ δώματα δαιτυμόνεσσι.

728. Hic regina] Hom. Od. n'. 177. Αὐτὰρ ὁ πῖνε καὶ ἦσθε πολύτλας διος Οδυσ. σεύς. Καὶ τότε κήρυκα προσέφη μόνο; ̓Αλκι νόοιο Ποντόνος κρητῆρα κερασσάμενος μέθυ

K

130

ENEIDOS LIBER I.

Implevitque mero pateram: quam Belus, et omnes 730 A Belo soliti. Tum facta silentia tectis:

[ocr errors]
[ocr errors]

Jupiter, (hospitibus nam te dare jura loquuntur) Hunc lætum Tyriisque diem Trojaque profectis Esse velis, nostrosque hujus meminisse minores. Adsit lætitiæ Bacchus dator; et bona Juno. 735 Et vos, o, cœtum, Tyrii, celebrate faventes.' Dixit, et in mensam laticum libavit honorem, Primaque, libato, summo tenus adtigit ore. Tum Bitiæ dedit increpitans. Ille impiger hausit Spumantem pateram, et pleno se proluit auro. 740 Post alii proceres. Cithara crinitus Iopas Personat aurata, docuit quæ maxumus Atlas. Hic canit errantem lunam, solisque labores; Unde hominum genus, et pecudes; unde imber, et ignes; Arcturum, pluviasque Hyadaş, geminosque Triones: 745 Quid tantum Oceano properent se tingere soles Hiberni, vel quæ tardis mora noctibus obstet. Ingeminant plausu Tyrii, Troësque sequuntur. Nec non et vario noctem sermone trahebat Infelix Dido, longumque bibebat amorem ; 750 Multa super Priamo rogitans, super Hectore multa:

Nunc, quibus Aurora venisset filius armis : non

Nunc, quales Diomedis equi: nunc, quantus Achilles.
Immo age, et a prima dic, hospes, origine nobis
Insidias, inquit, Danaûm, casusque tuorum,
755 Erroresque tuos. Nam te jam septima portat

'Omnibus errantem terris et fluctibus æstas.'

νεῖμον Πᾶσιν ἀνὰ μέγαρον, ἵνα καὶ Διὸ τερπι κεραύνῳ Σπείσομεν, ὅσθ ̓ ἱκέτησιν ἅμ' αιδοίοι. σιν ὀπηδεῖ. Ως φάτο Ποντίνους δὲ μελίφρονα οἶνον ἐκίρνα· Νώμησεν δ' ἄρα πᾶσιν, ἐπαρξά. μενος δεπάεσσιν.

740. Cithara crinitus Iopas] Ita in Alcinoi epulis, Od. . 73. Move' üg' iaidov ἀνῆκεν ἀ ιδόμεναι κλέα ἀνδρῶν, Οἴμης, τῆς

τότ' ἄρα κλέος οὐρανὸν εὐρὺν ἵκανε, κ. τ. λ. 751. Aurora filius] Cf. lin. 489. supra. Pind. Οl. 2. ̓Αοῦς τε παῖδ' Αιθίοπα,

752. Diomedis equi, quos Enea abstulerat, de quibus II. s. 265. The yaę τοι γενέῆς, ὡς Τρωί περ ευρύοπα Ζεὺς Δῶχ υἷες ποινὴν Γανυμήδεος· εἵνεκ' ἄριστοι Ιππων, ὅσσοι ἴασιν ὑπ ̓ τῶ τ' ήέλιόν τε,

P. VIRGILII MARONIS

ENEIDOS

LIBER II.

CONTICUERE omnes, intentique ora tenebant: Inde toro pater Æneas sic orsus ab alto: 'Infandum, regina, jubes renovare dolorem; 6 Trojanas ut opes et lamentabile regnum 5 • Eruerint Danai: quæque ipse miserrima vidi, • Et quorum pars magna fui. Quis talia fando • Myrmidonum, Dolopumve, aut duri miles Ulixi Temperet a lacrymis! et jam nox humida cœlo Præcipitat, suadentque cadentia sidera somnos. 10 ' Sed, si tantus amor casus cognoscere nostros, • Et breviter Trojæ supremum audire laborem ; Quamquam animus meminisse horret, luctuque refugit; Incipiam. Fracti bello fatisque repulsi 'Ductores Danaûm, tot jam labentibus annis, Instar montis equum divina Palladis arte

15

[ocr errors]

• Adificant, sectaque intexunt abiete costas.
• Votum pro reditu simulant. Ea fama vagatur.
Huc delecta virûm sortiti corpora furtim
• Includunt cæco lateri, penitusque cavernas

3. Infandum-jubes] Od. A. 12. Σο δ' ἐμὰ κήδεα θυμὸς ἐπετράπετο στονόεντα Εἴεισέ, ὄφρ' ἔτι μαλλον ὀδυρόμενος στοναχίζω. Cf. et Od. n. 241.

7. Ulixi, pro vulg. Ulyssei, forma magis antiqua.

8. Et jam nor] Il. κ. 251. Μάλα γὰρ νὺξ ἄνεται, ἐγγύθι δ' κὼς, Αστρα δὲ δὴ προβέβηκε

10. Sed, si tantus amor] Ita Ulysses, Od. λ'. 378. "Ωρη μὲν πολέων μύθων, ὥρη δὲ καὶ ύπνου· Εἰ δ ̓ ἔτ ̓ ἀκουόμεναί γε λι λαίται, οὐκ ἂν ἔγωγε Τούτων σοι φθονέοιμι καὶ οἰκτρότες ἀλλ ̓ ἀγορεῦσαι Κήδε' ἐμῶν ἱτάρων,

13. Fatisque repulsi] Cf. 11. β'. 328. 15. Equum] Od. 4. 492. ubi Ulysses

ad vatem Demodocum; 'Αλλ' ἄγε δὴ με
τάβηθι, καὶ ἵππου κόσμου ἄεισον Δουρατίου,
τὸν Ἐπειὸς ἐποίησεν σὺν ̓Αθήνη, Ὃν ποτ' ἐς
ἀκρόπολιν, δόλον, ἤγαγε δῖος Οδυσσεύς, ̓Αν
δρῶν ἐμπλήσας, οἳ Ἴλιον ἐξαλάπαξαν.
“Ως φάθ· ὁ δ ̓ ὁρμηθεὶς θεοῦ ἤρχετο, φαῖνε δ'
ἀοιδήν, Ενθεν ἑλῶν, ὡς οἱ μὲν εύσσέλμων ἐπὶ
νηῶν Βάντες ἀπέπλειον, πῦρ ἐν κλισίησι βα-
λόντες, ̓Αργεῖοι· τοὶ δ ̓ ἤδη ἀγακλυτὸν ἀμφ'
Ὀδυσῆα Ελατ ̓ ἐνὶ Τρώων ἀγορῇ κεκαλυμμένοι
ἵππῳ· Αὐτοὶ γάρ μιν Τρῶες ἐς ἀκρόπολιν
ἐρύσαντο. Ως ὁ μὲν κ. τ. λ. V ad lin.
39. inf.

De Equo Trojano altera fit mentio in
Odyss. δ'. 272. et seqq. Cf. et Euripid.
Troad. init. V. et infra vi. 515.

« AnteriorContinuar »