'Caprigenumque pecus, nullo custode, per herbas.
Irruimus ferro, et divos, ipsumque vocamus

'In partem prædamque Jovem. Tum littore curvo Extruimusque toros, dapibusque epulamur opimis. 225 At subitæ horrifico lapsu de montibus adsunt

230

Harpyiæ, et magnis quatiunt clangoribus alas,
'Diripiuntque dapes, contactuque omnia fœdant
'Immundo: tum vox tetrum dira inter odorem.
'Rursum in secessu longo sub rupe cavata,
'Arboribus clausi circum atque horrentibus umbris,
'Instruimus mensas, arisque reponimus ignem.
'Rursum ex diverso cœli cæcisque latebris

'Turba sonans prædam pedibus circumvolat uncis:
'Polluit ore dapes. Sociis tunc, arma capessant,
235 Edico, et dira bellum cum gente gerendum.
'Haud secus ac jussi faciunt, tectosque per herbam
Disponunt enses, et scuta latentia condunt.

6

Ergo ubi delapsæ sonitum per curva dedere 'Littora; dat signum specula Misenus ab alta 240 Ære cavo. Invadunt socii, et nova prælia tentant, 'Obscænas pelagi ferro fœdare volucres.

Sed neque vim plumis ullam, nec vulnera tergo
'Accipiunt; celerique fuga sub sidera lapsæ,
'Semesam prædam et vestigia foeda relinquunt.
245 Una in præcelsa consedit rupe Celano,

Infelix vates, rumpitque hanc pectore vocem :
"Bellum etiam pro cæde boum stratisque juvencis,
"Laomedontiada, bellumne inferre paratis,

"Et patrio Harpyias insontes pellere regno? 250" Accipite ergo, animis atque hæc mea figite dicta: "Quæ Phoebo Pater omnipotens, mihi Phoebus Apollo "Prædixit, vobis Furiarum ego maxima pando. "Italiam cursu petitis, ventisque vocatis "Ibitis Italiam, portusque intrare licebit :

255 "Sed non ante datam cingetis manibus urbem, Quam vos dira fames nostræque injuria cædis

66

225. At subita] Apollon. ii. 187. 'Aλλὰ διἐκ νεφέων ἄφνω πίλας ἀΐσσουσαι "Αρπυιαι στόματος χείρων τ' ἀπὸ γαμφηλῇσι Συνεχίως ἥρπαζον, ἐλείπετο δ' ἄλλοτε φορβῆς Οὐδ ̓ ὅσον, ἄλλοτε τυτθὸν, ἵνα ζώων ἀκάχοιτο. Καὶ δ ̓ ἐπὶ μυδαλέην ὀδμὴν χέον· οὐδέ τις ἔτλη Μὴ ὅτι λευκανίηνδε φορεύμενος, ἀλλ ̓ ἀπὸ της λοῦ Μηδ' ἱστέως· τοῖον οἱ ἀπέπνεε λείψανα δαιτός.

251. Quæ Phœbo] Eschyl. ap. Macrob. ν. 22. Πατρὸς προφήτης ἐστὶ Λοξίας Διός.

Et Sophocles : "Ω Διὸς ἀδυιπὴς φάτι

« Ambesas subigat malis absumere mensas.” • Dixit: et in silvam pennis ablata refugit. "At sociis subita gelidus formidine sanguis 26ο 4 Deriguit: cecidere animi : nec jam amplius armis, Sed votis precibusque jubent exposcere pacem, 'Sive deæ, seu sint diræ obscænæque volucres. • Et pater Anchises, passis de littore palmis,

66

• Numina magna vocat, meritosque indicit honores; 265 “ D1, prohibete minas: di, talem avertite casum : "Et placidi servate pios." Tum littore funem • Deripere, excussosque jubet laxare rudentes.

• Tendunt vela Noti: ferimur spumnantibus undis, 'Qua cursum ventusque gubernatorque vocabant. 270 Jam medio apparet fluctu nemorosa Zacynthos, 'Dulichiumque, Sameque, et Neritos ardua saxis. • Effugimus scopulos Ithaca, Laërtia regna,

• Et terram altricem savi exsecramur Ulixi.
'Mox et Leucatæ nimbosa cacumina montis ;
275 • Et formidatus nautis aperitur Apollo.

• Hunc petimus fessi, et parva succedimus urbi.
• Anchora de prora jacitur. Stant littore puppes.
'Ergo insperata tandem tellure potiti,

• Lustramurque Jovi, votisque incendimus aras ;
28ο 4 Actiaque Iliacis celebramus littora ludis.
Exercent patrias oleo labente palæstras
'Nudati socii. Juvat evasisse tot urbes

• Argolicas, mediosque fugam tenuisse per hostes. 'Interea magnum sol circumvolvitur annum, 285 • Et glacialis hiems aquilonibus asperat undas. • Are cavo clipeum, magni gestamen Abantis,

268. Tendunt vela noti] Od. B'. 427. Ἔπρησεν δ' ἄνεμος μέσον ἱστίον· ἀμφὶ δὲ κῦμα Στείρη πορφύρεον μεγάλ' αχε, νηὸς ἰούσης ̔Η δ ̓ ἔθειν κατὰ κῦμα διαπρήσσουσα κέλευθον.

269. Qua cursum] Od. λ'. 9. 'Husïs d' ὅπλα ἕκαστα πονησάμενοι κατὰ νῆα, Ημεθα τὴν δ ̓ ἄνεμός τε κυβερνήτης τ ̓ ἴθυνεν. Τῆς δὲ πανημερίης τέταθ ̓ ἱστία ποντοπορούσης.

270. Jam medio] Od.. 21. ubi Ulysses: Ναιετάω δ' Ιθάκην εὐδείελον· ἐν δ ̓ ὄρος αὐτῇ Νήριτον, εινοσίφυλλον, ἀριπρεπές· ἀμφὶ δὲ νῆσοι Πολλαὶ ναιετάουσι μάλα σχεδὸν ἀλλήλησι, Δουλίχιόν τι, Σάμη τε, καὶ ὑλήισσα Ζάκυνθος· Αὐτὴ δὲ χθαμαλὴ πανυπερτάτη εἶν ἀλὶ κεῖται Πρὸς ζόφον, (αἱ δέ τ' ἄνευθε πρὸς ἐν τ' ἠλιόν τε) Τρηχεῖ, ἀλλ ̓ ἀγαθὴ κουροτρόφος

273. Altricem-Ulixi] Il. y'. 200.Λαερτιάδης πολύμητις Οδυσσεύς, Ὃς τράφη ἐν δήμῳ Ιθάκης, κραναῆς περ ιούσης.

274. Leucate-montis] Strab. p. 452. Πέτρα γὰρ ἐστὶ λευκὴ, προκειμένη τῆς Λευκάδος εἰς τὸ πέλαγος—ἔχει δὲ τὸ τοῦ Λευκάτα ̓Απόλλωνος ἱερὸν, καὶ τὸ ἅλμα τὸ τοὺς ἔρωτας παύειν πεπιστευμένον.

275. Apollo] Intelligas de templo Apollinis Actiaci: cf. Strab. p. 451. όμω νύμως λέγεται ("Ακτιον) τό τε ἱερὸν τοῦ ̓Απτίου ̓Απόλλωνος καὶ ἡ ἄκρα ἡ ποιοῦσα τὸ στόμα τοῦ ̓Αμβρακίκου κόλπου, ἔχουσα καὶ λίμενα εκτός· τοῦ δὲ ἱεροῦ διακοσίους καὶ τεσσάρακοντα σταδίους ἀπέχει ἡ Λευκάς.

Cf. et Dionys. Hal. i. 50.

280. Actiaque-ludis] Potuit poeta ludos Actiacos respicere, quos Augustus propter victoriam Actiacam modo exhibuerat. v. Dio Cass. li. 1.

286. Abantis] Apud Homerum nullus hoc nomine inter Achivos occurrit. Attamen Il. β'. 536. memorantur Abantes ex Euboea ; qui, a Troja reduces, circa

290

Postibus adversis figo, et rem carmine signo: ENEAS HÆC DE DANAIS VICTORIBUS ARMA. Linquere tum portus jubeo, et considere transtris. 'Certatim socii feriunt mare, et æquora verrunt. • Protenus aërias Phæacum abscondimus arces, 'Littoraque Epiri legimus, portuque subimus Chaonio, et celsam Buthroti accedimus urbem. "Hic incredibilis rerum fama occupat aures, 295 Priamiden Helenum Graias regnare per urbes, Conjugio acidæ Pyrrhi sceptrisque potitum : 'Et patrio Andromachen iterum cessisse marito. 'Obstupui: miroque incensum pectus amore, Compellare virum, et casus cognoscere tantos. 300 Progredior portu, classes et littora linquens. 'Sollemnes quum forte dapes, et tristia dona,

'Ante urbem in luco, falsi Simoëntis ad undam, 'Libabat cineri Andromache, Manesque vocabat 'Hectoreum ad tumulum: viridi quem cespite inanem, 305 Et geminas, causam lacrimis, sacraverat aras. 'Ut me conspexit venientem, et Troïa circum 'Arma amens vidit; magnis exterrita monstris, Deriguit visu in medio: calor ossa reliquit. 'Labitur: et longo vix tandem tempore fatur: "Verane te facies, verus mihi nuncius affers, "Nate dea? vivisne? aut si lux alma recessit, "Hector ubi est?" dixit, lacrimasque effudit, et omnem 'Implevit clamore locum. Vix pauca furenti

310

Subjicio, et raris turbatus vocibus hisco:

315" Vivo equidem, vitamque extrema per omnia duco. "Ne dubita: nam vera vides.

"Heu! quis te casus dejectam conjuge tanto "Excipit? aut quæ digna satis Fortuna revisit? "Hectoris Andromache Pyrrhin' connubia servas?" 320 Dejecit vultum, et demissa voce locuta est:

Ceraunios m. consederunt. v. Pausan. v.

-22.

288. Æneas hæc] Eur. Phoeniss. 583. Κεἰς σκῦλα γράψεις πῶς ἐπ' Ινάχου ῥοαῖς ;

ΘΗΒΑΣ ΠΥΡΩΣΑΣ ΤΑΣΔΕ ΠΟΛΥΝΕΙ
ΚΗΣ ΘΕΟΙΣ ΑΣΠΙΔΑΣ ΕΘΗΚΕ-

Simile illud apud Æschin. contra Ctesiph. Τὰς χρυσᾶς ἀσπίδας ἀνέθεμεν πρὸς τὸν καινὸν νεῶν, καὶ ἐπεγράψαμεν τὸ προσῆκον ἐπίγραμμα, ΑΘΗΝΑΪΟΙ ΑΠΟ ΜΗΔΩΝ ΚΑΙ ΘΗΒΑΙΩΝ

289. Considere transtris] Od. 8. 579. Ἐν δὲ καὶ αὐτοὶ βάντες ἐπὶ κληΐσι κάθιζον Εξῆς δ ̓ ἑζόμενοι πολιὴν ἅλα τύπτον ἐρετμοῖς. 291. Aërias Phæacum] Odyss. i'. 279.

Όρεα σκιόεντα Γαίης Φαιήκων 292. Portus Chaonius est portus Pe lodes ad Buthrotum Epiri.

Strabo: Βουθρωτὸν ἐπὶ τῷ στόματι τοῦ καλουμένου Πηλώδους λιμένος.

305. Geminas-aras] Serv. Sive, ut Ecl. v. 66. Ecce duus tibi, Daphni,— sive, unam Hectori, alteram filio Astyanacti.

309. Vix tandem] Od. . 703.-Tñs δ ̓ αὐτοῦ λύτο γούνατα καὶ φίλον ἦτορ Δὴν δέ μιν ἀμφασίη ἐπέων λάβε· τὼ δί οἱ ἔσσε Δακρυόφιν πλῆσθεν, θαλερὴ δί οἱ ἔσχετο φω νή. Ὀψὶ δὲ δή μιν ἔπεσσιν ἀμειβομένη προσέ

1

"O felix una ante alias Priameïa virgo,
"Hostilem ad tumulum Trojæ sub manibus altis
"Jussa mori: quæ sortitus non pertulit ullos,
"Nec victoris heri tetigit captiva cubile!

325 "Nos, patria incensa, diversa per æquora vectæ, Stirpis Achillea fastus, juvenemque superbum, "Servitio enixæ, tulimus: qui deinde, secutus

"Ledæam Hermionen Lacedæmoniosque Hymenæos, "Me famulo famulamque Heleno transmisit habendam. 330 "Ast illum, ereptæ magno inflammatus amore Conjugis, et scelerum Furiis agitatus, Orestes

"Excipit incautum, patriasque obtruncat ad aras. "Morte Neoptolemi regnorum reddita cessit "Pars Heleno: qui Chaonios cognomine campos, 335"Chaoniamque omnem Trojano a Chaone dixit: "Pergamaque, Iliacamque jugis hanc addidit arcem. "Sed tibi qui cursum venti, quæ fata dedere? "Aut quisnam ignarum nostris deus appulit oris ? "Quid puer Ascanius; superatne, et vescitur aura? "Quem tibi jam Troja * ***

"Ecqua tamen puero est amissæ cura parentis;
"Ecquid in antiquam virtutem animosque viriles
"Et pater Æneas et avunculus excitat Hector?"
Talia fundebat lacrimans, longosque ciebat
'Incassum fletus: quum sese a manibus heros
'Priamides multis Helenus comitantibus affert,
'Agnoscitque suos, lætusque ad limina ducit,
Et multum lacrimas verba inter singula fundit.

'Procedo, et parvam Trojam, simulataque magnis
350 Pergama, et arentem Xanthi cognomine rivum
'Agnosco, Scææque amplector limina porta.

'Necnon et Teucri socia simul urbe fruuntur.
'Illos porticibus rex accipiebat in amplis.
Aulaï in medio libabant pocula Bacchi,

6

355 Impositis auro dapibus: paterasque tenebant. Jamque dies, alterque dies processit: et auræ 'Vela vocant, tumidoque inflatur carbasus austro. 'His vatem aggredior dictis, ac talia quæso :

Trojugena, interpres Divôm, qui numina Phœbi, 360 "Qui tripodas, Clarii lauros, qui sidera sentis,

"Et volucrum linguas, et præpetis omina pennæ, "Fare age (namque omnem cursum mihi prospera "Relligio, et cuncti suaserunt numine Divi "Italiam petere, et terras tentare repostas: 365" Sola novum dictuque nefas Harpyia Celano "Prodigium canit, et tristes denunciat iras,

"Obscœnamque famem) quæ prima pericula vito? "Quidve sequens tantos possim superare labores?" "Hic Helenus, cæsis primum de more juvencis, 370 Exorat pacem Divôm, vittasque resolvit

'Sacrati capitis, meque ad tua limina, Phoebe, 'Ipse manu multo suspensum numine ducit: "Atque hæc deinde canit divino ex ore sacerdos : "Nate dea, (nam te majoribus ire per altum 375" Auspiciis manifesta fides: sic fata Deûm rex "Sortitur, volvitque vices: is vertitur ordo) "Pauca tibi e multis, quo tutior hospita lustres "Equora, et Ausonio possis considere portu, Expediam dictis; prohibent nam cætera Parcæ 380 "Scire, Helenum farique vetat Saturnia Juno. "Principio Italiam, quam tu jam rere propinquam, Vicinosque, ignare, paras invadere portus,

66

66

Longa procul longis via dividit invia terris. "Ante et Trinacria lentandus remus in unda, 385"Et salis Ausonii lustrandum navibus æquor, "Infernique lacus, Æææque insula Circa,

359. Interpres divûm] II. 3. 76. пgiαμίδης Ελενος, οιωνοπόλων ὄχ ̓ ἄριστος.

360. Clarii lauros] Strabo: 'H Koλoφὼν πόλις Ιωνικὴ, καὶ τὸ πρὸ αὐτῆς ἄλσος τοῦ Κλαρίου ̓Απόλλωνος, ἐν ᾧ καὶ μαντεῖον ἦν ποτε παλαιόν.

374. et seqq.] Circes apud Homerum (Od.. 25. et seqq.) exemplo Helenum hic fata ac casus navigationis Æneæ prædicere facit. Ipsos autem casus omnino

dixit

que Æneæ errores ad Ulyssis errores compositos esse, facile quisque videt.

383. Longa procul] Comparant illa 1. α ́. 156.—— Επειὴ μάλα πολλὰ μεταξὺ Οὔρεά τε σκιόεντα θάλασσά τε ήχήεσσα.

384. Lentandus remus] Apollon. ii. 591.—ἐπιγνάμπτοντο δὲ κὤται, οΰτε καμπύλα τόξα, βιαζομένων ηρώων.

386. Eaa, Colchica; ab Æa, Colchidis urbe. V. ad Æn. vii. 10.