Imagens das páginas
PDF
ePub

Prospexi Italiam, summa sublimis ab unda.
'Paullatim adnabam terræ: jam tuta tenebam;
'Ni gens crudelis madida cum veste gravatum,
360 Prensantemque uncis manibus capita aspera montis,
Ferro invasisset, prædamque ignara putasset.
Nunc me fluctus habet, versantque in littore venti.
'Quod te per cœli jucundum lumen et auras,
Per genitorem oro, per spes surgentis lüli;

365 Eripe me his, invicte, malis: aut tu mihi terram
Injice, (namque potes), portusque require Velinos;
'Aut tu, si qua via est, si quam tibi diva creatrix
'Ostendit, (neque enim, credo, sine numine divôm
Flumina tanta paras Stygiamque innare paludem),
370 Da dextram misero, et tecum me tolle per undas;
'Sedibus ut saltem placidis in morte quiescam.'
Talia fatus erat, cœpit quum talia vates:

375

Unde hæc, o Palinure, tibi tam dira cupido?
Tu Stygias inhumatus aquas amnemque severum
Eumenidum adspicies, ripamve injussus adibis?
'Desine fata deûm flecti sperare precando.
dicta memor, duri solatia casus.
'Nam tua finitimi, longe lateque per urbes
Prodigiis acti cœlestibus, ossa piabunt;

• Sed cape

6

[ocr errors]

380 Et statuent tumulum, et tumulo sollemnia mittent;
'Eternumque locus Palinuri nomen habebit.'
His dictis curæ emotæ, pulsusque parumper
Corde dolor tristi: gaudet cognomine terra.

Ergo iter inceptum peragunt, fluvioque propinquant. 385 Navita quos jam inde ut Stygia prospexit ab unda Per tacitum nemus ire, pedemque advertere ripæ, Sic prior aggreditur dictis, atque increpat ultro: 'Quisquis es, armatus qui nostra ad flumina tendis, Fare age, quid venias: jam istinc et comprime gressum. 'Umbrarum hic locus est, Somni Noctisque soporæ : Corpora viva nefas Stygia vectar carina. 'Nec vero Alciden me sum lætatus euntem

390

360. Prensantem] Od. s. 428. 'Aμpoτέρησε δὲ χερσὶν ἐπεσσύμενος λάβε πέτρης, Τῆς ἔχετο στενάχων

362. Nunc me] Euripides: Ksipas d ἐπ' ἀκταῖς, κ. τ. λ. v. ad Æn. iii. 49.

366. Velinos] Servius: Dicit eum a Veliensibus interemptum. Sane sciendum Veliam tempore quo Æneas ad Italiam venit, nondum fuisse; ergo prolepsis est. Cf. Strab. vi. pr.

374. Amnemque severum] Lucretius; -Severa silentia noctis.-Noctis sigua

severa.-Atlanteum littus pelageque severa, Quo neque noster adit quisquam neque barbarus audet. Cf. Geo. iii. 37.

378. Nam tua] Serv. De historia hoc traxit. Lucauis enim pestilentia laborantibus repudit oraculum, manes Palinuri esse placandos: ob quam rem non longe a Velia et lucum et cenotaphion ei dederunt.

381. Eternumque locus] V. ad Æn. vii. 1.

392. Nec vero Alciden] Servius: Lec

• Accepisse lacu, nec Thesea Pirithoumque :

• Dis quamquam geniti, atque invicti viribus essent. 395 'Tartareum ille manu custodem in vincla petivit, Ipsius a solio regis traxitque trementem:

400

[ocr errors]

'Hi dominam Ditis thalamo deducere adorti.'
Quæ contra breviter fata est Amphrysia vates:
Nullæ hic insidiæ tales; absiste moveri:
'Nec vim tela ferunt: licet ingens janitor antro
Æternum latrans exsangues terreat umbras:
'Casta licet patrui servet Proserpina limen.
• Troius Æneas, pietate insignis et armis,

Ad genitorem imas Erebi descendit ad umbras. 405 • Si te nulla movet tantæ pietatis imago,

[ocr errors]

• At ramum hunc (aperit ramum qui veste latebat)
Adgnoscas.' Tumida ex ira tum corda residunt:
Nec plura his. Ille admirans venerabile donum
Fatalis virgæ, longo post tempore visum,

410 Cæruleam advertit puppim, ripæque propinquat.
Inde alias animas, quæ per juga longa sedebant,
Deturbat, laxatque foros: simul accipit alveo
Ingentem Ænean. Gemuit sub pondere cymba
Sutilis, et multam accepit rimosa paludem.
415 Tandem trans fluvium incolumes vatemque virumque
Informi limo glaucaque exponit in ulva.

Cerberus hæc ingens latratu regna trifauci
Personat, adverso recubans immanis in antro.
Cui vates, horrere videns jam colla colubris,
420 Melle soporatam et medicatis frugibus offam
Objicit. Ille fame rabida tria guttura pandens

tum est et in Orpheo, quod, quando Hercules ad inferos descendit, Charon territus eum statim suscepit. Ob quam rem anno integro in compedibus fuit. Ideo ergo non lætatus.-. θ. 367. Ετέ μιν εἰς ἀΐδας πυλάρτας προέπεμψεν, Εξ Ερέβους ἄξοντα κύνα στυγεροῦ Αΐδας.

Pausan. iii. 25. Ἐπὶ δὲ τῇ ἄκρα Ταινάρῳ ναός, εἰκασμένος σπηλαίῳ, καὶ πρὸ αὐτοῦ Ποσειδῶνος ἄγαλμα· ἐποίησαν δὲ Ἑλλήνων τινὲς, ὡς Ἡρακλῆς ἀναγάγοι ταύτη τοῦ ᾅδου τὸν κύνα, οὔτε ὑπὸ γῆν ὁδοῦ διὰ τοῦ σπηλαίου φερούσης, οὔτε ἕτοιμον ὂν πεισθῆναι θεῶν ὑπόγαιον εἶναί τινα οἴκησιν, ἐς ἣν ἀθροίζεσθαι τὰς ψυχάς. ἀλλὰ Ἑκαταῖος μὲν ὁ Μιλήσιος λόγον εὗρε εἰκότα, ὄφιν φήσας ἐπὶ Ταινάρῳ τραφῆναι δεινόν· κληθῆναι δὲ ᾅδου κύνα, ὅτι ἔδει τὸν δηχθέντα τεθνάναι παραυτίκα ὑπὸ τοῦ ἰοῦ. καὶ τοῦτον ἔφη τὸν ὄφιν ὑπὸ Ηρακλέους ἀχθῆναι παρ' Ευρυσθέα. Όμηρος δὲ πρῶ τος γὰρ ἐκάλεσεν ᾅδου κύνα, ὅντινα Ηρα κλῆς ἦγεν), οὔτε ὄνομα ἔθετο οὐδὲν, οὔτε συ

νέπλασεν ἐς τὸ εἶδος, ὥσπερ ἐπὶ τῇ Χιμαίρα. οἱ δὲ ὕστερον Κέρβερον ὄνομα ἐποίησαν, καὶ κυνὶ τὰ ἄλλα εἰκάζοντες, κεφαλὰς τρεῖς φασιν ἔχειν αὐτόν· οὐδέν τι μᾶλλον Ὁμήρου κύνα τὸν ἀνθρώπῳ σύντροφον εἰρηκότος, ἢ εἰ δρά. κοντα ὄντα, ἐκάλεσεν ᾅδου κύνα.

394. Disgeniti] Od. λ'. 630. Θησιά, Πειρίθοόντε, θεῶν ἐρικυδία τέκνα.

398. Amphrysia vates] V. Geo. iii. 2. 402. Casta-Pros.] Od. λ'. 385. 'Ajvà Περσεφόνεια

412. Laratque foros] Serv. Tabulata vacuat, multitudine remota.

413. Gemuit sub pondere] Il. 1'. 837. Ἡ δ ̓ ἐς δίφρον ἔβαινε παραὶ Διομήδια διον Εμμεμαυία θεά· μεγὰ δ ̓ ἔβραχε φήγινος ἄξων Βριθοσύνη, δεινὴν γὰρ ἅγιν θεὸν, ἄνδρα · ἄριστον.

417, Trifauci] Soph Trachin, 1113. —τόν θ ̓ ὑπὸ χθονός Αιδου τρίκρανον σκύλακ', ἀπρόσμαχον τέρας.

Corripit objectam, atque immania terga resolvit
Fusus humi, totoque ingens extenditur antro.
Occupat Æneas aditum custode sepulto,
425 Evaditque celer ripam irremeabilis undæ.

Continuo auditæ voces, vagitus et ingens,
Infantumque animæ flentes in limine primo:
Quos dulcis vitæ exsortes, et ab ubere raptos,
Abstulit atra dies, et funere mersit acerbo.
430 Hos juxta falso damnati crimine mortis.

Nec vero hæ sine sorte datæ, sine judice, sedes.
Quæsitor Minos urnam movet: ille silentum
Conciliumque vocat, vitasque et crimina discit.
Proxima deinde tenent mæsti loca, qui sibi letum
435 Insontes peperere manu, lucemque perosi
Projecere animas. Quam vellent æthere in alto
Nunc et pauperiem et duros perferre labores!
Fas obstat, tristique palus inamabilis unda
Adligat, et novies Styx interfusa coërcet.
440 Nec procul hinc partem fusi monstrantur in omnem
Lugentes campi. Sic illos nomine dicunt.

Hic, quos

durus amor crudeli tabe peredit,

Secreti celant calles, et myrtea circum

Silva tegit. Curæ non ipsa in morte relinquunt.
445 His Phædram Procrinque locis, mæstamque Eriphylen
Crudelis nati monstrantem volnera cernit,
Evadnenque, et Pasiphaën: his Laodamia

It comes, et juvenis quondam, nunc femina, Cænis,
Rursus et in veterem fato revoluta figuram.
450 Inter quas Phoenissa recens a volnere Dido
Errabat silva in magna: quam Troïus heros,
Ut primum juxta stetit, adgnovitque per umbram

432. Quæsitor Minos] Od. x'. 567. *Ενθ ̓ ἤτοι Μίνωα ἴδον, Διὸς ἀγλαὸν υἱὸν Χρύσ στον σκήπτρον ἔχοντα, θεμιστεύοντα νεκύεσα σιν, Ημενον· οἱ δέ μιν ἀμφὶ δίκας εἴροντο ἄνακτα, Ημενοι, εσταότες τε, κατ ̓ εὐρυπυλὲς *Αϊδος δῶ. Sed Virgilius, ad Romani judicii similitudinem, prætorem seu quæ. sitorem inducit, cui adsidebant selecti judices, sortito ex decuriis dati.

436. Quam vellent] Od. λ'. 487. ubi Achillis umbra, Μὴ δή μοι θάνατον γε πα

ραύδα, φαίδιμ' Οδυσσεῦ. Βουλοίμην κ' ἐπάφουρος των θητευέμεν ἄλλῳ ̓Ανδρὶ παρ' ἀκλήρα, ο μὴ βίοτος πολὺς εἴη, Η πᾶσιν νεκύεσσι καταφθιμένοισιν ἀνάσσειν.

445. His Phadram] Od. λ'. 320. Φαίδρην τε Πρόκριν τε ἴδον-στυγερήν τ' Εριφύλην Η χρυσὸν φίλου ἀνδρὸς ἐδέξατο τιμή

[ocr errors][merged small]

ἄλλαι ψυχαὶ νεκύων κατατεθνειώτων Ἔστασαν ἀχνύμεναι, εἴροντο δὲ κήδε' ἑκάστην Οἴη δ' Αἴαντος ψυχὴ Τελαμωνιάδαο Νόσφιν άφεσ τήκει, κεχολωμένη εἵνεκα νίκης, Τὸν μὲν ἐγὼν ἐπέεσσι προσηύδων μειλιχίοισιν Αίαν, παὶ Τελαμῶνος ἀμύμονος, οὐκ ἄρ ̓ ἔμελλες Οὐδὲ θανὼν λήσεσθαι ἐμοὶ χόλου εἵνεκα σευχέων Οὐλομένων; τὰ δὲ πῆμα θεοὶ θέσαν Αργείοισιν, Τοῖος γάρ σφιν πύργος ἀπώλεο σεῖο δ' Αχαιοί Ισον Αχιλλῆος κεφαλῇ Πηληϊάδας, Αχνύμεθα φθιμένοιο διαμπερές· οὐδέ τις ἄλλος Αἴτιος, ἀλλὰ Ζεὺς Δαναῶν στρατὸν αἰχμητάων Εκπάγλως ἤχθηρε· τεῖν δ' ἐπὶ μοῖραν ἔθηκεν. ̓Αλλ' ἄγε δεῦρο ἄναξ, ἵν ̓ ἔπος καὶ μῦθον ἀκούσῃς Ημέτερον δάμασον δὲ μέσ νος καὶ ἀγήνορα θυμόν. Ὥς ἐφάμην· ὁ δέ μ' οὐδὲν ἀμείβετο, βῆ δὲ μετ ̓ ἄλλας Ψυχὰς εἰς Ἔρεβος νεκύων κατατεθνειώτων. Ενθα χ ὁμῶς προσέφη κεχολωμένος, ἢ κεν ἐγὼ τόν· Αλλά μοι 1. Το λι

Obscuram, qualem primo qui surgere mense
Aut videt, aut vidisse putat per nubila Lunam,
455 Demisit lacrimas, dulcique adfatus amore est :
Infelix Dido, verus mihi nuntius ergo

• Venerat, exstinctam, ferroque extrema secutam !
Funeris heu tibi caussa fui! Per sidera juro,

[ocr errors]

'Per superos, et si qua fides tellure sub ima est; 460 Invitus, regina, tuo de littore cessi:

[ocr errors]

'Sed me jussa deûm, quæ nunc has ire per umbras,
Per loca senta situ cogunt, noctemque profundam,
'Imperiis egere suis: nec credere quivi

'Hunc tantum tibi me discessu ferre dolorem. 465 Siste gradum, teque adspectu ne subtrahe nostro. Quem fugis? extremum fato, quod te adloquor, hoc est.' Talibus Æneas ardentem et torva tuentem

Lenibat dictis animum, lacrimasque ciebat.
Illa solo fixos oculos aversa tenebat:

470 Nec magis incepto voltum sermone movetur,
Quam si dura silex aut stet Marpesia cautes.
Tandem corripuit sese, atque inimica refugit
In nemus umbriferum: conjunx ubi pristinus illi
Respondet curis, æquatque Sychæus amorem.
475 Nec minus Æneas, casu percussus iniquo,
Prosequitur lacrimans longe, et miseratur euntem.
Inde datum molitur iter. Jamque arva tenebant
Ultima, quæ bello clari secreta frequentant.
Hic illi occurrit Tydeus, hîc inclutus armis
480 Parthenopaus, et Adrasti pallentis imago.

Hic multum fleti ad superos, belloque caduci
Dardanidæ : quos ille omnes longo ordine cernens
Ingemuit, Glaucumque, Medontaque, Thersilochumque,
Tris Antenoridas, Cererique sacrum Polyphoten,
485 Idæumque, etiam currus, etiam arma tenentem.
Circumstant animæ dextra lævaque frequentes.

453. Qualem] Apollon. iv. 1477-Ατὰρ τότε γ' Ἡρακλῆα Μοῦνον ἀπειρεσίης τηλοῦ χθονὸς εἴσατο Λυγκεὺς Τὼς ἰδέειν, ὡς τίς τε νέῳ ἐνὶ ἤματι μήνην Η ἴδεν, ἢ ἐδόκησεν ἐπαχλύουσαν ἴδεσθαι.

460. Invitus] Catullus: Invita, o regina, tuo de vertice cessi, Invita, adjuro teque tuumque caput.

462. Loca senta] II. v. 65.- -'Aïowνέος οικία Σμερδαλές, ευρώεντα, τά τε στυγέουσι θεοί περ.

470. Nec mugis] Eur. Medea, 24. Κεῖται δ ̓ ἄσιτος, σῶμ ̓ ὑφεῖσ ̓ ἀλγηδόσι, Τὸν πάντα συντήκουσα δακρύοις χρόνον, Επεὶ πρὸς ἀνδρὸς ᾔσθετ' ἠδικημένη, Οὔτ ̓ ὄμμ ̓ ἐπαί

[blocks in formation]

Nec vidisse semel satis est: juvat usque morari,
Et conferre gradum, et veniendi discere caussas.
At Danaûm proceres, Agamemnoniæque phalanges,
490 Ut videre virum, fulgentiaque arma per umbras,
Ingenti trepidare metu. Pars vertere terga,
Ceu quondam petiere rates: pars tollere vocem
Exiguam. Inceptus clamor frustratur hiantes.
Atque hîc Priamiden laniatúm corpore toto
495 Deïphobum vidit, lacerum crudeliter ora,

Ora manusque ambas, populataque tempora raptis Auribus, et truncas inhonesto volnere nares. Vix adeo adgnovit pavitantem, et dira tegentem Supplicia; et notis compellat vocibus ultro: 500 Deiphobe armipotens, genus alto a sanguine Teucri, "Quis tam crudeles optavit sumere pœnas? . Cui tantum de te licuit? Mihi fama suprema 'Nocte tulit, fessum vasta te cæde Pelasgûm • Procubuisse super confusæ stragis acervum. 505 Tunc egomet tumulum Rhoteo in littore inanem 'Constitui, et magna Manes ter voce vocavi. 'Nomen et arma locum servant. Te, amice, nequivi • Conspicere, et patria decedens ponere terra.' Ad quæ hæc Priamides: Nihil o tibi, amice, relictum : 510 Omnia Deïphobo solvisti, et funeris umbris.

'Sed me fata mea et scelus exitiale Lacænæ

[ocr errors]

'His mersere malis: illa hæc monumenta reliquit. Namque, ut supremam falsa inter gaudia noctem Egerimus, nosti; et nimium meminisse necesse est. 515' Quum fatalis equus saltu super ardua venit

'Pergama, et armatum peditem gravis attulit alvo: 'Illa, chorum simulans, evantes orgia circum 'Ducebat Phrygias: flammam media ipsa tenebat 'Ingentem, et summa Danaos ex arce vocabat. 520 Tum me, confectum curis somnoque gravatum,

491. Trepidare metu] Od. x'. 604. de Hercule: ̓Αμφί δέ μιν κλαγγὴ νεκύων ἦν, αἰωνῶν ὡς, Πάντοσ ̓ ἀτυζομένων· ὁ δ ̓, ἐρεμνῇ νυκτὶ ἐοικὼς, Γυμνὸν τόξον ἔχων, κ. τ. λ.

492. Ceu quondam] V. Il. o'. 320. Vocem exiguam] Od. w. 5.—rai di τρίζουσαι ἵποντο.

494. et seqq. Cf. Homeri locum de Agamemnonis umbra, Od. a'. 386–465. 501. Quis tam] Cf. Ennii versus, ad En. ii. 281. cit.

505. Tumulum] Cf. Odyss. '. 80.

506. Ter voce vocavi] Od. i. 64. Ovd ἄρα μοι προτέρω νῆες κίον ἀμφιέλισσαι, Πρίν τινα τῶν δειλῶν ἑτάρων τρὶς ἕκαστον ἀῦσαι, Οἱ θάνον ἐν πεδίῳ Κικόνων υπο δηϊωθέντες. Cf.

Æn. i. 219. ii. 644. iii. 68.

511. Lacane] Helena post Paridis mortem a Deïphobo rapta est; cf. Euripid. Troad. 966.

513. Ut supremam] V. Eurip. carmen dulcissimum ad Æn. ii. 232. citatum.

515. Quum fatalis equus] Ennius ap. Macrob. vi. 2. Nam maximo saltu superavit Gravidus armateis equus, qui suo partu ardua perdat Pergama-Cf. Lucret. i. 477. Nec clam durateus Trojanis Pergama partu Inflammâsset equus nocturno Grajugenarum. V. Æn. ii. 237. 517. Orgia] V. Æn. iv. 301.

520. Confectum curis] Il. ¿'. 2. "Txvw καὶ καμάτῳ ἀρημένον —Od. ν. 79. Καὶ τῷ

R

« AnteriorContinuar »