P. VIRGILII MARONIS ENEIDOS LIBER VII. Tu quoque littoribus nostris, Æneïa nutrix, Æternam moriens famam, Caieta, dedisti : Et nunc servat honos sedem tuus; ossaque nomen Hesperia in magna, si qua est ea gloria, signat. 5 At pius exsequiis Eneas rite solutis, Aggere composito tumuli, postquam alta quierunt Equora, tendit iter velis, portumque relinquit. Adspirant auræ in noctem, nec candida cursus Luna negat: splendet tremulo sub lumine pontus. 1o Proxima Circææ raduntur littora terræ : 1. Dionysius, i. 53. Οἱ δὲ σὺν τῷ Αἰνείᾳ πλέοντες ἀπὸ Σικελίας διὰ τοῦ Τυῤῥηνικοῦ πελάγους, πρῶτον μὲν ὡρμίσαντο τῆς Ἰτα λίας κατὰ τὸν λιμένα Παλίνουρον, ὃς ἀφ' ἑνὸς τῶν Αἰνείου κυβερνητῶν τελευτήσαντος αὐτόθι, ταύτης τυχεῖν λέγεται τῆς ὀνομα σίας. ἔπειτα νήσῳ προσέσχον, ή τοὔνομα ἔθεντο Λευκασίαν, ἀπὸ γυναικὸς ἀνεψιας Αἰ νείου, περὶ τόνδε τὸν τόπον ἀποθανούσης. ἐκεῖ. θεν δὲ κατάραντες εἰς λιμένα καλὸν καὶ βαθὺν ἐν Ὀπικοῖς, τελευτήσαντος καὶ αὐτόθι Μεσήνην τῶν ἐπιφανῶν τινος, ἀπ ̓ ἐκείνου τὸν λιμένα ὠνόμασαν. νήσῳ τε Προχύτη καὶ ἀκρωτηρίῳ [καὶ ἐπιτυχεί, forte Καιήτη] προσορμισάμενοι, κατὰ ταῦτα τίθενται τὰς ἐπι· κλήσεις τοῖς τόποις, γυναικῶν ἀποθανουσῶν βουλόμενοι μνημεῖα ποιῆσαι τὰ χωρία. τού των δὲ ἡ μὲν, συγγενὴς Αἰνείου λέγεται για νέσθαι· ἡ δὲ, τροφός.—τελευτῶντες δὲ ἀφικ νοῦνται τῆς ̓Ιταλίας εἰς Λωρεντόν. ἔνθα τῆς πλάνης παυσάμενοι, χάρακα ἔθεντο· καὶ τὸ χωρίον, ἐν ᾧ κατεστρατοπεδεύσαντο, ἐξ ἐκείν του Τροία καλεῖται ἀπέχει δὲ τῆς θαλάττης, ἀμφὶ τοὺς τέτταρας σταδίους. Tu quoque, sicut Palinurus et Miseaus: resumptum enim ex Æn. vi. 235. 2. Caieta] Strabo, lib. v. Τὸν μεταξὺ δὲ κόλπον Καϊάτταν ὠνόμασαν, τὰ γὰρ ποῖλα πάντα καϊάττας οἱ Λάκωνες προσαγορεύουσιν. ἔνιοι δὲ ἐπώνυμον τῆς Αἰνείου τροφοῦ τὸν κόλπον φασίν. 9. Splendet tremulo] Ennius apud Macrob. Lumine sic tremulo terra et cava cærula candent. 10. Circeii, notum Latii promont.Theophrast. v. 9. τὸ Κιρκαῖον καλούμενον εἶναι μὲν ἄκραν ὑψηλὴν, δασείαν δὲ σφόδρα, καὶ ἔχειν δρῦν καὶ δάφνην πολλὴν καὶ μυρί νην. λέγειν δὲ τοὺς ἐγχωρίους, ὡς ἐνταῦθα ἡ Κίρκη κατῴκει, καὶ δεικνύναι τὸν τοῦ Ἐλπήvogos τάφον· ἐξ οὗ φύονται μυῤῥίναι, καθάπερ αἱ στεφανώτιδες· τῶν ἄλλων ὄντων μεγάλων μυῤῥίνων.καὶ πρότερον μὲν οὖν νῆσον εἶναι τὸ Κιρκαῖον. νῦν δὲ ὑπὸ ποταμῶν τίνων προσκεχῶσθαι, καὶ εἶναι ἡϊόνα. τῆς δὲ νήσου τὸ μέγεθος περὶ ὀγδοήκοντα σταδίους. V. et Strab. v. p. 232. D. Od. x'. 135, 210. Aiaínv d' is vñaov àçıκόμεθ'· ἔνθα δ' ἔναις Κίρκη ευπλόκαμος, δει νὴ θεὸς, αὐδήεσσα, Αὐτοκασιγνήτη ὀλοφρο νος Αιήταο Αμφω δ' ἐκγεγάτην φαεσιμβρό του ηελίοιο, Μητρός τ' ἐκ Πέρσης, τὴν Ωκεα Dives inaccessos ubi Solis filia lucos 25 Quum venti posuere, omnisque repente resedit In mare prorumpit. Variæ circumque supraque Nunc age, qui reges, Erato, quæ tempora rerum, νὸς τέκε παῖδα.—Εὗρον δ ̓ ἐν βήσσησι τετυγμένα δώματα Κίρκης Ξεστοῖσι λάεσσι, περισκέπτῳ ἐνὶ χώρα. (Αμφὶ δέ μιν λύκοι ἦσαν ὀρέστεροι, ἠδὲ λέοντες, Τοὺς αὐτὴ κατέθελξεν, ἐπεὶ κακὰ φάρμακ' ἔδωκεν. Οὐδ ̓ οἶγ' ώρμήθη σαν ἐπ' ἀνδράσιν, ἀλλ ̓ ἄρα τοίγε Οὐρῃσιν ματ πρῇσι περισσαίνοντες ἀνέσταν.) Ἔσταν δ ̓ εἰνὶ θύρησι θεας καλλιπλοκάμοιο· Κίρκης δ ̓ ἔνδον ἄκουον ἀειδούσης ἐπὶ καλῆ, Ιστὸν ἐποιχομέ της μέγαν, ἄμβροτον οἷα θεάων Λεπτά τε, καὶ χαρίεντα, καὶ ἀγλαὰ ἔργα πέλονται. κ. τ. λ. Cf. et Apollon. iv. 661. et seqq. II. Dives] Cf. Od. κ'. 348. et seqq. 13. Urit odoratam] Ita de Calypso, Od. 1. 59. Πῦς μὲν ἐπ' ἐσχαρόφιν μέγα καίετο, τηλίθι δ ̓ ὀδμὴ Κέδρου τ ̓ εὐκεάτοιο, θύου τ' ἀνὰ νῆσον ὀδώδει, Δαιομένων· ἡ δ ̓ ἔνδον ἀοιδιάουσ ̓ ἐπὶ καλῇ, ἱστὸν ἐποιχομένη, χρυσείη κερκίδ ̓ ὕφαινεν. Nocturnu in lumina] Lucret. v. Quinetiam nocturna tibi et terrestria quæ sunt Lumina, pendentes lychni, 26. Aurora] Notum Homeri ῥοδοδάκ τυλος ήώς.—Pacuv. in Thyeste: Non illic luteis aurora bigis. Lucret. v. 655. Tempore item certo roseam Matuta per oras Ætheris Auroram defert, et lumina pandit. Cf. et Æn. iii. 521. Aristot. Rhet. iii. 2. Τὰς μεταφορας οι στεον ἀπὸ καλῶν· διαφέρει δ' εἰπεῖν, οἷον, ῥοδοδάκτυλος ἠὼς, μᾶλλον ἢ φοινικοδάκτυλος, ἢ ἔτι φαυλότερον, ἐρυθροδάκτυλος. 28. Marmore] Ita Lucretius :-Canos candenti marmore fluctus. Tonsa] Lucretius : Transtra, guberna, Antennas, proram, malos, tonsasque natanteis. 36. Fluvio succedit] V. Dionysii locum ad initium hujus libri-V. et Æn. ii. 781. 37. Erato, pro Musa qualicunque; ut Apollon. iii. 1. Εἰ δ ̓ ἄγε νῦν, Ερατώ, παι ρά θ ̓ ἵστασο, καὶ μοὶ ἔνισπε 40 Expediam, et primæ revocabo exordia pugnæ; Rex arva Latinus et urbes Nulla fuit, primaque oriens erepta juventa est. Adventare virum, et partes petere agmen easdem 70 Partibus ex îsdem, et summa dominarier arce.' Præterea, castis adolet dum altaria tædis, Ut juxta genitorem adstat Lavinia virgo, Visa (nefas) longis comprendere crinibus ignem, 47. Marica, dea Minturnensium, cujus lucus in eo littore fuit ad fl. Lirin. V. Serv. 64. Apes] Cf. Geo. iv. 257. et 558. 74. Flumma crepitante] Lucret. --Phoebi Delphica laurus Terribili sonitu flamma crepitante crematur. S Consulit Albunea: nemorum quæ maxuma sacro Eneas, primique duces, et pulcher Iülus, 83. Albunea] In agro Tiburtino lucus erat, in quo aquæ Albulæ, medicatæ et sulfureæ; (nunc Acqua Zolfa vel Solfaterra di Tivoli;) ex earum fontibus unus est Albunea. Hor. Carm. i. 7.-Domus Albuneæ resonantis, Et præceps Anio, et Tiburni lucus. 85. Enotria] V. Strabonis locum ad Æn. i. 532. cit. 88. Incubare, ¡yxaμãodas, proprie dicuntur ii, qui dormiunt ad accipienda responsa. Videtur autem poeta ad Amphiaraï Argivi exemplum (v. Paus. i. 34.) hoc Fauni oraculum assimulasse. Amphiaraus enim pater fuit Tiburti, Catilli, et Coræ, qui Tiburem condidisse narran tur. Unde Hor. Carm. 6. Tibur Argeo positum colono. Et, 1 Carm. 18.Mite solum Tiburis et monia Catili. Attamen in universum monendi sunt tirones, mirum inter Romanos scriptores semper fuisse studium, Græcanicæ doctrinæ in patrias historias ac religiones inferendæ, veterisque Italiæ origines e Græcia arcessendi.-V. Cl. Heyuii Excursus ad h. lib. 89. Multa modis] Lucretius:-Rerum simulacra vagare Multa modis multis, nulla vi, cassaque sensu. 107. V. Æn. iii. 255. 108. Sub ramis] Lucret. ii. 30.-Prostrati in gramine molli Propter aquæ rivum sub ramis arboris altæ. 115 Fatalis crusti, patulis nec parcere quadris: 125 'Vosque, ait, o fidi Troja salvete Penates. Hic domus, hæc patria est. Genitor mihi talia, namque 130 Quare agite, et primo læti cum lumine solis, 'Nunc pateras libate Jovi, precibusque vocate Implicat, et Geniumque loci, primamque deorum Postera quum prima lustrabat lampade terras 155 Donaque ferre viro, pacemque exposcere Teucris. 141. Clarus] V. Geo. i. 487. 147. Coronant] V. Æn. i. 724. 154. Ramis] Cf. viii. 116. 158. Moliturque locum, scilicet ad lit |