Esset robigo, segnisque horreret in arvis
Carduus. intereunt segetes: subit aspera silva,
Lappæque tribulique: interque nitentia culta
Infelix lolium et steriles dominantur avenæ.
155 Quod nisi et assiduis terram insectabere rastris,
Et sonitu terrebis aves, et ruris opaci

160

Falce premes umbras, votisque vocaveris imbrem :
Heu, magnum alterius frustra spectabis acervum :
Concussaque famem in silvis solabere quercu.

Dicendum et quæ sint duris agrestibus arma,
Quis sine nec potuere seri, nec surgere messes:
Vomis, et inflexi primum grave robur aratri,
Tardaque Eleusina Matris volventia plaustra,
Tribulaque, traheæque, et iniquo pondere rastri :
165 Virgea præterea Celei vilisque supellex,
Arbuteæ crates, et mystica vannus Iacchi.
Omnia quæ

multo ante memor provisa repones;

Si te digna manet divini gloria ruris.

Continuo in silvis magna vi flexa domatur
170 In burim, et curvi formam accipit ulmus aratri :
Huic a stirpe pedes temo protentus in octo:
Binæ aures, duplici aptantur dentalia dorso.
Cæditur et tilia ante jugo levis, altaque fagus
Stivaque, quæ currus a tergo torqueat imos:
175 Et suspensa focis explorat robora fumus.

Possum multa tibi veterum præcepta referre ;
Ni refugis, tenuesque piget cognoscere curas.
Area cum primis ingenti æquanda cylindro,

151. Robigo] Theophrast. igurißn.— Varro De R. R. i. 1. Robigum invocabo ac Floram, quibus propitiis, neque rubigo frumenta atque arbores corrumpit, neque non tempestive florent.

158. Alterius frustra] Hesiod. "Epy. 394.Μή πως, τὰ μεταξὺ χατίζων, Πτώσε σης ἀλλοτρίους οἴκους, καὶ μηδὲν ἀνύσσης.

163. Plaustra, in pompa Eleusinia adhibita. V. Bentl. Phal. p. 208.

164. Tribulaque] Varro R. R. i. 52. Tribulum fit e tabula lapidibus aut ferro asperata, quod imposito aurigâ aut pondere grandi, trahitur jumentis junctis, ut discutiat e spica grana.

166. Vannus] Serv. Vannus cribrum areale. Mystica autem Iacchi ideo ait, quod Liberi patris sacra ad purgationem animæ pertinebant; et sic homines ejus mysteriis purgabantur, sicut vannis frumenta purgantur. Hinc est quod dicitur Osyridis membra a Typhone dilaniata Isis cribro superposuisse: nam idem est

Liber pater, in cujus Mysteriis vannus est: quia, ut diximus, animas purgat. Cf. quoque Meurs. Eleusin. 27.

167. Omnia quæ] Hesiod. "Egy. 456. Νήπιος· οὐδὲ τόγ' οἶδ', ἑκατὸν δέ τι δούρα ἁμάξης· Τῶν πρόσθεν μελέτην ἐχόμεν οἰκήμα θέσθαι.

172. Binæ aures] Pallad. de R. R. i. 43. Paranda sunt aratra simplicia, vel,

plana regio permittit, aurita, quibus possint, contra stationes humoris hiberni, sata celsiore sulco attolli.-Duplici] Cujus utrumque eminet latus. Nam fere hujusmodi sunt omnes vomeres in Italia. Dentale vero est lignum in quo vomer inducitur. Serv. Vel potius ipse vomeris dens, qui solum infringit. H. Vomeris dentem. G. i. 262.

178. et seqq. Area cum primis] Ita Cato De R. R. 91. Aream sic facito; Locum ubi facies confodito; postea amurca conspergito bene, sinitoque combibat. Postea comminuito glebas bene.

Et vertenda manu, et creta solidanda tenaci:
180 Ne subeant herbæ, neu pulvere victa fatiscat;
Tum variæ illudant pestes: sæpe exiguus mus
Sub terris posuitque domos atque horrea fecit:
Aut oculis capti fodere cubilia talpæ :

Inventusque cavis bufo, et quæ plurima terræ
Monstra ferunt: populatque ingentem farris acervum
Curculio, atque inopi metuess formica senectæ.
Contemplator item, quum se mux plurima silvis
Induet in florem, et ramos curvabit olentes:
Si superant fœtus, pariter frumenta sequentur,
190 Magnaque cum magno veniet tritura calore.
At si luxuria foliorum exuberat umbra,
Nequidquam pingues palea teret area culmos.
Semina vidi equidem multos medicare serentes,
Et nitro prius, et nigra perfundere amurca,
195 Grandior ut foetus siliquis fallacibus esset;
Et, quamvis igni exiguo properata maderent,
Vidi lecta diu et multo spectata labore,
Degenerare tamen: ni vis humana quotannis
Maxuma quæque manu legeret: sic omnia fatis
200 In pejus ruere, ac retro sublapsa referri.
Non aliter, quam qui adverso vix flumine lembum
Remigiis subigit, si brachia forte remisit,

Atque illum in præceps prono rapit alveus amni.
Præterea tam sunt Arcturi sidera nobis

205 Hædorumque dies servandi, et lucidus Anguis,
Quam quibus in patriam ventosa per æquora vectis
Pontus et ostriferi fauces tentantur Abydi.

Deinde coæquato, et paviculis verberato. Postea denuo amurca conspergito, sinitoque arescat. Si ita feceris, neque formica nocebunt, neque herbæ nascentur. V. quoque ibid. 129.

Item Varro De R. R. i. 51. Aream oportet in agro, sublimiori loco

perflare possit ventus. Hand

jacens Asiæ, et ab Europa porrecto Cher ronesi litore expulsum, angusto meatu irrumpit in terras, septem stadiorum, ut dictum est, intervallo Europam auferens Asiæ. Primas angustias Hellespontum ocant.-Porrigitur inde tenuis Euripus xvi. mill. pass. spatio ad Priapum

Asia. Inde exspatiatur æquor,

dicam pro magnitudine segetis, poussiususque in arctum coït: laxitas Pro

mum rotundam, et mediam paullo extumidam,-solida terra pavitam, maximes est argilla ne æstu pæminosa in rimis ejus grana oblitescant, et recipiant aquam, et ostia aperiant muribus ac formicis, Itaque amurca solent perfundere. Ea enim herbarum est inimica, et formicarum et talparum venenum.

205. Lucidus Anguis] Cf. lin. 244. infra.

207. Pontus] Plin. iv. 24. Totius Ponti forma breviter amplectenda est, ut facilius partes noscantur. Vastum mare præ

pontis appellatur: angustia Thracius Bosphorus, latitudine D. passuum. Dein vastum mare, Pontus Euxinus, qui quondam Axenus, longe refugientes occupat terras, magnoque litorum flexu, retro curvatus in cornua, ab his utrimque porrigitur, ut sit plane arcus Scythici forma. Medio flexu jungitur ostio Mæ otii lacus. Cimmerius Bosphorus id os vocatur.

Ostriferi Abydi] Catull. apud Maurum.-Ora Hellespontia ceteris ostreosior oris.

Libra die somnique pares ubi fecerit horas,
Et medium luci atque umbris jam dividit orbem:
210 Exercete, viri, tauros: serite hordea campis,

Usque sub extremum brumæ intractabilis imbrem.
Nec non et lini segetem et Cereale papaver

Tempus humo tegere, et jamdudum incumbere aratris :
Dum sicca tellure licet, dum nubila pendent.
215 Vere fabis satio: tum te quoque, medica, putres
Accipiunt sulci, et milio venit annua cura :
Candidus auratis aperit quum cornibus annum
Taurus, et adverso cedens Canis occidit astro.
At si triticeam in messem robustaque farra
220 Exercebis humum, solisque instabis aristis:
Ante tibi Eoæ Atlantides abscondantur,
Gnosiaque ardentis decedat stella Coronæ,
Debita quam sulcis committas semina, quamque
Invitæ properes anni spem credere terræ.
225 Multi ante occasum Maiæ cœpere: sed illos
Expectata seges vanis elusit aristis.

Si vero viciamque seres, vilemque faselum,
Nec Pelusiacæ curam aspernabere lentis;
Haud obscura cadens mittet tibi signa Bootes;
230 Incipe, et ad medias sementem extende pruinas.
Idcirco certis dimensum partibus orbem

Per duodena regit mundi sol aureus astra.
Quinque tenent cœlum zonæ: quarum una corusco

208. Libra die] Scilicet, ubi singulas diei horas singulis noctis horis æquaverit. V. Ernesti Opusculum de Solariis, p. 23. Columel. xi. 2. xiii. Cal. Octob. sol in Libram transitum facit.-viii. Cal. Octob. et vii. et vi. æquinoctium autumnale.

211. Bruma] Cf. lin. 100 supra.-Columel. xi. 2. xvi. Cal. Jan. sol in Capricornum transitum facit.ix. Cal. Jan. brumale solstitium, sicut Chaldæi observant, significat.

216. Milio venit annua] Nam medica, quæ semel seritur, decem annos permanet. Pallad. R. R. v. 1. V. et Varr. i. 41.

218. Taurus, et adverso] xv. Cal. Maias sol in Taurum transitum facit. -Pridie Cal. Maias Canis se vespere celat. Columel. xi. 2.

219. At si triticeam Columel. ii. 8. Placet nostro poëtæ adoreum, atque etiam triticum non ante seminare, quam occiderint Vergili. quod ipsum numeris sic edisserit: At si triticeam-Atlantides abscondantur. Absconduntur autem

altero et trigesimo die post autumnale æquinoctium, quod fere conficitur nono Cal. Octobris.

221. Atlantides] Hes. "Egy. 383. Пaniάδων ̓Ατλαγενίων ἐπιτελλομενάων Αρχεσθα ἀμητοῦ· ἀρότοιο δὲ δυσσομενάων. Arat. Φαι νόμ. 261.—Ἑπτὰ δὲ κεῖναι ἐπιῤῥήδην καλί ονται, Αλκυόνη, Μερόπη τε, Κελαινώ τ', Ηλέκτρη τε, Καὶ Στεροπή, καὶ Τηϋγέτη, καὶ πότνια Μαία.

222 Gnosiaque] Arat. Duw. 71. Akrüü κάνεις στέφανος, τὸν ἀγαυὸν ἔθηκε Σημε ἔμεναι Διόνυσσος ἀποιχομένης ̓Αριάδνης.

229. Bootes] Arat. Paw. 91. 'Ežówælev ď ἑλίκης φέρεται ἐλάοντι ἐπικὼς ̓Αρκταρί τόν ῥ ̓ ἄνδρες ἐπικλείουσι βοώτην, Ούχ ξαίης ἐπαφώμενος εἴδεται ἄρκτου· Καὶ μάλα πᾶς ἀρίδηλος· ὑπὸ ζώνῃ δὲ οἱ αὐτὸς Εξά λων ἀρκτοῦρος ἑλίσσεται ἀμφαδας, ἀστέρια

Columel. xi. 2. iv. Gab Novembr. Arcturus vespere occidit: ventosus dies.

233. Quinque tenent tosthenes juxta emend. Scalig. in Manil. lib. iv. Πέντε δέ οἱ ζῶναι περιειλάδες ἐσπείρετο ει δύν μὲν γλαυκοῖο κελαινότερα κυάνοιο, Η δε μία ψαφαρή τε καὶ ἐκ πυρὸς εἶον ἐρυθρή. Η μὲν

Semper sole rubens, et torrida semper ab igni:
135 Ouam circum extremæ dextra levaque trahuntur,
Cærulea glacie concretæ atque imbribus atris.
Has inter mediamque duæ mortalibus ægris
Munere concessæ divûm: via secta per ambas,
Obliquus qua se signorum verteret ordo.

240 Mundus ut ad Scythiam Rhipæasque arduus arces
Consurgit, premitur Libya devexus in austros.
Hic vertex nobis semper sublimis: at illum
Sub pedibus Styx atra videt, Manesque profundi.
Maxumus hic flexu sinuoso elabitur Anguis
245 Circum, perque duas in morem fluminis Arctos,
Arctos Oceani metuentes æquore tingi,

Illic, ut perhibent, aut intempesta silet nox
Semper, et obtenta densantur nocte tenebræ :
Aut redit a nobis Aurora, diemque reducit:
250 Nosque ubi primus equis Oriens afflavit anhelis,
Illic sera rubens accendit lumina Vesper.
Hinc tempestates dubio prædiscere cœlo
Possumus, hinc messisque diem, tempusque serendi;
Et quando infidum remis impellere marmor
255 Conveniat: quando armatas deducere classes,
Aut tempestivam silvis evertere pinum.

Nec frustra signorum obitus speculamur et ortus,
Temporibusque parem diversis quatuor annum.
Frigidus agricolam si quando continet imber,
26ο Multa, forent quæ mox colo properanda sereno,
Maturare datur: durum procudit arator

Vomeris obtusi dentem: cavat arbore lintres :
Aut pecori signum, aut numeros impressit acervis.

MELIBUS. ECL. VII.

MELIBUS. CORYDON. THYRSIS.

FORTE sub arguta consederat ilice Daphnis,
Compulerantque greges Corydon et Thyrsis in unum;
Thyrsis oves, Corydon distentas lacte capellas.
Ambo florentes ætatibus, Arcades ambo,

5 Et cantare pares, et respondere parati.

Huc mihi, dum teneras defendo a frigore myrtos, Vir gregis ipse caper deerraverat. atque ego Daphnin Adspicio: ille ubí me contra videt: "Ocius," inquit, "Huc ades, o Melibœe: caper tibi salvus et hædi: 10" Et, si quid cessare potes, requiesce sub umbra. "Huc ipsi potum venient per prata juvenci : "Hic viridis tenera prætexit arundine ripas "Mincius, eque sacra resonant examina quercu." Quid facerem? neque ego Alcippen, nec Phyllida, habebam, 15 Depulsos a lacte domi quæ clauderet agnos: Et certamen erat, Corydon cum Thyrside, magnum. Posthabui tamen illorum mea seria ludo. Alternis igitur contendere versibus ambo Cœpere: alternos Musæ meminisse volebant. 20 Hos Corydon, illos referebat in ordine Thyrsis.

Co. Nymphæ, noster amor, Libethrides, aut mihi carmen,
Quale meo Codro, concedite; proxima Phobi
Versibus ille facit: aut, si non possumus omnes,
Hic arguta sacra pendebit fistala pinu.

25 TH. Pastores, hedera crescentem ornate poëtam,
Arcades, invidia rumpantur ut ilia Codro:
Aut, si ultra placitum laudarit, baccare frontem
Cingite, ne vati noceat mala lingua futuro.
Co. Sætosi caput hoc apri tibi, Delia, parvus
30 Et ramosa Mycon vivacis cornua cervi.
Si proprium hoc fuerit, levi de marmore tota
Puniceo stabis suras evincta cothurno.

Cf. Theocriti Idyll. vi. et viii.

4. Florentes ætatibus] Lucret. Summum ætatis pervadere florem.

7. Vir gregis] Theocr. 'N ręáys, täv λευκᾶν αἰγᾶν ἄνερ.

21. Libethrides] Strabo: 'Ev 'Edināvi ἐστὶ, τό τε τῶν Μουσῶν ἱερὸν, καὶ ἡ Ἱππουκρήνη, καὶ τὸ τῶν Λειβηθρίδων νυμφῶν ἄντρον· ἐξ οὗ τεκμαίροιτ ̓ ἄν τις, Θρᾶκας εἶναι τοὺς τὸν Ἑλικῶνα ταῖς Μούσαις καθιερώσαντας· οἳ καὶ τὴν Πιερίαν, καὶ τὸ Λείβηθρον, καὶ τὴν Πίμπλειαν ταῖς αὐταῖς θεαῖς ἀνέδειξαν· ἱκαν

λοῦντο δὲ Πίερες· ἐκλιπόντων δ' ἐκείνων, Μακεδόνες νῦν ἔχουσι τὰ χωρία ταῦτα. εἴρηται δ ̓ ὅτι τὴν βοιωτίαν ταύτην ἐπῴκησάν ποτε Θράκες, βιασάμενοι τοὺς Βοιωτούς, καὶ Πέλασγοι, καὶ ἄλλοι βάρβαροι.

28. Ne vati noceat] Catull. Nec (possit) mala fascinare lingua.

31. Proprium] Stabile. Sic Afranius: Di tibi dent propria, quæcunque exoptes bona. Cf. et En. vi. 872.

32. Puniceo stabis] Liv. Andronic. Et jam purpureo suras include cothurno.