Semper sole rubens, et torrida semper ab igni:
235 Ouam circum extremæ dextra lævaque trabuntur,
Cærulea glacie concretæ atque imbribus atris.
Has inter mediamque duæ mortalibus ægris
Munere concessæ divûm: via secta per ambas,
Obliquus qua se signorum verteret ordo.

240 Mundus ut ad Scythiam Rhipæasque arduus arces
Consurgit, premitur Libya devexus in austros.
Hic vertex nobis semper sublimis: at illum
Sub pedibus Styx atra videt, Manesque profundi.
Maxumus hic flexu sinuoso elabitur Anguis
245 Circum, perque duas in morem fluminis Arctos,
Arctos Oceani metuentes æquore tingi,

Illic, ut perhibent, aut intempesta silet nox
Semper, et obtenta densantur nocte tenebræ :
Aut redit a nobis Aurora, diemque reducit:
250 Nosque ubi primus equis Oriens afflavit anhelis,
Illic sera rubens accendit lumina Vesper.
Hinc tempestates dubio prædiscere cœlo
Possumus, hinc messisque diem, tempusque serendi;
Et quando infidum remis impellere marmor
255 Conveniat: quando armatas deducere classes,
Aut tempestivam silvis evertere pinum.

Nec frustra signorum obitus speculamur et ortus,
Temporibusque parem diversis quatuor annum.
Frigidus agricolam si quando continet imber,
26ο Multa, forent quæ mox coelo properanda sereno,
Maturare datur: durum procudit arator

Vomeris obtusi dentem: cavat arbore lintres :
Aut pecori signum, aut numeros impressit acervis.

ἅμαξας τὰς δὲ δι' ἀμφοτέρας, οἵη ποταμοῖο ἀποῤῥων, Εἱλεῖται, μέγα θαῦμα, δράκων, περί τ' ἀμφί τ' ἐαγὼς Μυρίος· αἱ δ' ἄρα οἱ σπείρης ἑκάτερθε φύονται "Αρκτοι, κυανέου πεφυλαγμέναι ὠκεανοῖο.

246. Arctos Oceani] Hom. Il. σ'. 487. Αρκτον θ ̓, ἦν καὶ ἅμαξαν ἐπίκλησιν καλίουσιν, "Ητ ̓ αὐτοῦ στρέφεται, καὶ τ' Ωρίωνα δοκεύει· Οἴη δ' ἄμμορός ἐστι λοετρῶν Ωκεα γεῖο.

247. Intempesta silet nox] Varro de L. Lat. Inter vesperuginem et jubar dicta nox intempesta, ut in Bruto Cassius, quod dicebat Lucretia, Nocte intempesta nostram devenit domum: Intempestam dicebat, quum tempus agendi est nullum:-quod alii silentium noctis appellarunt, Plautus conticinium.

248. Obtenta nocte] Hom. Od. λ'. 19. Αλλ' ἐπὶ νὺξ ὀλοὴ τέταται δειλοῖσι βροτοῖσι,

Exacuunt alii vallos, furcasque bicornes,
265 Atque Amerina parant lentæ retinacula viti.
Nunc facilis rubea texatur fiscina virga:
Nunc torrete igni fruges, nunc frangite saxo.
Quippe etiam festis quædam exercere diebus
Fas et jura sinunt: rivos deducere nulla
270 Relligio vetuit, segeti prætendere sæpem,
Insidias avibus moliri, incendere vepres,
Balantumque gregem fluvio mersare salubri.
Sæpe oleo tardi costas agitator aselli,
Vilibus aut onerat pomis; lapidemque revertens
275 Incusum, aut atræ massam picis urbe reportat.
Ipsa dies alios alio dedit ordine Luna

Felices operum. quintam fuge: pallidus Orcus,
Eumenidesque satæ. tum partu Terra nefando
Coeumque, Iapetumque creat, sævumque Typhoea,
280 Et conjuratos cœlum rescindere fratres.
Ter sunt conati imponere Pelio Ossam

Scilicet, atque Ossæ frondosum involvere Olympum:
Ter Pater exstructos disjecit fulmine montes.
Septima post decimam felix, et ponere vitem,
285 Et prensos domitare boves, et licia telæ
Addere. nona fugæ melior, contraria furtis.

Multa adeo gelida melius se nocte dedere,
Aut quum sole novo terras irrorat Eous.
Nocte leves melius stipulæ, nocte arida prata
290 Tondentur: noctes lentus non deficit humor.
Et quidam seros hiberni ad luminis ignes
Pervigilat, ferroque faces inspicat acuto.
Interea, longum cantu solata laborem,
Arguto conjux percurrit pectine telas :
295 Aut dulcis musti Vulcano decoquit humorem,

265. Amerina-retinacula] Columel. iv. 30. Salix Sabina, quam plurimi vocant Amerinam.

269. Rivos deducere] Cato R. R. 2. Per ferias potuisse fossas veteres tergeri. -Cf. et Macrob. Sat. iii. 3. et Columel. ii. 22.

At Servius: Deducere, id est, siccare: nam irrigare, inducere est.

272. Fluvio mersare salubri] Columel. Feriis Pontifices vetant lanarum causa lavari oves, nisi propter medicinam.-et idcirco Virgilius adjecit, fluvio mersare salubri.

273-275.] Varro dicit antiquos nundinas feriatis diebus agere instituisse, quo facilius commercii causa ad urbem rustici commearent; et bene per hæc

omnia, quæ superius dixit, ostendit fe-
rias non pollui. Serv.

276. Ipsa dies] Hesiod. "Epy. 765. "H-
ματα δ', ἐκ Διόθεν πεφυλαγμένος εὖ κατὰ
μοίραν, Πεφραδέμεν δμώεσσι. Πέμπτας

δ' ἐξαλέασθαι· ἐπεὶ χαλεπαί τε καὶ αἰναί.
Εν πέμπτῃ γάρ φασιν Εριννύας ἀμφιπο
λεύειν, Όρκον τιννυμένας, τὸν Ἔρις τέκε πῆμ'
ἐπιόρκοις.

280. Fratres] Hom. Od. λ'. 307. * Tév
τ ̓ ἀντίθεον, τηλεκλειτόν τ' Εφιάλτην—Οι
ῥα καὶ ἀθανάτοισιν ἀπειλήτην, ἐν Ὀλύμπῳ
Φυλόπιδα στήσειν πολυάϊκος πολέμοιο· Οστ
σαν ἐπ ̓ Οὐλύμπῳ μέμασαν θέμεν, αὐτὰρ ἐπ'
Οσση Πήλιον εινοσίφυλλον, ἵν ̓ οὐρανὸς ἀμβα-
ròs in.

295. Dulcis musti] Columel. xii. 21. Mustum quam dulcissimi saporis deco

Et foliis undam trepidi despumat aheni.
At rubicunda Ceres medio succiditur æstu:
Et medio tostas æstu terit area fruges.

Nudus ara, sere nudus. hiems ignava colono.
300 Frigoribus parto agricolæ plerumque fruuntur,
Mutuaque inter se læti convivia curant.
Invitat genialis hiems, curasque resolvit :
Ceu pressæ quum jam portum tetigere carinæ,
Puppibus et læti nautæ imposuere coronas.

305 Sed tamen et quernas glandes tum stringere tempus,
Et lauri baccas, oleamque, cruentaque myrta.
Tum gruibus pedicas et retia ponere cervis,
Auritosque sequi lepores: tum figere damas,
Stuppea torquentem Balearis verbera fundæ :
310 Quum nix alta jacet, glaciem quum flumina trudunt.
Quid tempestates auctumni et sidera dicam ?
Atque, ubi jam breviorqué dies, et mollior æstas,
Quæ vigilanda viris ? vel quum ruit imbriferum ver,
Spicea jam campis quum messis inhorruit, et quum
315 Frumenta in viridi stipula lactentia turgent?
Sæpe ego, quum flavis messorem induceret arvis
Agricola, et fragili jam stringeret hordea culmo,
Omnia ventorum concurrere prælia vidi :

Quæ gravidam late segetem ab radicibus imis
320 Sublime expulsam eruerent: ita turbine nigro
Ferret hiems culmumque levem stipulasque volantes.
Sæpe etiam immensum cœlo venit agmen aquarum,
Et fœdam glomerant tempestatem imbribus atris
Collectæ ex alto nubes: ruit arduus æther,
325 Et pluvia ingenti sata læta boumque labores
Diluit: implentur fossæ, et cava flumina crescunt
Cum sonitu, fervetque fretis spirantibus æquor.
Ipse Pater, media nimborum in nocte, corusca
Fulmina molitur dextra: quo maxuma motu
330 Terra tremit: fugere feræ: et mortalia corda

quatur ad tertias; et decoctum, defru-
tum vocatur: (quod adjicitur in vinum
ad condituram.)

297. Medio succiditur] Theocr. í. 7τον ἀλοιῶντας φεύγεν τὸ μεσαμβρινὸν ὕπνον· Ἐκ καλάμας ἄχυρον τελέθει ταμόσδε μά λίστα. Αρχεσθαι δ' ἀμῶντας ἐγειρομένω και ρυδαλλῶν Καὶ λήγειν, εὕδοντος· ἐλινῦσαι δὲ τὸ καῦμα.

299. Nudus aru] Hesiod. "Egy. 391. - Γυμνὸν σπείρειν, γυμνὸν δὲ βοωτεῖν, Γυμνὸν δ ̓ ἀμάειν, εἴ χ' ὥρια πάντ' ἐθέλησθα Εργα κομίζεσθαι Δημήτερος.

314. Spicea jam] Hom. Il. '. 598. • Ωσεί τι περὶ σταχύεσσιν έρση Ληΐου

--

ἀλδήσκοντος, ὅτε φρίσσουσιν ἄρουραι.

39

322. Sæpe etiam] Hom. Il. '. 384. Ως δ' ὑπὸ λαίλαπι πᾶσα κελαινὴ βέβριθε χθὼν Ηματ ̓ ὀπωρινῷ, ὅτε λαβρότατον χέει ὕδωρ Ζεὺς, ὅτε δή ῥ' άνδρεσσι κοτεσσάμενος χαλεπήνη-Των δέ τε πάντες μὲν ποταμοὶ πλήθουσι ρέοντες, Πολλὰς δὲ κλιτύς τότ' ἀποτμήγουσι χαράδραι, Ες δ ̓ ἅλα πορφυρέην μεγάλα στενάχουσι ῥέουσαι Εξ ορέων ἐπὶ κάρ' μινύθει δέ τε ἔργ ̓ ἀνθρώπων.

325. Et pluvia ingenti] Apollon. iv. Η τιν ὄμβρον "Ασπετον, ὅς τε βοῶν κατὰ μυρία ἔκλυσιν ἔργα.

328. Nimborum in nocte] Lucret. iv. 173.-Tetra nimborum nocte coorta.

Per gentes humilis stravit pavor. ille flagranti
Aut Atho, aut Rhodopen, aut alta Ceraunia telo
Dejicit ingeminant austri, et densissimus imber:
Nunc nemora ingenti vento, nunc littora plangunt.
335 Hoc metuens, cœli menses et sidera serva:
Frigida Saturni sese quo stella receptet:
Quos ignis cœli Cyllenius erret in orbes.
In primis venerare deos, atque annua magnæ
Sacra refer Cereri lætis operatus in herbis,
340 Extremæ sub casum hiemis, jam vere sereno.
Tunc pingues agni, et tunc mollissima vina:
Tunc somni dulces, densæque in montibus umbræ.
Cuncta tibi Cererem pubes agrestis adoret.
Cui tu lacte favos et miti dilue Baccho:
345 Terque novas circum felix eat hostia fruges;

350

Omnis quam chorus, et socii comitentur ovantes;
Et Cererem clamore vocent in tecta: neque ante
Falcem maturis quisquam supponat aristis,
Quam Cereri torta redimitus tempora quercu
Det motus incompositos, et carmina dicat.

Atque hæc ut certis possimus discere signis,
Estusque, pluviasque, et agentes frigora ventos;
Ipse Pater statuit, quid menstrua Luna moneret:
Quo signo caderent austri: quid sæpe videntes
355 Agricolæ, propius stabulis armenta tenerent.
Continuo ventis surgentibus, aut freta ponti
Incipiunt agitata tumescere, et aridus altis
Montibus audiri fragor: aut resonantia longe
Littora misceri, et nemorum increbrescere murmur.
360 Jam sibi tum curvis male temperat unda carinis,
Quum medio celeres revolant ex æquore mergi,
Clamoremque ferunt ad littora: quumque marina
In sicco ludunt fulicæ: notasque paludes
Deserit, atque altam supra volat ardea nubem.
365 Sæpe etiam stellas, vento impendente, videbis

332. Aut Atho, aut Rhodopen] Theocr. ζ'. Η "Αθω, ἢ Ροδόπαν

341. Tunc pingues] Hes. "Egy. 584. Θέρεος καματώδεος ὥρη, Τῆμος πιότα ταί τ' αἶγες, καὶ οἶνος ἄριστος.

342. et seqq.] Sacra Ambarvalia. 353. Ipse Pater] Arat. Paivope. 10. Αὐτὸς γὰρ τάγε σήματ' ἐν οὐρανῷ ἐστήριξεν, *Αστρα διακρίνας

356. et seqq. Continuo ventis] Arat. Διοσημ. 177. Σῆμα δέ τοι ἀνέμοιο καὶ οἶφαίνουσα θάλασσα Γιγνέσθω· καὶ μακρὸν ἐπ' αἰγιαλοὶ βοόωντες, ̓Ακταί τ' εινάλιοι, ὁπότ' εὔδιοι ἠχήεσσαι Γίγνονται, κορυφαί τε βοών

μεναι οὔριος ἄκραι. Καὶ δ ̓ ἂν ἐπὶ ξηρὴν ὅτ' ἐρωδιὸς οὐ κατὰ κόσμον Εξ ἁλὸς ἔρχηται, φωνῇ περὶ πολλὰ λεληκὼς, Κινυμένου κε θάλασσαν ὑπερφορέοιτ' ανέμοιο. κ. τ. λ.

365. Sæpe etiam stellus] Arat. Dionu. 194. Καὶ διὰ νύκτα μέλαιναν ὅτ' ἀστέρες ἀΐσσωσι Ταρφία, τοὶ δ ̓ ἔπιθεν ῥυμοὶ ὑπολευ καίνωνται, Δειδέχθαι κείνοις αὐτὴν ὁδὸν ἔρχε μένοιο Πνεύματος

Lucret. ii. 206. Nocturnasque faces Cali sublime volanteis Nonne vides longos flammarum ducere tractus?-Non cadere in terram stellas et sidera cernis?

Præcipites cœlo labi, noctisque per umbram
Flammarum longos a tergo albescere tractus :
Sæpe levem paleam et frondes volitare caducas,
Aut summa nantes in aqua colludere plumas.
370 At Boreæ de parte trucis quum fulminat, et quum
Eurique Zephyrique tonat domus; omnia plenis
Rura natant fossis, atque omnis navita ponto
Humida vela legit. Numquam imprudentibus imber
Obfuit: aut illum surgentem vallibus imis
375 Aëriæ fugere grues: aut bucula coelum
Suspiciens patulis captavit naribus auras :
Aut arguta lacus circumvolitavit hirundo:
Et veterem in limo ranæ cecinere querelam.
Sæpius et tectis penetralibus extulit ova
38o Angustum formica terens iter: et bibit ingens
Arcus: et e pastu decedens agmine magno
Corvorum increpuit densis exercitus alis.
Jam varias pelagi volucres, et quæ Asia circum
Dulcibus in stagnis rimantur prata Caystri,
385 Certatim largos humeris infundere rores ;
Nunc caput objectare fretis, nunc currere in undas,
Et studio incassum videas gestire lavandi.

368. Sape levem paleam] Arat. Διοσημ. 189. Ηδη καὶ πάπποι, λευκῆς γήρειον ἀκάνθης, Σῆμ' ἐγένοντ ̓ ἀνέμου, κωφῆς ἁλὸς ὁππότε πολλοὶ ̓Ακροι ἐπιπλείωσι, τὰ μὲν πάρος, ἄλλα δ ̓ ἐπίσσω.

30. At Borea] Arat. Διοσημ. 201. Αὐτ τὰρ ὅτ' ἐξ εὕροιο καὶ ἐκ νότου ἀστράπτησιν, ̓Αλλοτε δ' ἐκ ζεφύροιο, καὶ ἄλλοτε πὰς βου ρίας, Δὴ τότε τὶς πελάγει ἔνι δείδιο ναυτίλος ἀνης, Μή μιν, τῇ μὲν ἔχῃ πέλαγος, τῇ δ' ἐκ Διὸς ὕδωρ Υδατι γαρ τοσσαίδε περὶ στερο παὶ φορέονται.

375. Aeria fugere grues] Hesiod. Εργ. 448. Φράζεσθαι δ, εὖτ ̓ ἂν φωνὴν γεβάνου ἐπακούσης Ὑψόθεν ἐκ νεφέων ἐνιαύσια κεκληγείης· Η τ' ἀροτοῖό τε σῆμα φέρει, καὶ χείματος ὥρην Δεικνύει ὀμβρηροῦ

Arat. Διοσημ. 299. Οὐδ ̓ ὑψοῦ γεράνων μακραὶ στίχες αὐτὰ κέλευθα Τείνονται στρο φάδες δὲ παλιμπετὲς ἀπονέονται.

Aut bucula Arat. Διοσημ. 222. Καὶ βόες ήδη του πάρος ὕδατος ἐνδίοιο, Οὐρανὸν εἰσανιδόντες, ἀπ' αἰθέρος ὡς φρήσαντο.

377. Aut arguta] Arat. Διοσημ. 212. Η λίμνην περὶ δηθὰ χελιδόνες αίσσονται, Γαστέρι τύπτουσαι αὕτως εἰλυμένον ὕδωρ Η μᾶλλον δειλαὶ γενεαὶ, ὕδροισιν ὄνειας, Αυτόθεν ἐξ ὕδατος, πατέρες βοόωσι γυρίνων.

379. Sapius et] Arat. Διεσημ. 224. Καὶ κοίλης μύρμηκες οχῆς ἐξ ὤια πάντα Θάσσον ἀνενέγκαντο

380. Et bibit] Arat. Διοσημ. 208. "Η διδύμη ἔζωσε διὰ μέγαν οὐρανὸν ἴρις.

Plaut. Ecce bibit arcus, pluet Credo hercle hodie

381. Et e pastu] Arat. Διοσημ. 231. Δή ποτε καὶ γενεαὶ κοράκων, καὶ φύλα και λοιῶν, Ὕδατος ἐρχομένοιο Διὸς πάρα σημε ἐγένοντο, Φαινόμενοι ἀγεληδὰ, καὶ ἱρήκεσσιν ὁμοῖον Φθεγξάμενοι" και του κόρακες δίους σταλαγμού; Φωνῇ ἐμιμήσαντο σὺν ὕδατος ἐρχομένοιο· Η ποτε καὶ κρώξαντε βαρείη διστ σάκι φωνῇ Μακρὸν ἐπιῤῥοιζεῦσι τιναξάμενοι πτερὰ πυκνά.

383. Jam varius] Arat. Διοσημ. 210. Πολλάκι λιμναῖαι ἢ εἰνάλια, ὄρνιθες "Απλη στον κλύζονται ἐνιέμεναι ὑδάτειιιν· Η λίμνην

-x. 5. 2.

P. Varron. Fragm. Tum liceat pelagi volucres tardæque paludis Cernere inexpleto studio certare lavandi, Et velut insolitum pennis infundere rorem. Aut arguta lacus circumvolitavit hirundo: Et bos suspiciens cœlum, mirabile visu, Naribus aërium patulis decerpsit odorem: Nec tenuis formica cavis non evehit ova.

383. Quæ Asia circum] Hom. Il. β'. 459.Ωστ' ὀρνίθων πετεηνῶν ἔθνεα πολλά, Χηνῶν, ἡ γεράνων, κύκνων δουλιχοδείρων, Ασίῳ ἐν λειμῶνι, Καυστρίου ἀμφὶ ῥέεθρα, *Ενθα καὶ ἔνθα ποτῶνται, Τι λε