Attrivere, ultroque animam sub fasce dedere: 205 Tantus amor florum, et generandi gloria mellis. Ergo ipsas quamvis angusti terminus ævi

Excipiat: (neque enim plus septima ducitur æstas)
At genus immortale manet, multosque per annos
Stat Fortuna domus, et avi numerantur avorum.
210 Præterea regem non sic Ægyptos, et ingens

Lydia, nec populi Parthorum, aut Medus Hydaspes,
Observant. Rege incolumi mens omnibus una est: ->
Amisso rupere fidem; constructaque mella
Diripuere ipsæ, et crates solvere favorum.

215 Ille operum custos: illum admirantur, et omnes
Circumstant fremitu denso, stipantque frequentes;
Et sæpe attollunt humeris, et corpora bello
Objectant, pulchramque petunt per vulnera mortem.
His quidam signis, atque hæc exempla sequuti,
220 Esse apibus partem divinæ mentis, et haustus
Ætherios dixere: Deum namque ire per omnes
Terrasque, tractusque maris, cœlumque profundum.
Hinc pecudes, armenta, viros, genus omne ferarum,
Quemque sibi tenues nascentem arcessere vitas.
225 Scilicet huc reddi deinde ac resoluta referri

Omnia: nec morti esse locum, sed viva volare
Sideris in numerum, atque alto succedere cœlo.

Si quando sedem augustam servataque mella
Thesauris relines, prius haustu sparsus aquarum
230 Ora fove, fumosque manu prætende sequaces..
Bis gravidos cogunt fœtus, duo tempora messis;
Täygete simul os terris ostendit honestum.

207. Neque enim plus septima] Aristot. H. A. p. 146. 18. Blos de TWY μEXITτῶν ἔτη ἕξι ἔνιαι δὲ τῶν μελιττῶν καὶ ἑπτὰ ἔτη ζῶσιν. ἐπὰν δὲ σμήνος διαμείνῃ ἔτη ἐννέα ἢ δέκα, εὖ δοκεῖ διαγεγενῆσθαι.

Columella R. R. ix. 3. 3. Durant, si diligenter excultæ sunt, in annos decem, nec ullum examen hanc ætatem potest excedere, quamvis in demortuarum locum quotannis pullos substituant. nam fere decimo ab internecione anno, gens universa totius alvei consumitur.

211. Medus Hydaspes] Hydaspes Indiæ fluvius est. At veterum Persarum imperium ad illas Indiæ partes pertinebat.

215. Omnes circumstant] Aristot. H. Α. p. 293. Οἱ δὲ βασιλεῖς οὐ πέτονται ἔξω, ἐὰν μὴ μετὰ ὅλου τοῦ ἐσμοῦ, οὔτ ̓ ἐπὶ βοσκὴν, οὔτ ̓ ἄλλως. φασὶ δὲ καὶ ἐὰν ἀποπλανηθῇ ὁ ἀφεσμὸς, ἀνιχνευούσας μεταθεῖν, ἕως ἂν εὔρωσι τὸν ἡγεμόνα τῇ ὀσμῇ. λέγεται δὲ καὶ

φέρεσθαι αὐτὸν ὑπὸ τοῦ ἐσμοῦ, ὅταν πέτεσθαι μὴ δύνηται· καὶ ἐὰν ἀπόλλυται, ἀπόλλυσθαι τὸν ἀφεσμόν.

Varro R. R. iii. 16. 8. Regem suum sequuntur quocunque it; et fessum sublevant; et, si nequit volare, succollant, quod eum servare volunt.

228. Augustam, pro vulg. angustam ; ex Mediceo cod. ac Servio.

231. Duo tempora messis] Aristot. H. Α. p. 298. Τῇ δὲ τοῦ μέλιτος ἐργασία διττοὶ καιροί εἰσιν, ἔαρ καὶ μετόπωρον. ἥδιον δὲ καὶ λευκότερον, καὶ τὸ σύνολον κάλλιόν ἐστι τὸ ἐαρινὸν τοῦ μετοπωρινοῦ.

At Varro R. R. iii. 16. Eximendorum favorum primum putant esse tempus vergiliarum exortu; secundum æstate acta, antequam totus exoriatur Arcturus; tertium post vergiliarum occasum.

Columel. x. Cal. Maias vergiliæ cum sole oriuntur.-v. Cal. Novembris vergiliæ occidunt.

Plias, et Oceani spretos pede reppulit amnes :
Aut eadem sidus fugiens ubi Piscis aquosi
235 Tristior hibernas cœlo descendit in undas.
Illis ira modum supra est, læsæque venenum
Morsibus inspirant, et spicula cæca relinquunt
Affixæ venis, animasque in vulnere ponunt.
Sin duram metuens hiemem, parcesque futuro,
240 Contusosque animos et res miserabere fractas;
At suffire thymo, cerasque recidere inanes
Quis dubitet? nam sæpe favos ignotus adedit
Stellio; et lucifugis congesta cubilia blattis:
Immunisque sedens aliena ad pabula fucus;
245 Aut asper crabro imparibus se immiscuit armis;
Aut dirum, tineæ, genus; aut invisa Minervæ
Laxos in foribus suspendit aranea casses.

Quo magis exhaustæ fuerint, hoc acrius omnes
Incumbent generis lapsi sarcire ruinas,

250 Complebuntque foros, et floribus horrea texent.

Si vero (quoniam casus apibus quoque nostros
Vita tulit) tristi languebunt corpora morbo:
Quod jam non dubiis poteris cognoscere signis:
Continuo est ægris alius color: horrida vultum

233. Oceani-amnes] Homer.-TOTOμοῖο λίπεν ῥόον 'Ωκεανοίο. v. Strab. i. p. 5. 234. Cum Pleiades dicuntur occidentes fugere Piscem, hoc ad situm siderum in sphæra spectat; nam aversum Tauadeoque caput Tauri cum Pleiadibus, subsequitur alter Piscium.

rum,

238. Animasque in vulnere] Aristot. Η. Α. p. 297. Τὸ δὲ κέντρον ἀποβάλλουσα ἡ μέλιττα ἀποθνήσκει.

239. Sin duram metuens hiemem] Aristoteles H. A. p. 296. “Oral và x ρία ἐξαίρωσιν οἱ μελιττουργοί, ἀπολείπουσιν αὐταῖς τροφὴν διὰ χειμῶνα·—τροφῇ δὲ χρῶνται μέλιτι καὶ θέρους καὶ χειμῶνος.

241. At suffire] Columella R. R. ix. 14. Verum hoc tempore, et usque in autumni æquinoctium decimo quoque die alvi aperiendæ sunt et fumigandæ. quod cum sit molestum examinibus, saluberrimum tamen esse convenit. Suffitas deinde et æstuantes apes refrigerare oportet, conspersis vacuis partibus alvorum, et quam recentissimi rigoris aqua infusa: deinde, si quid ablui non poterit, pinnis aquilæ vel etiam cujuslibet vastæ alitis, quæ rigorem habent, emundari. Præterea ut tineæ, si apparuerint, everrantur, papiliones enecentur, qui plerumque inter alvos morantes apibus exitio sunt. nam et ceras erodunt, et stercore suo vermes progenerant, quos alvo

rum tineas appellamus.

Ceras recidere inanes] Columella R. R. ix. 13. Sæpe etiam vitio, quod Græci Qayidana vocant, intereunt. siquidem, cum sit hæc ápium consuetudo, ut prius tantum cerarum confingant, quantum putant explere se posse; nonnunquam evenit, ut consummatis operibus cereis, examen, conquirendi mellis causa longius evagatum, subitis imbribus aut turbinibus in silvis opprimatur, et majorem partem plebis amittat: quod ubi factum est, reliqua paucitas favis complendis non sufficiat; tuncque vacuæ cerarum partes computrescant, et vitiis paulatim serpentibus, corrupto melle, ipsæ quoque apes intereant. Id ne fiat, duo populi conjungi debent, qui possint adhuc integras ceras explere: vel si non est facultas alterius examinis, ipsos favos, antequam putrescant, vacuis partibus acutissimo ferro liberare.

248. Quo magis] Aristot. H. A. p. 299. ̓Αργότεραι δὲ γίνονται, ἐὰν πλεῖον τις καταλίπῃ μέλι βλίττων.

254. Continuo est ægris] Columella R. R. ix. 13. Ille morbus maxime est conspicuus, qui horridas contractasque carpit, cum frequenter aliæ mortuarum corpora domiciliis suis efferunt, aliæ intra tecta, ut in publico luctu, mosto silentio torpent. id cum accidit, arundineis in

255 Deformat macies: tum corpora luce carentum
Exportant tectis, et tristia funera ducunt:
Aut illæ pedibus connexæ ad limina pendent,
Aut intus clausis cunctantur in ædibus, omnes
Ignavæque fame et contracto frigore pigræ.
260 Tum sonus auditur gravior, tractimque susurrant :
Frigidus ut quondam silvis immurmurat Auster:
Ut mare sollicitum stridit refluentibus undis:
Estuat ut clausis rapidus fornacibus ignis.
Hic jam galbaneos suadebo incendere odores,
265 Mellaque arundineis inferre canalibus, ultro
Hortantem, et fessas ad pabula nota vocantem.
Proderit et tunsum gallæ admiscere saporem,
Arentesque rosas, aut igni pinguia multo
Defruta, vel Psithia passos de vite racemos,
270 Cecropiumque thymum, et grave olentia centaurea.
Est etiam flos in pratis, cui nomen amello
Fecere agricolæ, facilis quærentibus herba:
Namque uno ingentem tollit de cespite silvam :
Aureus ipse; sed in foliis, quæ plurima circum
275 Funduntur, violæ sublucet purpura nigræ:
Sæpe Deûm nexis ornata torquibus aræ:
Asper in ore sapor. Tonsis in vallibus illum
Pastores, et curva legunt prope flumina Mellæ.
Hujus odorato radices incoque Baccho,
280 Pabulaque in foribus plenis appone canistris.
Sed si quem proles subito defecerit omnis,
Nec, genus unde novæ stirpis revocetur, habebit;

fusi canalibus offeruntur cibi, maxime decocti mellis, et cum galla vel arida rosa detriti. galbanum etiam, ut ejus odore medicentur, incendi convenit, passoque et defruto vetere fessas sustinere. optime tamen facit amelli radix, cujus est frutex luteus, purpureus flos: ea cum vetere Amineo vino decocta exprimitur, et ita liquatus ejus succus datur.

255. Tum corpora] Aristot. H. A. p. 297. Τὰς δὲ ἀποθνησκούσας τῶν μελιττῶν, ἐκκομίζουσιν ἔξω. καὶ τἄλλα δὲ καθαριώτατόν ἐστι τὸ ζῶον.

257. Pedibus connexa] At vero Aristot. Η. Α. p. 300. Όταν κρέμωνται ἐξ ἀλε λήλων ἐν τῷ σμήνει, σημεῖον γίνεται τοῦτο ὅτι ἀπολείψει τὸ σμῆνος.

Et Varro, R. R. iii. 16, 29. Cum examen exiturum est,-superioribus diebus, maxime vespertinis, multæ ante foramen, (ut uvæ,) aliæ ex aliis pendent conglobatæ.

259. Ignavæque fame] Aristot. H. A.

261. Frigidus ut] Homerus Il. . 394.

οἱ δὲ ξύνισαν μεγάλῳ ἀλαλητῷ. Οὔτε θαλάσσης κῦμα τόσον βοάα προτὶ χέρσον, Ποντόθεν ὀρνύμενον πνοιῇ βορέω ἀλεγεινή Οὔτε πυρὸς τόσσος γε ποτὶ βρόμος αἰθομένοιο, Οὔριος ἐν βήσσης, ὅτε τ ̓ ὤρετο καιέμεν ὕλην Οὔτ ̓ ἄνεμος τόσσον γε ποτὶ δρυσὶν ὑψικόμοι σιν Ηπύει, ὥστε μάλιστα μέγα βρέμεται χαλεπαίνων.

269. Defruta] Vid. ad Geo. i. 295.— Psithia, v. Geo. ii. 93.

270. Grave olentia centaurea] Lucret. iv. 122.-Quæcunque suo de corpore odorem Exspirant acrem, panaces, absinthia tetra, Abrotonique graves, et tristia centaurea.

278. Mella, fl. agro Mantuano vici

-nus.

Catull. lxv. Flavus Mella

Tempus et Arcadii memoranda inventa magistri
Pandere, quoque modo cæsis jam sæpe juvencis
285 Insincerus apes tulerit cruor.
tulerit cruor. Altius omnem
Expediam prima repetens ab origine famam.
Nam qua Pellæi gens fortunata Canopi
Accolit effuso stagnantem flumine Nilum,
Et circum pictis vehitur sua rura phaselis ;
290 Quaque pharetratæ vicinia Persidis urget;
Et viridem Ægyptum nigra fecundat arena,
Et diversa ruens septem discurrit in ora
Usque coloratis amnis devexus ab Indis:
Omnis in hac certam regio jacit arte salutem.
295 Exiguus primum, atque ipsos contractus ad usus
Eligitur locus. Hunc angustique imbrice tecti,
Parietibusque premunt arctis, et quatuor addunt,
Quatuor a ventis, obliqua luce fenestras.

Tum vitulus, bima curvans jam cornua fronte,
300 Quæritur: huic geminæ nares, et spiritus oris
Multa reluctanti obsuitur, plagisque peremto
Tunsa per integram solvuntur viscera pellem.
Sic positum in clauso linquunt, et ramea costis
Subjiciunt fragmenta, thymum, casiasque recentes.
305 Hoc geritur, zephyris primum impellentibus undas,
Ante novis rubeant quam prata coloribus, ante
Garrula quam tignis nidum suspendat hirundo.

283. Arcadi-magistri Pindarus ait Aristæum de Cea ins. in Arcadiam migråsse, ibique vitam coluisse; nam apud Arcadas pro Jove colitur. Serv.—v. ad Geo. i. 14.

287-293. Totam inferiorem Ægyptum designare videtur: tum occidentalem Deltæ partem Alexandriam; (unde et Pellæum Canopum dixit;) tum orientalem, versus ostium Nili Pelusiacum, et fines Parthici seu Persici imperii; tum meridiem, ubi Nilus ab Æthiopibus (sive Indis, v. En. viii. 705.) descendens, εἶτ ̓ ἐπὶ κορυφὴν σχιζόμενος, in diversos alveos se diffundit. Cf. Strab. xvii. p. 788.

287. Canopus] Æschyl. Prometh. Ἔστιν πόλις Κάνωβος, ἐσχάτη χθονός, Νεῖλου πρὸς αὐτῷ στόματι καὶ προσχώματι.

288. Effuso-flumine Nilum] Æschyl. Πλατύῤῥους Νεῖλος.

Strabo : Εν δὲ ταῖς ἀναβάσεσι τοῦ Νείλου, καλύπτεται πᾶσα, καὶ πελαγίζει, πλὴν τῶν οἰκήσεων· αὗται δ ̓ ἐπὶ λόφων αὐτοφυῶν, ἢ χωμάτων ἵδρυνται, πόλεις τὲ ἀξιόλογοι καὶ κώμαι, νησίζουσαι κατὰ τὴν πόῤῥωθεν ὄψιν.

Phaselus sive βάρος Ægyptiaca describitur Herodot. β'. 96.

295. et seqq. Varro R. R. iii. 16. 4. Apes nascuntur partim ex apibus, partim ex bubulo corpore putrefacto. [unde eas Græci βουγόνας appellant.] itaque Archelaus in epigrammate ait eas esse-Boor φθιμένης πεπετημένα τέκνα. Cf. Geopon. xv. 2. p. 406.

301. Multa reluctanti] Homerus : Πολλ ̓ ἀικαζομένῳ

307. Hirundo] Vetus poëta apud Athensum lib. ix. ἦλθ ̓, ἦλθε, χελιδών, και λὰς ὥρας ἄγουσα, καὶ καλοὺς ἐνιαυτούς.

Nidum suspendat hirundo] Aristot. Hist. An. ix. γ. Ὅλως δὲ περὶ τοὺς βίους πολλὰ ἂν θεωρηθείη μιμήματα τῶν ἄλλων ζώων τῆς ἀνθρωπίνης ζωῆς· καὶ μᾶλλον ἐπὶ τῶν ἐλαττόνων ἢ μειζόνων ἴδοι τις ἂν τὴν τῆς διανοίας ἀκρίβειαν· οἷον πρῶτον ἐπὶ τῶν ὀρνίθων ἡ τῆς χελιδόνος σκηνοπηγία, τῇ γὰρ περὶ τὸν πηλὸν ἀχυρώσει τὴν αὐτὴν ἔχει τάξιν. συγκαταπλέκει γὰρ τοῖς κάρφεσι τη λόν· κἂν ἀπορῆται πηλοῦ, βρέχουσα αὐτὴν, καλινδεῖται τοῖς πετροῖς πρὸς τὴν κόνιν· ἔτι δὲ στιβάδα ποιεῖται, καθάπερ οἱ ἄνθρωποι, τὰ σκληρὰ πρῶτα ὑποτιθεῖσα, καὶ τῷ μεγέ θει σύμμετρον ποιουσα πρὸς αὐτήν.

Interea teneris tepefactus in ossibus humor
Estuat: et visenda modis animalia miris :
310 Trunca pedum primo: mox et stridentia pennis
Miscentur, tenuemque magis magis aëra carpunt:
Donec, ut æstivis effusus nubibus imber,

315

Erupere; aut ut, nervo pulsante, sagittæ,
Prima leves ineunt si quando prælia Parthi.

Quis Deus hanc, Musæ, quis nobis extudit artem ?
Unde nova ingressus hominum experientia cepit?
Pastor Aristæus, fugiens Peneïa Tempe,
Amissis (ut fama) apibus morboque fameque,
Tristis ad extremi sacrum caput adstitit amnis,
320 Multa querens, atque hac affatus voce parentem :
• Mater Cyrene, mater, quæ gurgitis hujus

• Ima tenes, quid me praclara stirpe Deorum,

• (Si modo, quem perhibes, pater est Thymbræus Apollo)
'Invisum fatis genuisti? aut quo tibi nostri

325 6 Pulsus amor? quid me caelum sperare jubebas?
En etiam hunc ipsum vitæ mortalis honorem,
Quem mihi vix frugum et pecudum custodia sollers
Omnia tentanti extuderat, fe matre, relinquo.

• Quin age, et ipsa manu felices erue silvas ;
330 • Fer stabulis inimicum ignem, atque interfice messes :
• Ure sata, et validam in vites molire bipennem :
'Tanta meæ si te ceperunt tædia laudis.'

At mater sonitum thalamo sub fluminis alti Sensit. Eam circum Milesia vellera Nymphæ 335 Carpebant, hyali saturo fucata colore:

Drymoque, Xanthoque, Ligeaque, Phyllodoceque,

317. Pastor Aristaus] Scilicet de eo Pindarus, Pyth. θ'.—θήσονται τέ νιν ἀθά νατον Ζῆνα καὶ ἁγνὸν ̓Απόλλων ἀνδράσι χάρμα φίλοις, ἄγχιστον ὀπάονα μήλων, ̓Αγρία καὶ Νόμιον τοῖς δ ̓ ̓Αρισταίον και

λεῖν.

319. Tristis ad] Ita Achilles, apud Hom. Il. α'. 348. Δακρύσας, ἑτάρων ἄφαρ ἕζετο νόσφι λιασθεὶς, Θῖν ἐφ ̓ ἁλὸς πολιῆς, ὁρέων ἐπὶ οἴνοπα πόντον. Πολλὰ δὲ μητρὶ φίλη ηρήσατο, χεῖρας ὀρεγνός· Μῆτερ, ἐπεί με ἔτικές γε μινυνθάδιόν περ' ἰόντα, Τιμὴν πέρ μοι ἔφελλεν Ολύμπιος ἐγγυαλίξαι Ζεὺς ὑψι βρεμέτης· νῦν δ ̓ οὐδέ με τυτθὸν ἔτισεν.

Caput de antro, unde fons Peneï fl. progreditur; ut mox vs. 368.

323. Thymbræus Apollo] Strabo: Πλησίον (τοῦ παλαίου Ιλίου) τὸ πεδίον ἡ Θύμβρα, καὶ ὁ δι' αὐτοῦ ῥέων ποταμὸς Θύμ βριος, ἐμβάλλων εἰς τὸν Σκάμανδρον, κατὰ τὸ Θυμβραίου ̓Απόλλωνος ἱερόν τοῦ δὲ νῦν Ἰλίου καὶ πεντήκοντα σταδίους διέχει.

πυρ.

330. Inimicum ignem] Homerus : δήϊον

333. At mater] Hom. 1. σ'. 35. de Achille: Σμερδαλέον δ ̓ ὤμωξεν· ἄκουσι δὲ πότνια μήτηρ, Ημένη ἐν βένθεσσιν ἁλὸς, παρὰ πατρὶ γέροντι, Κώκυσέν τ ̓ ἄρ ̓ ἔπειτα· θεαὶ δέ μιν ἀμφαγέροντο Πᾶσαι, ὅσαι κατὰ βένθος ἁλὸς Νηρηίδες ἦσαν "Ενθ' ἄρ' την Γλαύκη τε, Θάλειά τε, Κυμοδόκη τε, Νησαίη, Σπειώ τε, Θόη θ', Αλίη τε βοώπις, Κυμοθόη τε, καὶ ̓Ακταίη, καὶ Λιμνώρεια, Καὶ Μελίτη, καὶ Ἴαιρα, καὶ ̓Αμφιθόη, καὶ ̓Αγαύη, Δω τώ τε, Πρωτώ τε, Φέρουσά τε, Δυναμένη της Δεξαμένη τε, καὶ ̓Αμφινόμη, καὶ Καλλιά νειρα, Δωρίς, καὶ Πανόπη, καὶ ἀγακλειτὴ Γαλάτεια, Νημερτής τε, καὶ ̓Αψευδής, καὶ Καλλιάνασσα· "Ενθα δὲ ἦν Κλυμένη, Ιάνειρά τε, καὶ άνασσα, Μαῖρα, καὶ Ωρείθυια, ἐϋπλόκαμός τ' Αμάθεια. "Αλλαι δ', αἳ κατὰ βένθος ἁλὸς Νηρηίδες ἦσαν. Τῶν δὲ καὶ ἀργύ φεον πλήτο σπέος· αἱ δ ̓ ἅμα πᾶσαι Στήλες πεπλήγοντα Θέτις δ' ἐξῆρχε γόοιο.