70-81 Various extracts
97 Haela gwraig ira a gorau

a Myfi a wnai hyn Myfanwy hael.

Gwilim hên 98 Syr bwn nerth dragwa wrth drange y dyrnas Tr Alet 6 100 Vivit post funera virtus = Nid a Rinwedd ir bedd byth. 106 L'n ap Gr:-Dywed i wyr Gwynedd galon galed

Mae fi yw Gronwy gwirfab Édnyfed
pe buasswn i byw gyda'm llyw

nis lleddessid cyn gynted Hyn a draethwyd wrth wasanaethwyr Llywelyn ap Gr: ap Ll'n pan oeddynt yn ymolchi ym mbistyll y geiniog yn ymyl y prysc duon yn sir Faessyfed wedi dianc yn ol lladd eu meistr mewn lle a elwir Aber Edwy mewn pwyntmant a merch 6. Piau;'r bedd yn y caerau &c.

d 1066. Dywed wrth Arglwydd rwyddwas &c. Pererin ai canodd e

Folios 107-109 are missing. 110 Extracts from the Laws. 1146. Gwyrdd heli Teifi tewychei

Fy meddiant a gaffai 116 John David Rhese corrected by T. Williams. 1176. Losges gwiawn rhawn rhwyd adain greglas D. ap Edmunt g b. Ni oganaf Syr Dafydd Wañ o Von &c.

h 118 Heilin frych married Nest daughter of Gr: LLoyd ap IL’n &c. 1186. Trigfannau 'r pymtheg llwyth

(1) Edwin o'r llys yn LLan Eurgain
(15) Lowarch ap Bran=llys cymwd Menai.

b. Pum achos sydd i gadw achau ag arfau &c. 119 Sr Howel sirpamed y fwyall . . . . with that weapon in the battle of poictiers . cut off the French king's horse's head at one blow &c.

Iolo Goch

f

9

MS. 12. Y CYNFEIRDD CYMREIG. Paper; 8} x 6 inches; folios i-xvi, 1-126 ; strongly bound in leather.

“Y llyfr hwn a ddatyscrifennais i Evan Evans o law deg y Doctor Davies o Fallwyd,” i.e. from British MUSEUM ADDL. MS. 14869. q.v. The text of this transcript, i.e., Panton MS. 12, was reproduced in the Myvyrian, though its original was in the hands of the editors.

MS. 13. EULOGIUM BRITANNIÆ, TRIADS, POETRY ETC. Paper ; 8 x 6 inches; folios i-xxvi, 1-189; in the autograph of the Rev. Evan Evans; bound in leather.

i-iii, vi-xxvi 59–66, 158–188 are blank.
iv. Title page-Y CYNFEIRDD CYMREIG, Vol. II etc.
1-57. Incipit eulogium brevissimum Britannia insula

quod Ninnius congregavit Ego Ninnius Elvodugi discipulus aliqua excepta scribere curavi quæ hebetudo gentis Britannicæ dejecerat

ends : ab anno quo Saxones venerunt in Britanniam et Guorthigirno suscepti sunt usque ad Decium et Valentinianum anni sunt Sexaginta Novem.

nius was coppied out of Mr. Selden's book which he had from Çamden after it was examined by a Nennius which is in Oxford Library, but goeth ·

under the name of Gildas Minor; one may see hereby how they differ; for the Oxford book has it as it is in this marginal, and where there is a score in the book under a word, words, line or lines & nothing in the margin that is ommitted in the Oxford book.”

67-88 Notes upon Nennius copied from a “fragment in Mr Vaughan of Hengwrt's handwriting”: In the 14th year of Gildas's age he published his said epistle which denoteth the year 564 ...... ends : Now the case is clear if the words in ea periit have relation to Cadwalader as happly they may have considering Oswi lived 5 years after 665 wherein that mortality raged.

89* TRIOEDD YNYS PRYDAIN, or the British Triades, a copy out of a MS. at Hengwrt of the famous Mr. Robt. Vaughan's own hand, which he had compared & collected out of several M88 as followeth Lyfr John Balmer, llyfr Robert Vaughan, llyfr Maredudd Lwyd, y llyfr Cwtta (y 4 hyn ar femrwn).

Angwhaneg o'r 24 marchog llys Arthur 8.

Mr Vaughan had also compiled an alphabetical Index of the matter contained in the Triades, & another index of its contents in their regular orders. Y trioedd a ganlyn a gymmarwyd allan o lyfr Mr. Vaughan uchod yn llyfrgell Hengwrt gan Mr Lewis Morris : 1738

(1) Tri henw yr ynys honn: Y cyntaf cyn ei chyfanneddu y gelwit hi fClas Merdin . ends with No 11 of Trioedd y Meirch [No 11 is omitted in the Myvyrian text]. T'eir prif fuwch Ynys Prydain: Brech fuwch Faelgwn Gwynedd a thonllwyd buwch meibion Olifer Gosgorddfawr a Chornillo buwch Lawfrodedd farfawc[farchawc].

Felly terfyna trioedd y meirch herwydd Sion Balmer.

109. TRIOEDD Y CRInwAS: (1) Tri chyfyng byd. Crau nodwydd ddur, A charn sais ar gelffaint, a cheiniog mab y Crinwas. . ends : (12) Tri lle y bydd mawr anwyd dyn Bwlch Cwm Syfne, a phen Castell Dygam A rhwng y fainc ar tân yn nly mab y crinwas.

1106. Extracts from R. Vaughan's British Antiquities revived, (Oxford), 1662: Tair talaith a ddeleid i dala wrth goron Lundain &c.

6. Try Mychdeyrn dylyedog a ddylu gwladychu Cymru oll &e.

1116. Gwedy dwyn coron Lundain ai theyrnwialen i gan cenedl Cymry y gosodasant dadleu ar draeth Maelgwn yn Aber Dyfi &c.

112. Tri dyfal gyfangan oedd gynt yn ynys Prydein, nid amgen, (1) Bangor fawr yn js Coed ym Maelawr · (2) A Chaer Garadawc, (3) ag ynys Afallach &c.

113 Y XIII tlws o frenhindlyseu ynys Brydein

114. Araith Folo Goch: Nid amgen maccwy Serchawgddeddf, cystuddliw, deuruddlas o gywaeth Ruon Befr.

ends : Ac

yno

i daeth y gwas yn drist aflawen adref at ei feistr y maccwy Serchuwgddeddf, cystuddliw o gywaeth Ruon Befr. 1176. Henwau'r gwyr a ddiangodd or Gad Gamlan: Sandde &c.

b. Y tri Costawglwyth, ar V. brenhinllwyth 118 XV llwyth Gwynedd : y Môn (1) Hwfa ap Cynddelw &c. 119 Eiry mynydd blin yw 'r byd Mabclaf ap Lywarch a 1226 [Eiry mynydd gwyn tir pant

b

.

* This MS. is the source whence the Myvyrian editors extracted their Series I. of the Triads in Vol. ii, pp. 1-22.

† “Clas Meitin medd llyfr arall R. V.” This and other notes to this Series of Triads are mostly found in the margin, but occasionally above the matter to which they refer in the text.

с

e

.

1256 Mis fonawr myglyd dyffryn

Aneurin Wawdrydd a 1286 J Fadawg ap fer: ap Rithid ap fer: ap Vad: Escob Bangor

Duw byw a'n rhoes llyw llên bendefig Gronwy Gyrriog b 130 D. ap Bleddyn ap fthel Lwyd ap fthel Gam, escob

Lan Elwy-consecrated 1314 succeeded by J. Trevor 1352.

Da iawn fu Fordaf naf niferawg
Gwrda 'n lle Assaf iawn lluossawg

lolo Goch 1316 Awdl o fendith ar lys Hywel Cuffin, deon Lan Elwy.

Da yw bendith bardd a Duw bendyg
A'r cwrw hyfeidd mal crio bafog

Lolo Goch 132 * Ex Libro Landavensi : See Book of Lan Dâv (1893), p. 247. 137 Trioedd Y. P. o'r Lyfr Coch o Hergest [cols. 588-98). This transcript was the original of the Myvyrian text Vol. ii, pp. 1-22. 150 f Other Triads form the Red Book of Hergest-cols. 598-600. 153 Dyfrdwy fawr gannawr gynnyrch

Bydd bob brydn hawn yn llawn llif. Mad: ap Gron: Gethin 1546 Cywydd i rifo Cwest ar Forgan hael

Syr Dafydd hy edrydd hawl

A Duw ar ai gadawo Gr. Lwyd ap D. ap Einion Lygliv 1576 O gweli mewn gwindy hen gwondam Lledr ! Ar Lladin yn fychan h

Yn galw gwin a golwg wann Llyna fugail Llan Fengan Rich. D., Escob b. Er aryuneig lew law difeiriawg. M. 190, 11. 10-14. i

Ar bob rhai reidyei yn eurodawc. Meilyr Brydydd 189 Cynhwysiad, or table of contents in a later band.

f

MS. 14 - part i. “ The GODODIN an Heroic poem of the sixth Century transcribed from a Copy of Thomas Wiliams of Trefriw M.D., and the WORKS OF TALIESSIN from Dr Davies of Mallwyd's hand, and other particulars wrote by the Revd Mr. Evan Evans” (fol. 1). Paper; 81 x 64 inches = folios 1-1416, and 7+ 54 inches = folios 142–1536; bound with part ii. in leather, and labelled CYNFEIRDD CYMREIG.

Folios 16-46 are blank and folio 5 has a Title page with the quotations from Lucan and Leland and the statement that the vol. was bound in Dublin, 1759. 56 Hwn yw y GODODIN Gredyf gwr oed gwas / Gwhyr un dias

k Deheuec Gwenabwy Mab Gwen Aneurin Gwawdryi 26 Aryf agcynnu? | Agcyınan đuļ

1 Turyf nys cigleü

Anon 28 Gorchan Adebon : Ny phe! guyd aual o aua! $60=53

Dyüen ar Uarchan Adebon. 286 Gorchan Cynvelyn: Pei mi brytụn pei mi ganwn $60=53 306 Gorchan Maelderụ || Doleü deü ebyr am gaer $61=54 Tal: 0 * The above are copied from an autograph MS. of Ed. Lhuyd, Septr 1758. † See Myvyrian at pages indicated.

I “ This poem I transcribed from Llyfr Coch Nannau [Mostyn MS. 144), and collated it with my brother Lewis Morris MSS. Likewise with Llyfr mawr Bodaden Wm Morris Dec. 8, 1740."

$ The variant readings in the Myvyrian marked LI. P. P. differ often from the MS. text.

ll ac a rodeis breint yđau Cym meint ac odleu y Gododip oll: ae dri Guarchan ygcerd amrysson,

m

a

316 Y beđ yo y gorvynydh a lyuyaf ae luyossydb

Y mae bedh Hun ap Alun . Dyve. $77= 65 36 Allan o lyfr “Thomas Wiliam Physycwr, Cymro diledieith o Wynedd “ uwch Conwy a aued yn Ardde'r Meneich dan droet yr Yri yghymwt Llechwedd “ issaf, lle darfu ei fagu ae veithrin vwyaf . Duw ai gwnelo'n was yddaw ar holl « bobl. Amen."

с

e

m

72

n

37 Prif gyfarch gelfydd pan rylead

+32=33 Taliessin 6 396 Archaf weddi ir drindawt

†169=81 446 Edd ympeibli oedd ympwyllad +27=29

d 466 *Atwyn rin rypenyd i ryred 728=30 486

Deus Duw delwad / gwledig gwaed
(vel gwlad) neirthiad

88=72 516 Dysgogan awen dygobryssyn 7156=119

9 586

Bardd yman y mae ni chaint a ganho +34=35 h 63 Bum yn lliaws rhith / cyn bum disgyfrith 28 = 30 i 676 Kyvarchaf im rhen / ystyriaw awen +24 = 27

k 69 Daronwy : Duw differth nefwy /

100= 57

i 70 Yn enw gwledig nef goludawg

+63=55 Kennadeu am doddynt mor ynt anfonawg 064=56 73 Mydwyf merwerydd / molawd Duw Dofydd 137=37 74 Golychaf i gulwydd Arglwydd pob echen 766=57

P 76 Areith awdl eglur / awen tra messur +65=56

9 77 Rhen rym awyr titheu

+66 = 57 786 Dychymic pwy yw / cread cyn dilyw +22=26 806 Cychwedl am doddyw o Galchfynydd +38=33

t 826 Golychaf wledig pendefig pob wa

+22=26 83 Teitbi edmynt / gwr & gadwynt gwynt +39=38 84 ŞTeithi edmygant yn Nyffryn garant 85 Arcbaf ý wen i Dduw plwyf esgori

t67 = 58 876 Efrei eduyl ar foib Israel uchel enfryd +40=39

Y 88 Kynan cad gyffred / am arlloses ced . †168=80 89 O bob adfer y dorf froder / dychyfaerawd 41=40 906 Torrid anuynudawl / tuth iawl dan ysgawlf $43=42 b 92 Bu deu teg ar wlad gwledychyssid

+68= 59 93 Ar glawr elfydd / ei gystedlydd /ni ryaned f44= 42 d 936 Rhyfeddaf na chiawr / addef nef i lawr $45=43 94 A Dduw meiddad / Duw Dofyddad

+42=41

f 95 Golychaf wledig pendefig gwad ri

+15=43

V

w

2

a

с

*“q. an addwyn ubique legendum”-written in margin. + See Myvyrian at pages indicated in the two editions.

I“ Deest folium integrum in vetusto membranaceo” verba Davisij sunt, ex quo haec transcripta sunt per me Ev. Evans.

$ This is separated from the foregoing poem by the usual blank space, but there is no title.

c

e

S

9 Arwyre gwyr Cattraeth gan ddydd

fą 98 Urien yr echwydd (vel erelgwydal) /

t53=49 6 99 Yngorphowys / can rychedwys

155=50 100 Ar un blynedd / un yn darwedd

f5ą5 d. 101 Y bore dduw Sadwrn cad fawr a fui

13=48 102 Arddwyre Reged rysedd rhieu

57 =51f 1036 Yngwryd gogyfeirch yn nhrafferth gwaetwyf fią

9 105 Yn enw gwledig nef gorchorddion

58 = 52

h 1066 Leu uydd echassaf

159 > 52 i 1076 Ymchoeles elfydd / fal nos yn ddydd

k 108 Madawg mur menwyd

+69=59

1 Oy ffynhawn lydan dyleinw aches

168= 80 109 Un Duw uchaf, dewin doethaf 1096 Enaid Owain ap Urien

159 = 52 Echrys Ynys gwawd hu ynys gwys gwobretor 100 = 60

P 1106 Mydwyf Taliessin derydd

171=60

9 112 Dygogan awen dygobryssyo

171 =61 113 Neu fi liossa wg yu trydar

172=61 Il Kein gyfeddwch / y am deulwch

173=62 + 1146 Cywryssedd Gwynedd a Deheubarth . (in alio libro)

Rhyddyrchafwy Dduw ar blwyf Brython
Ieuanc didwynas dinas maon
Or pan amygir mel a meillon
Gadept eu hamrydar au hamrysson
Nid diwystl godi dig wrth alon
Ryddyrchafwy Duw ar blwyf Brython
Nid ydyw fel hyn mewn llyfr arall ond fal hyn i mae :-

Teyrn tud nerthad tad alltudion
Ban ddyfu Gadwallawn dros eigiawn Iwerddon
Trachefnwlyb neu m Art nevon
O ban amygir mel a meillion
Gadent eu hymrydar ai hymrysson
Nid diwei godi dig wrth alon
Ryddyrchafwy Duw ar blwyf Brython

773 = 62 II Trindawd tragywydd / a oreu elfydd

+46=43 1166 Kathl goreu gogant/ wyth nifer nodant

174= 62 119 Yn wir dymbi Romani kar

+31 =33 X : 121 Yn enw Duw trinawd cardawd cyfrys

176 = 63 3 Il Gwolychaf fy nhad / fy Nuw fy neirthad

+25= 28 lag Kein geneis canaf / byd un ddydd mwyaf 126 = 29

Darogan Cadwaladr : Marchawg mwih miserin

Ag arall ar ddamwein gwall grein cleddyfawd
Ac am lann

“Hyd yma i cefais i yr odl hon yn llyfr Dr Davies" Ev. Evans. 124 Mar: Cynddylan : Dyhedd deon diechir by

Ni ddigones neb o bechawd cyhawal i mi hun. 159 Anon,

u

с