Tum sic adfari, et,curas his demere dictis:
Quod tibi delato Ortygiam dicturus Apollo est,
Hic canit; et tua nos en ultro ad limina mittit. -
Nos te, Dardania incensa, tuaque arma secuti;
Nos tumidum sub te permensi classibus æquor:
Idem venturos tollemus in astra nepotes,
Imperiumque urbi dabimus. Tu mœnia magnis
Magna para, longumque fugæ ne linque laborem.
Mutandæ sedes. Non hæc tibi litora suasit
Delius, aut Cretæ jussit considere, Apollo.

155

160

153. Deesse hunc versum in multis exemplaribus, Serviana monent. Cum Goth. sec. - 154. Quæ t. d. Ortygiæ Sprot. Quid tibi Parrhas. in marg. dilato Hamb. sec. est abest a tribus Burin. 155. Hinc tert. Rottend. en ultra Hugen. en tua nos ultro Dorvill. nos ultroque Puget. lumina Hamb. sec. 156. incensaque tua Wall.. 157. permissi Sprot. a m. pr. permesi olim in multis, ut Serviana monent, addito: Hic versus variasse dicitur; quod ad istam scripturæ varietatem refero. 158. ad astra Mentel. pr. et Serv. Fuld. ad I, 22 cum binis Goth. 160. neu Hamb. pr. furorem Wall. a m. pr. 161. suadet Sprot. pro var. lect. 162. haud aliquot Pieriani, Ven. et ed. pr. variatione sollenni, quam et paullo

ria. Sic II, 482. in foribus lato dedit ore fenestram. Simili modo Túna de apertura, qua insertæ sunt fores. Aliter Apollon. III, 822.

,

155. tua ad limina. atqui servabantur jam in Ænea domo? Scilicet de ipso cubiculo limina accipienda. — 156-160. Nos-Iidem tollemus etc. tua arma, non proprie sed imperium, ductum; et sic Servius; melius, quam si turbam, quam ducebat, accipias; mox, sub te, h. e. te duce. tollemus in astra non ad Cæsaris apotheosin, ut jam Servius, mox alii, sed, quod docet adjectum : Imperiumque urbi dabimus, ad summum potentiæ fastigium refero; quod fere cum gloriæ ac famæ summo fastigio conjunctum esse solet, de quo proprie illa dicuntur. mænia refer ad Lavinium,

ab Enea conditum. 'Sup. II, 295 diserte jam dicta vidimus : Penates his mania quære, Magna pererrato statues quæ denique ponto. magna enim sunt, propter magnarum rerum seriem ex hujus urbis primordiis aptarum; si tamen, quia Urbi, quod modo antecedit, ad Romam potius spectare videtur, etiam monia magna de Roma acceperis, etsi hæc Æneas non condidit, potest tamen parare ea a poeta dici, quatenus ea omnia exsequitur, quæ condendam urbem eventu antecedere fatale erat. magnis h. e. nepotibus, ad tantam imperii opumque magnitudinem perventuris; (nisi ducas a neutro, magnis rebus, eventis) nec, propter molestias, detrecta navigationem ad ulteriora loca. Mox v. 162 Creta considere pro in Creta ➤ docte,

165

Est locus, Hesperiam Graii cognomine dicunt:
Terra antiqua, potens armis, atque ubere glebæ;
OEnotri coluere viri: nunc fama, minores
Italiam dixisse, ducis de nomine, gentem;
Hæ nobis propriæ sedes; hinc Dardanus ortus,
Jasiusque pater, genus a quo principe nostrum.
Surge age, et hæc lætus longævo dicta parenti
Haud dubitanda refer: Corythum, terrasque requirat 170
Ausonias. Dictæa negat tibi Juppiter arva.

ante vidimus. in Creta e Cledonio Heins. Porro Crete, Creta, certe, librariorum aberrationes. consistere Goth. pr. Hamburg. pr. et ed. pr. perpetuo lapsu. considere jussit duo Heins. et aliquot Pier. 163–166. lidem vss. sup. I, 530-533.

165. OEnotri Medic. et alii, male. v. sup. I, 532. tenuere Wall. et Vratisl. perpetua mutatione. 166. duxisse fragm. Vatic. aliquot Pier. et Montalb. gentes duo ap. Burm. 167. Hæc Menag. pr. et Franc. vobis Franc. hac vobis Witt. hæ propriæ nobis Wall. hic D. tert. Mentel. a pr. m. — - 168. vestrum ed. Ven. Cum Dardanus pater potius commemorandus h. 1. videatur, quam Jasius pater, cogitare possis leg. Dardanus Jasiusque patres. Sed potest poeta idem voluisse et altero loco neglexisse: Dardanus pater Jasiusque pater. Omnino si semel manifestum fit aliquo in loco, poetam noluisse accurate loqui, in singulis hærendum non est. 169. hæc abest a Witt. 170. dubitata Zulich. Cory thum scriptionem e libris et ratione grammatica restituit Heins. Est enim Kópudos. Vulgo Coritum, et librariorum ludibria : Choritum, Chory thum, Corintum. v. Burm. h. 1. et ad Rutil. Itin. 1, 600. requirat Heins. cum melioribus, etiam fragm. Vatic. v. Bened. Vulgo alii require. Nonnulli requiras.

163-166. lidem versus intexti erant supra lib. I, 530-533, ubi vide.

167-171. Hæ nobis propriæ sedes. Supra ad Apollinem v. 85 Da propriam, Thymbræe, domum. De Dardani origine ex Italia v. Excurs. VI ad h. 1. Jasius pater, si de Dardani patre accipias, habet tum a quo expeditam interpretationem. Sed e Servio, qui e vestustioribus fabulas servavit, adparet, sequu- · tos esse Italos hac in re Græcos mythos, qui Jasium Dardani fratrem tradidere, cum quo is in Samothraciam abiit, ut adeo pater posteritatis respectu dictus sit.

Nam, si multum ætate provectum ita designari cum Holdswortho statuas, vix probe feceris. Igitur cum a quo necessario ad Dardanum referendum sit, sic locum expono, ut dictum sit pro: a quibus, seu: Dardanus, cum Jasio, a quo Dardano etc. princeps h. 1. auctor stirpis vel generis. Corythum de ipso rege ac conditore Cortona accipit Cluver. Ital. ant. p. 592. Scilicet dictus conditor pro ipsa urbe, et h. 1. pro tota Italia, saltem Etruria ac finitimo Latio : ut ap. Rutilium Corythi populos: Tyrrheniæ malim exponere, et inf. IX, 10 extremas Corythi penetravis

Harpyiæque colunt aliæ, Phineïa postquam
Clausa domus, mensasque metu liquere priores.
Tristius haud illis monstrum, nec sævior ulla
Pestis, et ira deum Stygiis sese extulit undis.
Virginei volucrum voltus, fœdissima ventris
Proluvies, uncæque manus, et pallida semper
Ora fame.

Huc ubi delati portus intravimus, ecce
Læta boum passim campis armenta videmus,
Caprigenumque pecus, nullo custode, per herbas.
Inruimus ferro, et divos ipsumque vocamus
In partem prædamque Jovem : tum litore curvo
Exstruimusque toros, dapibusque epulamur opimis.

215

220

bat; eum spectasse scilicet arbitror partim hoc, ut oratio gravitatem haberet, etiam duriore junctura, partim ut exquisitiorem rationem inferret exemplo Græcæ orationis. 212. via. Pheneïa duo Burm. Phyneïa fragm. Vatic. — 214. Tristior haud illis monstris Witt. aut Medic. et ed. Junt. illo Schol. Juven. IX, 38. haud sævior Ven. 215. a stygis tert. Rottend. 216. vultus volucrum pr. Hamb. -220. Lecta Goth. tert. passis idem. in campis Goth. sec. 221. caprigenumque genus alter Hamb. et sic Cod. Thuan. Macrobii VI Sat. 5. per herbas ex optimis et plurimis revocavit Heins. adde Pierium. Vulgo per herbam. 222. et abest a binis Burm. 223. Restituit ordinem verborum ex libris Heins. post Pier. Vulgo In prædam partemque. Mox tunc vulgo alii. — 224. que abest ab

qui locus conferendus, de armentis in insula Solis: læta armenta, pinguia jam Serv. exposuit; puto, adspectu læta, nana; ut seges et alia: caprigenumque pecus ex Pacuvio et Attio ductum, (v. Ursin. ad h. 1.,) pro capris : nullo custode, scil. erant armenta consecrata alicui numini, ανειμένα, ἀφιερωμένα, h. 1. Harpyiis: ut apud Homerum Soli. Unde Harpyiarum ira inf. 247. 223. In partem vocamus honestius quam, participem facimus. In prædam vocamus, parte carnium tostarum religiose diis apposita : (cf. Cerda. ) ut in epulis mos erat carnium tanquam arapxas diis consecrare: toros,

At subitæ horrifico lapsu de montibus adsunt
Harpyiæ, et magnis quatiunt clangoribus alas,
Diripiuntque dapes, contactuque omnia fœdant
Immundo; tum vox tetrum dira inter odorem.
Rursum in secessu longo sub rupe cavata,
Arboribus clausi circum atque horrentibus umbris,
Instruimus mensas, arisque reponimus ignem.
Rursum ex diverso cœli cæcisque latebris
Turba sonans prædam pedibus circumvolat uncis ;
Polluit ore dapes. Sociis tunc, arma capessant,
Edico, et dira bellum cum gente gerendum.
Haud secus ac jussi faciunt, tectosque per herbam
Disponunt ensis, et scuta latentia condunt.
Ergo, ubi delapse sonitum per curva dedere
Litora, dat signum specula Misenus ab alta
Ære cavo. Invadunt socii, et nova prælia tentant,

225

230

235

240

229. rur

ed. Junt. post dapibus. — 225. Et Voss. Ac Witt. subito vulgo ante Heins., qui meliores sequutus est. horrifero Sprot. de montibus altis Goth. sec. · 226. plangoribus aliquot Pier. allas et in marg. halas Parrhas. aures (f. auras) Gud. et Puget. Servius hæc habet ad h. v. « Sed sane hic versus, qui circumductus est (cf. sup. ad v. 204), talis auditur: resonant magnis stridoribus alæ. sus in aliquot Pier. rursus secessu un. Leid. - 230. Idem fere versus sup. I, 311, ubi v. de epitheto, horrentibus umbris. clausam Medic. Gud. et Mentel. pr., sed priores illi duo expuncta m. clausa sex ap. Heins. et Burm. et Goth. tert., quod sane ferri possit. clausum Franc. clausas conj. Heins. et sic Vratisl. omnia perpe231. ignes duo. mensis arisque r. ignes sec. Hamb. imponimus Montalb. et sec. Menag. 232. cœlo Zulich. a m. pr. tenebris Leid. 233. dapibus Goth. tert. a m. pr. T. s. pedibus subito c. aliquot apud Pier. Jungenda turba pedibus uncis, sonans, c. 234. soci tres Burm. cum Goth. tert. capessunt sec. Hamb. capescant Franc.. - 236. et j. Witt. faciant tert. Rottend. rectosque Montalb. per herbas Parrhas. cum aliquot Pierii. cf. ad v. 221. per orbem pr. Rottend. pro var. lect. 238. dilapsa Heins. cum melioribus libris maluerat. Sed recte ab eo discessit Burm.; nam ex alto delabuntur in mensas Trojanorum, non in diversas partes. dederunt sec. Hamb. - 240. cœptant un. Leid.

ram. --

-

ornat rem tenuem, cespitem. 225, lapsu, volatu, ut sæpe, adsunt, advolant. Mox vox dira, stridor.

229. in loco longe remoto 231. aris simpl. focis; sed alterum Voc. gravius. argutatur Serv. cum

al. 234. Polluit plus quam contingit devorando.

238-241. Sonitum clangorem alarum ex 228. Misenus tubicen classis inf. VI, 164. 165. et Excurs. VII ad e. 1. tentant nova prælia, fœdare, græce, ut fœdent,

Noctem hiememque ferens; et inhorruit unda tenebris. 195
Continuo venti volvunt mare, magnaque surgunt
Æquora; dispersi jactamur gurgite vasto.
Involvere diem nimbi, et nox humida cœlum

Abstulit; ingeminant abruptis nubibus ignes.
Excutimur cursu, et cæcis erramus in undis.
Ipse diem noctemque negat discernere cœlo;
Nec meminisse viæ media Palinurus in unda.
Tris adeo incertos cæca caligine soles

gruit, ἐνέπεσεν.

200

196. volvont Gud. volvent pr. Moret., vel agitant sec. Hamb. - 197. jactatur Mentel. tert. a m. pr. turbine Exc. Burm. et alter Hamb. 198. cœlo pr. Mentel. a m. pr. et alter Hamb. nimirum diem abstulit. 199. abrupti n. ignes Moret. sec. et sic Giphan. legit secundum Lucret. II, 40 et Lambin., sed et alterum hoc, quod omnes libri cum fragm. Vatic. tuentur, bene dici solet, etiam poetæ, nubes, cœlum, ruptum, abruptum, scissum fulmine. v. Drakenb. ad Sil. Ital. III, 196. imbribus Goth. sec. -200. cæcisque sec. Hamb. et cesis Wall. 201. decernere pr. Hamb. discrimine Sprot. 202. viam Medic. mediis P. in undis ed. Ven. – 203. Tris codd. et grammatici apud Heins. treis Schol. Horat. Vulgo tres. cæca in caligine Ven. et Parrhas. cæca incertos c. aliquot Pier, cæca

teneas, fieri id non posse, nisi in notionibus seu orationis partibus eminentibus inter cetera. inhorruit unda tenebris. Mare horret, exasperatur, fluctibus motis : quatenus ii nigri sunt, dicti sunt tenebræ. Tempestatem autem ortam puto cum flexu circa Peloponnesi promontoria; exemplo Homeri in Ulysse Odyss. 1, 80; nam ibi mare undosum, æstus et procella, ex Ægæo Ionium mare petentibus etiamnunc sollicitudinem faciunt. cæruleus, niger, supra caput adstitit imber, ex Hom. Od. μ, 405 sq. item έ, 301 sqq. explicandum, unde totus locus hic et inf. V, 8 sqq. expressus, A TÓтe nuavány veφίλην ἔστησε Κρονίων Νηὸς ὑπὲρ κεφα λns. Etiam alias xar' dupns, a vertice, ἐνέπεσεν ἄλλα, vel τὸ κῦμα. v. sup. ad I, 114. Profecit quoque ex Homero Apollon. IV, 1694. Mox ma

---

gna æquora, grande voc. h. e. magni fluctus. et gurges de mari sup. I, 118.

198-202. Involvere diem nimbi. Procellæ adspectum coeli, lucemque ac solem, eripiunt. nox humida, tenebræ ex pluvia. cf. sup. I, 88. 89. Fulmina ingeminant se abruptis nubibus. Fulmine nubes, cœlum, rumpi, abrumpi, scindi, findi, dicitur. Alias ipsum fulmen rumpit sc. se, erumpit. Hæc semel tenenda in poetis. v. Lect. Var. et cf. sup. Georg. III, 259. cæcis in undis, ignoto in mari, incerto. Nam cæca dicuntur ea quoque, quæ cerni nequeunt. meminisse, pro noscere, tenere cursum navis.

203. incertos soles, dies, propter iter incertum. Servius: obscuros, ut Æn. VI, 270 incerta luna : quod melius, adjuncto; cæca cali