Ilium in Italiam portans, victosque Penates.
Incute vim ventis, submersasque obrue puppes;
Aut age diversos, et disjice corpora ponto.
Sunt mihi bis septem præstanti corpore nymphæ,
Quarum, quæ forma pulcherrima, Deiopeiam
Connubio jungam stabili, propriamque dicabo;
Omnes ut tecum meritis pro talibus annos
Exigat, et pulchra faciat te prole parentem. »
Eolus hæc contra : « Tuus, o regina, quid optes,
Explorare labor: mihi jussa capessere fas est.
Tu mihi quodcumque hoc regni, tu sceptra Jovemque
Concilias; tu das epulis accumbere divum,
Nimborumque facis tempestatumque potentem. »
Hæc ubi dicta, cavum conversa cuspide montem
Impulit in latus; ac venti, velut agmine facto,
Qua data porta, ruunt, et terras turbine perslant.
Incubuere mari, totumque a sedibus imis

Tyrrhenum æquor. Duo maria Italiam alluunt; alterum vocatur Tyrrhenum, sive Etruscum, vel Inferum, ad meridiem, in quo Trojani venientes e Sicilia navigabant; alterum vocatur Adriaticum, sive Superum, ad septentrionem.

72. Ilium in Italiam portans, etc. Versus delectu verborum pulcherrimus.

75

80

85

81. Explorare quid optes, seu quid optandum habeas, tuus labor est, non meus. - Mihi fas est. Jussa tua, quæcumque sint, exsequi, hæc mihi per fata conditio est.

82, 83. Tu mihi concilias, « c'est vous qui me procurez par votre crédit. » Quodcumque hoc regni. Hanc, qualemcumque habeo, potestatem; sceptrum meum, Jovis favorem. Das epulis divum accumbere. Nota divinitatis est.

84. Nimborum potentem. Habentem in nimbos potentiam.

85. Cavum. Ornans, neque tamen otiosum cpitheton, quum in interiore monte ventorum turba includatur. - Conversa cuspide. Hastæ, quam sceptri loco gerebat, cuspidem in montem vertens. Impulit in latus, seu impulit, percussit montis latus.

87. Turbine, a en tourbillon. D 88. Incubuere, ab incumbere, non ab incubare, quod verbum habebis infra, v. 93.

Una Eurusque Notusque ruunt, creberque procellis
Africus, et vastos volvunt ad littora fluctus.
Insequitur clamorque virum stridorque rudentum:
Eripiunt subito nubes cælumque diemque
Teucrorum ex oculis; ponto nox incubat atra.
Intonuere poli, et crebris micat ignibus æther;
Præsentemque viris intentant omnia mortem.
Extemplo Æneæ solvuntur frigore membra;
Ingemit, et, duplices tendens ad sidera palmas,
Talia voce refert: « O terque quaterque beati,
Queis ante ora patrum, Trojæ sub moenibus altis,
Contigit oppetere ! o Danaum fortissime gentis
Tydide, mene Iliacis occumbere campis

Non potuisse, tuaque animam hanc effundere dextra!
Sævus ubi acidæ telo jacet Hector, ubi ingens
Sarpedon; ubi tot Simois correpta sub undis
Scuta virum, galeasque et fortia corpora volvit. »
Talia jactanti stridens aquilone procella
Velum adversa ferit, fluctusque ad sidera tollit.
Franguntur remi; tum prora avertit, et undis
Dat latus; insequitur cumulo præruptus aquæ mons.

89. Una Eurusque, etc. Quatuor sunt venti cardinales, a quatuor mundi cardinibus spirantes. Eurus ab ortu, Notus a meridie, Africus ab occasu, Aquilo a septentrione. Nunc omittit Aquilonem, quia fugat et dispergit nubes, atque ita serc nitatem reducit. Totum ruunt mare. Ruunt, activo sensu.

91. Rudentum. Funium nauticarum.

93. Ponto incubat. Poetice magis, quam late super pontum extenditur.

94. Poli. Extremæ partes axis quam circa volvi mundus censetur; ipsum quoque cœlum, per synocdochen.

96. Solvuntur frigore. Dissolvuntur, quasi dixeris: « sont para

90

95

100

105

Hi summo in fluctu pendent, his unda dehiscens
Terram inter fluctus aperit; furit æstus arenis.
Tres Notus abreptas in saxa latentia torquet :
Saxa vocant Itali, mediis quæ in fluctibus, Aras,
Dorsum immane mari summo. Tres Eurus ab alto
In brevia et syrtes urget, miserabile visu;
Illiditque vadis, atque aggere cingit arenæ.
Unam, quæ Lycios fidumque vehebat Orontem,
Ipsius ante oculos ingens a vertice pontus

110

115

In puppim ferit: excutitur, pronusque magister
Volvitur in caput; ast illam ter fluctus ibidem

120

Torquet agens circum, et rapidus vorat æquore vortex. Apparent rari nantes in gurgite vasto,

Arma virum, tabulæque, et Troia gaza per undas.

Insequitur mons aquæ præruptus | designat: « les Syrtes, deux golfes cumulo, in cumulum.

Ad

verte quam gravi mole iste versus desinens cadat, ut res ipsa postulat.

fluctu quasi ebullientibus.

de l'Afrique, près de Carthage. > Hic sensu vulgari : « bancs de sables périlleux. »

117. Eycii, Asiæ minoris populus,

111. Furit æstus arenis cum Trojæ in auxilium venerant : deinde mortuo Pandaro, Æneam secuti sunt. Orontem. Lyciæ classis ductorem.

113. Quod sequitur ita jungendum est superiori sententiæ: Notus, a meridie spirans, affligit tres naves abreptas ad saxa latentia : ad saxa, inquam, illa quæ, posita in medio mari, ab Italis Aræ appellantur; quæ sunt quasi dorsum grande in superficie maris. Aras intelligit Ægimuros, quæ insulæ parvæ sunt juxta littus Carthaginiense, vel Ægates insulas, Siciliæ vicinas,

114. Dorsum immane. Quomodo Vox latentia cum voce dorsum potest convenire? Dorsum tranquillo mari faciebant ex æquore eminentia, fluctibus vero tumultuosis latebant.

Ingens

118. A vertice. Ex alto. pontus. Ingens aquæ cumulus. 120. Volvitur in caput. Res eximie pingitur et levium syllabarum serie, et cæsura statim abrumpente versum. Vulgari sermone: cadit prono capite.

121. Torquet, agens circum. Duplex locutio, qua res eadem ornatius explicatur.

122. Apparent rari. Versus gravi pondere, quo tam pauci e tam multis in tanto maris spatio repræsentantur.

115. Brevia, ẞpxxix, « bancs de sable. Eadem sequenti versu dicit vada. Syrtes proprio nomine | pellectile.

Jam validam Ilionei navem, jam fortis Achatæ,
Et qua vectus Abas, et qua grandævus Alethes,
Vicit hiems; laxis laterum compagibus omnes
Accipiunt inimicum imbrem, rimisque fatiscunt.
Interea magno misceri murmure pontum,
Emissamque hiemem sensit Neptunus, et imis
Stagna refusa vadis: graviter commotus, et alto
Prospiciens, summa placidum caput extulit unda.
Disjectam Æneæ toto videt æquore classem,
Fluctibus oppressos Troas cælique ruina.
Nec latuere doli fratrem Junonis et iræ.

125

130

Eurum ad se Zephyrumque vocat, dehinc talia fatur: 135 «Tantane vos generis tenuit fiducia vestri?

Jam cælum terramque, meo sine numine, venti,
Miscere, et tantas audetis tollere moles?

Quos ego... Sed motos præstat componere fluctus.

bis.

124. Ilionei, vox quatuor sylla- nisi deus, tam placidum vultum

ostenderet, etsi graviter commotus.

133. Cæli ruina. Magna vi expressum. Vento et procella cœlo ruente, adeo ut ipsum cœlum ruere videretur.

134. Fratrem. Neptunum. · Doli Junonis, quæ fluctus, inscio fratre, dolose concitarat, ira succensa in Trojanos.

135. Eurum Zephyrumque. Horum prior ab oriente spirat, alter ab occidente. Dehinc, una tantum syllaba, per syneresim.

136. Generis vestri. Virium quæ vestræ genti insitæ sunt. Dicebantur venti filii esse Astræi, unius e Titanibus, atque Aurora.

137. Numine, voluntate, licen tia, a verbo nuere, id est, nuta capitis assentire.

138. Moles fluctuum.

139. Quos ego. Notissima reticentia, sive notлσ, ad terrorem incutiendum. Quos ego ulci

131. Summa placidum caput. Adverte verborum et numerosæ orationis dignitatem. Nullus profecto, sci debeam. « Je devrais vous... D

Post mihi non simili pœna commissa luetis.
Maturate fugam, regique hæc dicite vestro :
Non illi imperium pelagi sævumque tridentem,
Sed mihi sorte datum. Tenet ille immania saxa,
Vestras, Eure, domos : illa se jactet in aula
Eolus, et clauso ventorum carcere regnet. »
Sic ait, et dicto citius tumida æquora placat,
Collectasque fugat nubes, solemque reducit.
Cymothoe, simul et Triton adnixus, acuto
Detrudunt naves scopulo; levat ipse tridenti,
Et vastas aperit syrtes, et temperat æquor,
Atque rotis summas levibus perlabitur undas.
Ac, veluti magno in populo quum sæpe coorta est
Seditio, sævitque animis ignobile vulgus,
Jamque faces et saxa volant; furor arma ministrat:

140

145

150

140. Post. Dictum brevissime, I gens increpavit ventum et tempepro si postea tale facinus commi-statem aquæ; et cessavit, et facta seritis. Non simili, sed gra- est tranquillitas. (Luc. vIII, 24.) viore pœna.

147. Collectas. Quæ fuerant per ventos collectæ.

148. Cymothoe, Nympha marina. Triton, deus marinus, Neptuni filius et tibicen.