Digna, sed argutos inter strepere anser olores.

MERIS

Id quidem ago, et tacitus, Lycida, mecum ipse voluto,
Si valeam meminisse: neque est ignobile carmen.

« Huc ades, o Galatea! quis est nam ludus in undis?
Hic ver purpureum, varios hic flumina circum
Fundit humus flores: hic candida populus antro
Imminet, et lentæ texunt umbracula vites.
Huc ades: insani feriant sine littora fluctus. »

LYCIDAS

Quid, quæ te pura solum sub nocte canentem
Audieram? numeros memini, si verba tenerem!

MERIS

« Daphni, quid antiquos signorum suspicis ortus? Ecce Dionæi processit Cæsaris astrum :

Astrum, quo segetes gauderent frugibus, et quo
Duceret apricis in collibus uva colorem.

40

45

Insere, Daphni, piros; carpent tua poma nepotes. »
Omnia fert ætas, animum quoque : sæpe ego longos

50

Julii Cæsaris apotheosi. - Antiquos signorum ortus est hypallage, pro : signorum antiquorum ortus, « le lever des antiques étoiles. >>

47. Dionai Cæsaris. Cæsar dicebatur oriundus a Venere per Iulum et Enean; Venus autem Jovis et Diones Nymphæ filia. Alludit poeta ad cometam qui, Cæsare inter deos relato, apparuit.

49. Duceret, traheret, indueret

41. Candida populus, « le peuplier colorem. blanc, » ἡ λεύκη.

43. Feriant sine; sine, permitte ut fluctus feriant littora.

44. Quid, quæ, etc. Quinam vero sunt isti versus quos te canentem audiveram? « Et ces vers que je t'avais entendu chanter? »

46. Daphni, quid, etc. Quartum Virgiliani carminis fragmentum, de

50. Insere, Daphni, piros, etc.: hic enim cometa securos et fortunatos præsagit dies.

51. Omnia fert atas. Seniori quidem Mori, dum versus Menalcæ recitat, subito deficit memoria: tum ait: Omnia fert ætas, nempe senectus omnia nobis eripit, etiam animi vires mentisque aciem.

Cantando puerum memini me condere soles.
Nunc oblita mihi tot carmina : vox quoque Morin
Jam fugit ipsa : lupi Morin videre priores.
Sed tamen ista satis referet tibi sæpe Menalcas.

LYCIDAS

Causando nostros in longum ducis amores;
Et nunc omne tibi stratum silet æquor, et omnes,
Adspice, ventosi ceciderunt murmuris auræ.
Hinc adeo media est nobis via: namque sepulcrum
Incipit apparere Bianoris: hìc ubi densas
Agricolæ stringunt frondes, hic, Mori, canamus.
Hic hædos depone; tamen veniemus in urbem :
Aut si nox pluviam ne colligat ante, veremur,
Cantantes licet usque (minus via lædet) eamus;
Cantantes ut eamus, ego hoc te fasce levabo.

MERIS

Desine plura, puer, et quod nunc instat agamus :
Carmina tum melius, quum venerit ipse, canemus.

52. Condere soles, dies peragere à ton aise. » seu peregisse.

54. Lupi Morin videre priores, ideoque vox mihi præcluditur. Inepte credebant multi pagani hominem quem lupus prior vidisset (id est, quem lupus vidisset antequam ab ipso visus fuisset), vocem ad præsens amittere.

55. Sed tamen, thǹv allά, « au reste, quant aux couplets que tu demandes. »

55

60

65

59. Hinc adeo, etc. Hoc plane loco media est via. Adeo, gallice : « précisément. D

60. Bianoris. Bianor, Ocnus cognomine, Mantuam urbem condidit. Hujus sepulcrum in via positum erat, de more veterum, qui sepulcrorum elogia plerumque ad viatorem dirigebant: Sta, viator: abi, viator.

63. Si nox, etc. Si veremur ne, ingruente nocte, nubes in pluviam resolvantur.

64. Usque, sans interruption. > Minus via lædet, minori cum tædio iter faciemus.

65. Hoc fasce, hoc onere, his hædis quos humeris gestas.

ECLOGA X

GALLUS

ARG. Cornelius Gallus, natus Forojulii, « à Fréjus, » eximius poets fuit, primusque, inter Romanos, Ægypti præfectus. Is quidem a Cythereide, Volumni liberta, quæ a Virgilio Lycoris vocatur, spretus (quippe quæ Antonium in Egyptum secuta est), ægerrime talit hanc repulsam. Eum itaque Virgilius hac in Ecloga solatur. Primum Naiadas reprehendit, quod tanto suo morori leniendo solæ non adfuerint; nam arbores atque saxa, tum greges cum pastoribus, denique ipsi dii misericordia moti fuerant. Gallus, postquam erupit in querelas, se absentis Cythereidis desiderio victum fatetur.

Multa hic noster ex Idyllio Theocriti primo desumpsit.

Extremum hunc, Arethusa, mihi concede laborem.
Pauca meo Gallo, sed, quæ legat ipsa Lycoris,
Carmina sunt dicenda : negat quis carmina Gallo?
Sic tibi, quum fluctus subterlabere Sicanos,
Doris amara suam non intermisceat undam.
Incipe sollicitos Galli dicamus amores,
Dum tenera attondent simæ virgulta capellæ.
Non canimus surdis; respondent omnia silvæ.
Quæ nemora, aut qui vos saltus habuere, puellæ

5

1. Arethusa. Quum Siculus Theo- | Arethusa vocatur, quam critus fuerit carminis bucolici princeps, ideo Virgilius, tale carmen edens, Arethusam invocat qui Siciliæ fons est, prope Syracusas. Extremum laborem, extremam hanc Eclogam.

talibus verbis poeta compellare censetur: Concede mihi supremam hanc Eclogam scribere: hanc autem veniam sic imploro, quemadmodum ipse opto ut Doris amara pergat aquam suam cum tuis non miscere, dum

2. Quæ legat ipsa Lycoris, etsi subter mare Siculum flues. — Doris, parum studiosa meî. Oceani filia, Nerei conjux et Naiadum mater, pro ipso mari sumitur.

4. Sic tibi, etc. Alpheus fluvius Elidem alluens in terram se abdit, et subterraneis meatibus usque ad Siciliam labitur, ita ut mari non misceatur, sed, in Ortygia insula, prope Syracusas, emergat. Ejus fons

Naides, indigno quum Gallus amore periret?

Nam neque Parnassi vobis juga, nam neque Pindi
Ulla moram fecere, neque Aonie Aganippe.

10

Illum etiam lauri, illum etiam flevere myricæ;
Pinifer illum etiam sola sub rupe jacentem
Mænalus, et gelidi fleverunt saxa Lycæi.
Stant et oves circum; nostrî nec pœnitet illas;
Nec te pœniteat pecoris, divine poeta;

15

Et formosus oves ad flumina pavit Adonis.

Venit et upilio; tardi venere bubulci;
Uvidus hiberna venit de glande Menalcas.

20

Omnes, «< Unde amor iste, rogant, tibi? » Venit Apollo: « Galle, quid insanis? inquit: tua cura Lycoris

Perque nives alium perque horrida castra secuta est. »>
Venit et agresti capitis Silvanus honore,
Florentes ferulas et grandia lilia quassans.
Pan, deus Arcadiæ, venit, quem vidimus ipsi

10. Naides. Hic Musas intellige, ut mox e versibus 11 et 12 licet colligere. Objurgantur scilicet quod tardæ fuerint ad solandas Galli curas. - Indigno. Cui male respondebatur.

11. Parnassus et Pindus, montes quorum prior in Phocide, alter Epirum inter et Thessaliam situs est.

12. Moram facere alicui, « retenir quelqu'un. D Aganippe ('Ayavin), fons Permissi fluvii. Aonie ('Aovin) est adjectivum græcæ formæ, in nominativo casu, « d'Aonie. Porro Aonia Boeotia pars est, ubi Musæ degebant. Ultima syllaba vocis Aonie non patitur elisionem. (Prolégoménes, III.) 13. Lauri sublimia designant carmina; myricæ adumbrant pastoralia. 14. Sola, solitaria.

25

vicissim luctum earum ne contemnas. Divine poeta, Galle.

18. Adonis, filius Cinyræ, Cypri insulæ regis.

20. Uvidus, madefactus rore matutino. - Venit hiberna de glande, de collectione glandium, quibus hieme porci vescebantur. — Menalcas, bubulcus, seu porcorum custos. 21. Omnes, etc. Is ordo est: Omnes rogant: Unde iste amor nascitur

tibi ?

22. Per nives Alpium montis. Alium, Marcum Antonium, ama · torem Lycoridis, rivalemque tuum. 24. Silvanus, silvarum deus. Agresti capitis honore. Subaudi cum; scilicet frondibus agrestibus coronatus. Silvanus enim coronam pineam gerebat.

25. Ferulæ, a férules, » plantæ

15. Manalus et Lycæus, montes arundinibus haud absimiles. Arcadiæ, Pani consecrati. Quassans, agitans.

16. Nostri nec pœnitet illas, non dedignantur illæ lugere nobiscum. 17. Nec te pæniteat, etc. Et tu

26. Pan, Mercurii filius, pastorum deus, in Arcadia præsertim honoratus.

Sanguineis ebuli baccis minioque rubentem :

«

Ecquis erit modus? inquit: amor non talia curat.
Nec lacrymis crudelis amor, nec gramina rivis,

Nec cytiso saturantur apes, nec fronde capellæ. »
Tristis at ille: « Tamen cantabitis, Arcades, inquit,
Montibus hæc vestris : soli cantare periti

Arcades. O mihi tum quam molliter ossa quiescant,
Vestra meos olim si fistula dicat amores!
Atque utinam ex vobis unus, vestrique fuissem
Aut custos gregis, aut maturæ vinitor uvæ!
Certe, sive mihi Phyllis, sive esset Amyntas,
Seu quicumque furor (quid tum, si fuscus Amyntas?
Et nigræ violæ sunt et vaccinia nigra),
Mecum inter salices lenta sub vite jaceret :
Serta mihi Phyllis legeret, cantaret Amyntas.
Hic gelidi fontes, hic mollia prata, Lycori;
Hic nemus; hìc ipso tecum consumerer ævo.
Nunc insanus amor duri te Martis in armis
Tela inter media atque adversos detinet hostes.
Tu procul a patria (nec sit mihi credere tantum!)
Alpinas, ah dura! nives et frigora Rheni

Minium,

< vermillon. » Facies agrestium deorum plerumque minio tingebatur.

Is versus me

27. Ebulum, « hièble, » planta ru- | rappelle le myrte. » — bras proferens baccas. lius cæditur post vocem violæ, quam si illum in æquales duas partes diviseris. (Prolégomènes, VI.) Hunc porro sic mente suppleas: Et nigræ violæ sunt, sunt et vaccinia nigra. 40. Jaceret, nempe Phyllis, vel

28. Modus, seu terminus morori tuo. Non talia curat, talibus querelis non movetur.

29, 30. Nec lacrymis, etc. Ele- Amyntas, vel quilibet alius. gans admodum comparatio.

41. Serta, flores quibus certa mihi

31. Ille, Gallus. Tamen, v texerentur. Est metonymia effectum άλλά, « ah! du moins. >>

33. O mihi, etc. Quasi dicat: 0 quam jucunde morerer, si...

34. Fistula, « flûte composée de sept tuyaux inégaux de roseau, de canne ou de ciguë; c'est la flûte de Pan. »

39. Vaccinium, « le vaciet (que les botanistes appellent vaccinium myrtillus, ou l'airelle myrtille), sous-arbrisseau très rameux qui

procausa sumens.

43. Consumerer avo, omnem vitam degerem.

44. Nunc. Sed contra. Gallus quidem esse se pastorem Arcadiæ paulisper, ut ita dicam, somniavit; sed mox ad rerum veritatem mens ejus revocatur.

46. Nec sit mihi credere tantum! Atque utinam non liceat mihi tantum nefas de te credere!