Imagens das páginas
PDF
ePub

An deus immensi venias maris, ac tua nautæ
Numina sola colant, tibi serviat ultima Thule,
Teque sibi generum Tethys emat omnibus undis;
Anne novum tardis sidus te mensibus addas,
Qua locus Erigonem inter Chelasque sequentes
Panditur ipse tibi jam brachia contrahit ardens
Scorpius, et cæli justa plus parte reliquit :
Quidquid eris (nam te nec sperant Tartara regem,
Nec tibi regnandi veniat tam dira cupido,
Quamvis Elysios miretur Græcia campos,
Nec repetita sequi curet Proserpina matrem),
Da facilem cursum, atque audacibus annue cœptis;
Ignarosque viæ mecum miseratus agrestes,

ad Venerem retulisse. Ad Juliorum porro gentem Octavius Augustus pertinebat, non tam ut Julii Cæsaris filius adoptivus, quam ut nepos < petit-fils, » Juliæ, quæ soror dictatori fuit.

29. An, « soit que. >> - Venias, futurus sis.

--

30. Colant, adorent. Sola, neglectis aliis diis. Thule, terrarum ultima, quas antiqui noverint, septentrionalem inter et occidentalem plagam (hodie « l'Islande »).

31. Tethys, filia Coeli et Terræ, uxor Oceani. Sibi generum, te nimirum unam e Nymphis ejus filiabus in matrimonium ducente. Omnibus undis suis tibi in dotem erogatis.

32. Anne, etc., sive etiam mutatus in novum sidus, te addas aliis sideribus quæ suo cursu mensium æstivorum mensuram faciunt. Æstivi menses tardi vocantur, quia dies sunt per æstatem longiores.

33. Qua locus panditur. Periphrasis poetica, pro: ubi locus datur. - Erigone, es, Virgo, Icarii filia, unumque e signis zodiaci. Chela, arum, Xnλzí, v, scilicet

[ocr errors]
[ocr errors]

30

35

40

[blocks in formation]

35. Et cæli, etc. Sic ordina: et relinquit tibi plus justa parte, hoc est, tibi majorem cæli partem relinquit, quam unicuique signo destinatum sit.

36. Nam te nec sperant. Poeta Cæsare indignum esse indicat Tartari imperium.

37. Tam dira, seu tam vehemens, ut velis regnare apud inferos.

38. Græcia. Præsertim a Græciæ poetis Elysii campi celebrati sunt.

39. Repetita, reposcita a matre Proserpina, postquam fuisset ab amatore Plutone rapta.

40. Da facilem cursum. Metaphora e navigatione sumpta.

41. Ignarosque viæ, ignorantes quid faciendum sit, ut sibi agricultura prospere succedat.

Ingredere, et votis jam nunc assuesce vocari.
Vere novo, gelidus canis quum montibus humor
Liquitur, et Zephyro putris se gleba resolvit,
Depresso incipiat jam tum mihi taurus aratro
Ingemere, et sulco attritus splendescere vomer.
Illa seges demum votis respondet avari
Agricolæ, bis quæ solem, bis frigora sensit
Illius immensæ ruperunt horrea messes.

45

At prius ignotum ferro quam scindimus æquor,

50

Ventos et varium cæli prædiscere morem

Cura sit, ac patrios cultusque habitusque locorum;

Et quid quæque ferat regio, et quid quæque recuset.
Hic segetes, illic veniunt felicius uvæ :
Arborei fetus alibi, atque injussa virescunt
Gramina. Nonne vides, croceos ut Tmolus odores,
India mittit ebur, molles sua thura Sabai?

42. Ingredere, veni, adesto pro- | post tantos labores.
pitius. Jam nunc, « dès main-
tenant, ut in cœlo postea invoca-
beris. Hæc longa ad Cæsarem invo-
catio pulcherrima dictione est, sed
adulatione sapientes offendit.

43. I. Pars. Ab hoc versu ad 120, de agri colendi varia ratione novem præcepta dantur. Quorum primum est ut initio veris incipienda sit aratio. Gelidus, etc., quum humor qui per hyemem concreverat, liquefactus verna temperie,

defluit e montibus nive candidis.

44. Zephyrus, unus e quatuor præcipuis ventis, flans ab Occidente. Putris, emollita.

45. Depresso, alte in terram impresso. - Mihi. Vox expletiva sermonem vividiorem efficiens.

46. Sulco attritus; ad litteram : a frotté et rendu brillant par le sillon qu'il entr'ouvre, ita ut hiemali cessatione contracta rubigo detergeatur.

47. Seges, terra segetem datura. Metonymia. Demum, tandem,

--

55

48. Bis quæ, etc. Agrum intelligit qui, primo vere aratus, tota quiescit æstate: tum sub finem autumni, seu veris consequentis initio sementi paratur: ac deinde secunda æstate dat segetem: unde bis quidem æstatis solem, bis hiemis frigora sentit.

49. Ruperunt, solent rumpere. Hyperbole.

soli natura.
50. II Præceptum. De cognoscenda
Junge prius quam.
- Æquor, æquam planitiem campi.
51. Ventos, quibus aer subjicitur,
pluviusne sit, an serenus, an te-
pidus. Cæli morem, « le climat. »
-Cultus patrios. Colendi rationem
a majoribus adhibitam. Habitus,
« les dispositions naturelles du ter-
roir. »

55. Arborei fetus, fructus arbo- Injussa, sponte.

rum.

[ocr errors]

56. Tmolus, mons Lydiæ, croci feracissimus. Crocus, safran.» 57. Ebur, dentes elephantis; In

At Chalybes nudi ferrum, virosaque Pontus
Castorea, Eliadum palmas Epirus equarum?
Continuo has leges æternaque fœdera certis
Imposuit natura locis, quo tempore primùm
Deucalion vacuum lapides jactavit in orbem,

Unde homines nati, durum genus. Ergo age, terræ
Pingue solum primis extemplo a mensibus anni
Fortes invertant tauri, glebasque jacentes
Pulverulenta coquat maturis solibus æstas.

dia porro elephantibus abundabat.

Sabai, gens Arabiæ felicis. Plerosque Orientis populos Romani molles existimabant.

58. Chalybes in Ponto habitabant: quæ pars Asiæ minoris ferri fodinis nota fuit. Hi porro nudi, id est, prope nudato corpore cudebant, ut fit in officinis ferrariis.

59. Castoreum, « le castoreum, » liquor est odore gravi, qui e castoribus extrahebatur. Castores autem, « les castors, mammifères rongeurs, » erant in Ponto frequentes. Virosa, in medicamentum adhibita. Virus enim, unde vox illa derivatur, medicamentum significat, utque græce pápuaxov, modo in bonam, modo in malam partem sumitur.

Palmas equarum Eliadum, pro: equas in certaminibus eliadibus seu olympicis palmam referentes. -- Epirus, occidentalis Græciæ provincia, erat equorum ferax. Poeta dicit equarum, propterea quod equæ, juxta veterum opinionem, equos celeritate cursus vincebant.

[blocks in formation]
[blocks in formation]

62. Deucalion, etc. Deucalione apud Thessalos regnante, diluvium contigit, ex quo solus ipse cum sola Pyrrha conjuge servatus est. Ambo Parnassum navicula petierunt, qui montium omnium unus aquis non fuerat submersus. Hi de reparatione generis humani Themidem consuluerunt. Jussi autem oraculo magnæ matris ossa post tergum projicere, lectos e terra omnium parente lapides projecerunt; ex iis vero lapidibus, illi qui fuerant a Deucalione missi in homines mutati sunt, qui a Pyrrha in fœminas. Vacuum humano genere, desertum, ut modo explicavimus.

[blocks in formation]

At, si non fuerit tellus fecunda, sub ipsum
Arcturum tenui sat erit suspendere sulco:
Illic, officiant lætis ne frugibus herbæ;
Hic, sterilem exiguus ne deserat humor arenam.
Alternis idem tonsas cessare novales,
Et segnem patiere situ durescere campum.
Aut ibi flava seres, mutato sidere, farra,
Unde prius lætum siliqua quassante legumen,
Aut tenues fetus viciæ, tristisque lupini

Sustuleris fragiles calamos silvamque sonantem.
Urit enim lini campum seges,
urit avenæ;

Urunt lethæo perfusa papavera somno.

Sed tamen alternis facilis labor : arida tantum

[blocks in formation]

alternis vicibus, « alternativement.»
Idem. Tu, idem agricola.
Tonsas, demessas. Novales, « les
jachères, » a verbo novare.
72. Patiere, pro: patere, per-
mitte. - Situ, quiete. Durescere.
73. Aut, si tanta non habes agro-
rum spatia ut omnino quiescant.
Mutato sidere, mutato sole, sive
anno elapso. Far, purissimum
frumenti genus.

67, 68. Fecunda, pinguis. — Sub | vinci possint. `- Alternis annis, seu ipsum Arcturum. Sub ortum signi Arcturi; quod sidus, juxta caudam Ursæ majoris locum tenet; unde vocatur αρκτούρος, quasi ἄρκτου oupá, ursi cauda. Arcturus exoritur juxta Columellam circa quintam Septembris diem, juxta Plinium, circa duodecimam ejusdem mensis. Tenui suspendere sulco, aratrum non altius deprimere in terram, sed quasi leviter suspendere, « effleurer le sol par de légers sillons. »

[blocks in formation]

74. Unde, etc. Ita supple et ordina seres farra illic, unde sustuleris prius, etc.- Siliqua, « silique, cosse.» Quassante, active pro quassata, bruyamment agitée au souffle du vent. »

75. Tristis, utpote sapore amarissimus.

77. Urit enim. Concessio. Quasi dicat: Etenim urit quidem campum lini seges..., esto; sed tamen...

78. Lethæo, oblivioso: a Lethe, inferorum fonte, cujus aquas bibenti rerum oblivio inducebatur; græce λon, oblivio.

79. Alternis vicibus, « de deux fois l'une. » - Facilis est labor talia serendi. Tantum, modo, ea conditione.

LIBER I

Ne saturare fimo pingui pudeat sola; neve
Effetos cinerem immundum jactare per agros.
Sic quoque mutatis requiescunt fetibus arva;
Nec nulla interea est inaratæ gratia terræ.
Sæpe etiam steriles incendere profuit agros,

Atque levem stipulam crepitantibus urere flammis :

85

Sive inde occultas vires et pabula terræ

Pinguia concipiunt : sive illis omne per ignem
Excoquitur vitium, atque exsudat inutilis humor:
Seu plures calor ille vias et cæca relaxat
Spiramenta, novas veniat qua succus in herbas;
Seu durat magis, et venas adstringit hiantes,
Ne tenues pluviæ, rapidive potentia solis
Acrior, aut Boreæ penetrabile frigus adurat.

90

Multum adeo, rastris glebas qui frangit inertes,
Vimineasque trahit crates, juvat arva; neque illum
Flava Ceres alto nequidquam spectat Olympo:
Et qui, proscisso quæ suscitat æquore terga,

80. Ne saturare, etc. IV Præceptum, de sterilitatis remediis, quæ præcipue tria sunt, stercoratio, cinerum jactatio, glebarum cum stipulis incensio.

82. Effetos, « épuisés. »

83. Nec nulla, etc. Interimque terra, licet inarata, aliquam utilitatem præbet.

95

[blocks in formation]

94, 95. V Præceptum. De agri complanatione. Junge multum 84. IV Præceptum. De sterilitate adeo juvat arva, id est, agris ejusque remediis.

86 et seq. Sive inde, etc. Quatuor hujus incendii causas affert, 1° quidem ut terra novas inde vires, novumque alimentum concipiat (v.86); 2o vel ut noxius calore siccetur humor (v. 87). Excoquere, a extraire sous l'action de la chaleur; » 30 vel ut densitas terræ laxetur, et ignis plures vias occultosque meatus aperiat, per quod succus in herbas influat (v. 89-90); 40 vel denique ut calor solum induret, et rimas apertas comprimat (v. 91).

[ocr errors]

utilissimum est. Adeo, quidem, certe. Rastrum, a herse pour briser les grosses mottes de terre. D Inertes. Quæ inertes et otiosæ forent, nisi frangerentur. Crates viminea, « claie faite de scions flexibles, pour égaliser la surface du sol. »

96. Flava Ceres, etc. Non frustra illum respicit Ceres, sed ei largitur messem copiosam.

97. Et qui, etc. Ille etiam multum juvat arva, qui glebas in morem dorsi prominentis, quas arata pla

[blocks in formation]
« AnteriorContinuar »