Deze studie werd ondernomen op aanraden van Prof.

H. LOGEMAN, die er terecht het nut van voorzag.

Daarvoor, alsook voor het leenen van menig onmisbaar boek en het geven van menig kostbaren wenk, betuigen wij hem met genoegen onzen besten dank.

M. B.

HOOFDSTUK I.

UNIV. OF

DE AFFECTATIE IN DEN ZESTIENDE EEUWSCHEN
ENGELSCHEN STIJL.

§ 1. ONTSTAAN DER STIJLAFFECTATIE.

De groote en veelal overdreven bewondering voor de oude Letteren, die een der merkwaardigste kenmerken der Renaissance uitmaakt, had, zooals bekend, vooral het uiterlijke, de uitdrukking, den stijl tot voorwerp, en gaf dan ook het aanzijn aan een algemeene zucht om de betrekkelijk jonge volkstalen van Europa zoo te ontwikkelen en te vervormen, dat zij in sierlijkheid en kracht met de aangebeden modellen konden wedijveren.

Gelijk alle omwentelingen der Geschiedenis in den beginne het doel voorbijhollen, moest echter deze drang naar beschaving der « linguae vulgares » linguae vulgares » op overdrijving en gemaaktheid uitloopen; te meer, daar men daarbij op de meest kunstmatige wijze te werk ging. Het taaleigen werd over het hoofd gezien om den wille van bewonderde antieke zinswendingen en woordvormingen; gansche drommen Latijnsche en Grieksche woorden, uit het stof der manuscripten verrezen, werden in de levende talen als voorname vreemde

lingen geestdriftig ontvangen en desnoods met geweld ingeburgerd; de beeldspraak dier moderne wereld, dier christene samenleving vereerde slechts helden der oudheid, aanbad slechts goden van den Olympus, en een dichter zou zonder schroomen de fonkelnieuwe zon der toenmalige beschaving door de paarden van Phoebus hebben doen voorttrekken. Zoo ontstond, op het einde der 15do en in het begin der 16de eeuw, de affectatie in den stijl, en nam weldra in elk land een bijzonderen vorm aan.

Bij deze min of meer gelukkige nabootsing van Cicero Seneca en andere antieke schrijvers bleef het echter niet: Het staatkundig verkeer der verschillende natieën, dat, op het oogenblik waar een nieuwe maatschappij geboren werd, zeer levendig was en moest zijn; de handelsbetrekkingen, waaraan de geographische ontdekkingen een ongemeenen bloei hadden verschaft, en, eindelijk, het internationaal geestesleven zelve, dat in de pas uitgevonden drukpers een machtig hulpmiddel vond; dit alles droeg noodzakelijk bij om een wederzijdsche kennis van elkander 's letterkunde te bevorderen. Onderlinge bewondering, verdiend of onverdiend, voerde menigmaal tot onderlinge nabootsing, en, naar gewoonte, tot overdrijving. En welke overdrijving! Eene overdrijving van iets.... dat reeds overdreven was, zooals wij hierboven zagen.

Zoodoende was men omstreeks het midden der 16° eeuw en vooral in Italië, Frankrijk, Spanje en Engeland geraakt tot een navolging van een navolging, een affectatie in het quadraat.

Engeland, dat reeds onder Hendrik VIII, en ook onder Elisabeth met de voornaamste mogendheden van Europa in drukke betrekking stond, onderging daardoor, bijna te gelijker tijd, den invloed van de Italiaansche, Spaansche en Fransche letterkunden, en zag dan ook op haren bodem verscheidene geaffecteerde stijlsoorten ontstaan.

Daar al deze stijlen nu bij ons onderzoek in aanmerking komen, wenschen wij eerst en vooral den lezer met ieder afzonderlijk bekend te maken; te meer daar er dienaangaande tot nog toe de grootste verwarring heerscht, zoowel in Engeland als op het vaste land.