Fundamenta quatit tōtamque ā sēdibus urbem
Ēruit. Hic Iūnō Scaeās saevissima portās

Prima tenet, sociumque furēns ā nāvibus āgmen
Ferro accincta vocat.

615 Iam summās arcēs Trītōnia, respice, Pallas
Insedit, nimbō effulgens et Gorgone saevā.
Ipse Pater Danais animōs vīrēsque secundās
Sufficit, ipse deōs in Dardana suscitat arma.
Ēripe, nāte, fugam, finemque impōne labōrī.
620 Nūsquam aberō, et tūtum patriō tē līmine sistam."
Dixerat, et spissīs noctis sẽ condidit umbris.
Apparent dīrae facies inimicaque Trōiae
Numina magna deum.

Tum vērō omne mihī vīsum considere in īgnēs

625 Īlium et ex imō verti Neptūnia Trōia;

Ac veluti summis antīquam in montibus ornum
Cum ferrō accisam crēbrīsque bipennibus instant
Eruere agricolae certatim; illa ūsque minātur
Et tremefacta comam concussō vertice nūtat,
630 Vulneribus dōnec paulatim evicta supremum
Congemuit traxitque iugīs āvulsa ruïnam.

Descendo, ac ducente deō flammam inter et hostes
Expedior; dant tēla locum, flammaeque recēdunt.
Atque ubi iam patriae perventum ad līmina sēdis
635 Antiquasque domōs, genitor, quem tollere in altōs
Optābam primum montēs prīmumque petēbam,
Abnegat excīsā vītam prōdūcere Trōiā

Exsiliumque patī. "Vōs ō, quibus integer aevī Sanguis" ait "solidaeque suō stant rōbore vīrēs, 640 Vōs agitāte fugam.

Mē si caelicolae voluissent ducere vītam,

Hās mihi servāssent sēdēs. Satis ūna superque
Vidimus excidia et captae superāvimus urbi.

Sic, ō sic positum adfātī discēdite corpus. 645 Ipse manū mortem inveniam; miserēbitur hostis Exuviasque petet; facilis iactūra sepulcrī

650

Iam pridem invisus dīvis et inutilis annōs

Dēmoror, ex quō mẽ dīvum pater atque hominum rēx
Fulminis adflāvit ventis et contigit īgni."

Tālia perstabat memorāns, fixusque manēbat.
Nōs contra effūsi lacrimis coniunxque Creusa
Ascaniusque omnisque domus, nē vertere sēcum
Cuncta pater fātōque urgenti incumbere vellet.
Abnegat, inceptōque et sedibus haeret in isdem.
655 Rursus in arma feror, mortemque miserrimus optō,
Nam quod consilium aut quae iam fortūna dabātur?
"Mēne efferre pedem, genitor, tē posse relictō
Spērāstī, tantumque nefās patriō excidit ōre?
Si nihil ex tantă superīs placet urbe relinqui,
660 Et sedet hōc animō, perituraeque addere Trōiae
Tēque tuōsque iuvat, patet istī iānua lētō;

Iamque aderit multō Priamī dē sanguine Pyrrhus, Nātum ante ōra patris, patrem qui obtruncat ad ārās. Hōc erat, alma parēns, quod mē per tēla, per īgnēs 665 Eripis, ut mediīs hostem in penetrālibus, utque Ascanium patremque meum iuxtāque Creūsam Alterum in alterius mactātōs sanguine cernam? Arma, viri, ferte arma; vocat lux ultima victōs. Reddite me Danaīs; sinite instaurāta revisam 670 Proelia. Numquam omnēs hodiē moriēmur inultī.” Hinc ferrō accingor rursus clipeōque sinistram Insertabam aptāns mēque extrā tēcta ferēbam. Ecce autem complexa pedēs in līmine coniunx Haerebat, parvumque patri tendebat Iūlum: 675 "Si peritūrus abīs, et nōs rape in omnia tēcum; Sin aliquam expertus sūmptīs spem pōnis in armis,

Hanc primum tūtāre domum. Cui parvus Iūlus, Cui pater et coniūnx quondam tua dicta relinquor?'' Tālia vōciferāns gemitu tectum omne replebat, 680 Cum subitum dictuque oritur mīrābile mōnstrum. Namque manūs inter maestōrumque ōra parentum Ecce levis summō dē vertice vīsus Iūlī

Fundere lūmen apex, tactuque innoxia mollēs Lambere flamma comās et circum tempora pāsci. 685 Nōs pavidī trepidāre metū, crinemque flagrantem Excutere et sanctōs restinguere fontibus īgnēs. At pater Anchīsēs oculōs ad sidera laetus Extulit, et caelō palmās cum vōce tetendit: "Iuppiter omnipotens, precibus si flecteris ūllis, 690 Aspice nōs; hōc tantum; et, sī pietāte merēmur, Da deinde auxilium, pater, atque haec ōmina firmā.” Vix ea fātus erat senior, subitōque fragōre Intonuit laevum, et de caelō lāpsa per umbrās Stella facem dūcēns multā cum lūce cucurrit. 695 Illam, summa super labentem culmina tēctī, Cernimus Idaea clāram sẽ condere silvā Signantemque viās; tum longō limite sulcus Dat lucem, et lātē circum loca sulphure fumant. Hic vērō victus genitor sē tollit ad aurās, 700 Adfaturque deōs et sānctum sīdus adōrat:

705

"Iam iam nulla mora est; sequor, et, quā dūcitis, ad

sum.

Di patrii, servāte domum, servāte nepōtem.

Vestrum hoc augurium, vestrōque in numine Trōia est.
Cēdō equidem, nec, nāte, tibī comes īre recūsō."
Dixerat ille; et iam per moenia clārior īgnis
Auditur, propiusque aestus incendia volvunt.
‘Ergō age, cāre pater, cervīcī impōnere nostrae ;
Ipse subībō umerīs, nec mē labor iste gravābit;

Quō res cumque cadent, unum et commune periclum, 710 Una salūs ambōbus erit. Mihi parvus Iūlus

Sit comes, et longe servet vestigia coniunx.
Vōs, famuli, quae dicam, animis advertite vestris.
Est urbe ēgressīs tumulus templumque vetustum
Desertae Cereris, iūxtāque antiqua cupressus
715 Religiōne patrum multōs servāta per annōs.
Hanc ex diversō sēdem veniēmus in ūnam.
Tū, genitor, cape sacra manu patriōsque Penātēs;
Mē, bellō ē tantō digressum et caede recenti,
Attrectare nefās, dōnec mē flūmine vīvō
720 Abluerō.”

Haec fātus, lātōs umerōs subiectaque colla
Veste super fulvique insternor pelle leōnis,
Succedōque oneri; dextrae sẽ parvus Iūlus

Implicuit sequiturque patrem non passibus aequis;
725 Pōne subit coniunx. Ferimur per opāca locōrum;
Et me, quem dūdum nōn ūlla iniecta movēbant
Tēla neque adversō glomerātī ex āgmine Grāi,
Nunc omnes terrent aurae, sonus excitat omnis
Suspensum et pariter comitique onerique timentem.
Iamque propinquābam portīs, omnemque vidēbar
Evāsisse viam, subitō cum crēber ad aurēs

730

Visus adesse pedum sonitus, genitorque per umbram
Prospiciens, "Nāte," exclamat, "fuge, nāte; propin-
quant

Ardentes clipeōs atque aera micantia cernō.”
735 Hic mihi nescio quod trepidō male nūmen amicum
Confusam eripuit mentem. Namque avia cursu
Dum sequor et nōtā excēdō regiōne viarum,
Heu! miserō coniunx fātōne erepta Creusa
Substitit, errāvitne viā, seu lassa resēdit?

740 Incertum; nec post oculis est reddita nostrīs;

Nec prius āmissam respexi animumque reflexi,
Quam tumulum antiquae Cereris sēdemque sacrātam
Vēnimus; hic demum collectis omnibus ūna

Defuit, et comitēs nātumque virumque fefellit. 745 Quem non incūsāvī āmēns hominumque deōrumque, Aut quid in eversā vīdī crūdēlius urbe?

Ascanium Anchisenque patrem Teucrōsque Penātēs
Commendō sociis et curva valle recondō;

Ipse urbem repetō et cingor fulgentibus armis.
750 Stat cāsūs renovāre omnēs, omnemque reverti
Per Trōiam, et rursus caput obiectare periclis.
Principio mūrōs obscuraque limina portae,

Quã gressum extuleram, repetō, et vestīgia retrō
Observāta sequor per noctem et lūmine lūstrō.
755 Horror ubique animōs, simul ipsa silentia terrent.
Inde domum, si forte pedem, si forte tulisset,

Mē referō. Inruerant Danai, et tēctum omne tenēbant.
Ilicet ignis edāx summa ad fastigia ventō

Volvitur; exsuperant flammae, furit aestus ad aurās. 760 Prōcēdō et Priamī sēdēs arcemque revisō.

Et iam porticibus vacuīs Iūnōnis asỹlō
Cūstōdēs lecti Phoenix et dīrus Ulixēs
Praedam adservābant. Huc undique Trōïa gaza
Incensīs ērepta adytīs, mēnsaeque deōrum,
765 Crātērēsque aurō solidī, captīvaque vestis

Congeritur. Puerī et pavidae longō ōrdine mātrēs
Stant circum.

Ausus quin etiam vōcēs iactāre per umbram
Implēvi clāmōre viās, maestusque Creusam

770 Nequiquam ingemināns iterumque iterumque vocāvi.
Quaerenti et tectis urbis sine fine furenti
Infelix simulacrum atque ipsius umbra Creūsae
Visa mihi ante oculōs et nōtā māior imāgō.